مهرنوش حیدری: پس از دستکاری های فراوانی که در دوره آموزش متوسطه در سالهای اخیر شده است، از جمله تغییر از نظام قدیم دبیرستان ۴ ساله به نظام ۳ ساله دبیرستان و یک سال پیش دانشگاهی، پس از آن، تغییر به نظام جدید ترمی-واحدی و پس از آن، نظام آموزشی ۳-۳-۳-۳ که دبیرستان اول و دوم در آن وجود دارد و حالا هم تغییر در محتویات درس آموزش زبان خارجی، به نظر می رسد سیاستگذاران نظام آموزش متوسطه کشور و در راس آنها شورای عالی آموزش و پرورش، همچنان به روش آزمون و خطا با بچه های مردم رفتار می کنند. آنها در بین دو گرایش شیوههای سنتی و آموزش مطابق با استانداردهای روز دنیا و در راستای آماده سازی دانش آموزان برای دوره تحصیلات عالی سرگردان مانده اند. تغییرات پیاپی در زمینه شکل و محتوای دوره آموزشی در نظام متوسط، به خوبی گویای سرگشتگی سیاستگذاران و تصمیم گیران کلان این حوزه است.
در این میان، برخی مدارس غیردولتی از جمله مدارس غیرانتفاعی، هیات امنایی، سمپاد و نظایر آن، به اندازه ای استانداردهای آموزشی خود را بالا برده اند که در نتیجه آن، عملا رقابت در کنکور تبدیل به رقابت بین ۲۰ هزار نفر دانش آموزی شده است که در این مدارس درس می خوانند و کمتر شاهد موفقیت چشمگیر دانش آموزان دبیرستانی دولتی و معمولی در رقابت ملی کنکور هستیم.
به بیان دیگر در خلاء تصمیم گیری مشخص و راهبرد طولانی مدت نظام آموزش متوسط دولتی، مدارسی که به دلیل پشتوانه مالی قوی اولیای دانش آموزان، از بهترین کادر آموزشی برخوردارند، رقابت کنکور را از دانش آموزان مدارس دولتی ربوده اند و عملا آنها را به حاشیه رانده اند. آمارهای غیررسمی نشان می دهد صندلی های باکیفیت و دوره های روزانه رشته های پولساز دانشگاه های دولتی در اختیار دانش آموزان مدارسی قرار می گیرد که استانداردهای آموزشی بالاتری از سطوح دولتی دارند. در این بین، تصمیم سازان اصلی نظام آموزش متوسطه که دستورالعملهای آنها سنگ بنای استانداردسازی آموزش در مدارس مقطع متوسطه دولتی است، همچنان بر سر مسایلی مانند آموزش زبان خارجی و نظایر آن، در مسیر بحث و تبادل نظر قرار دارند.
این بحثها حتی به میان مردم هم کشیده شده و همگان درباره رفع انحصار از آموزش زبان انگلیسی، نظر می دهند.
آموزش زبان خارجی؛ کدام زبان؟
سوم مهرماه امسال بود که ۵۷ نماینده مجلس طرحی یک فوریتی به هیات رئیسه تقدیم کردند و در آن، قانونی شدن رفع انحصار زبان انگلیسی در نظام آموزش همگانی کشور را خواستار شدند.این طرح موافقان و مخالفان زیادی در سطح مسئولان و مردم به همراه داشت و حتی در فضای مجازی نیز توسط مردم به صورت گسترده به آن پرداخته شد.
هر چند کفه نظرات مخالفان این طرح به طرز چشمگیری از تعداد و استدلال مدافعان آن سنگینتر است، ولی به هر جهت نمایندگان مجلس هستند که تصمیم می گیرند چه بر سر آموزش زبان انگلیسی در مدارس بیاید.
در جدول زیر خلاصه نظرات برخی از مخالفان و موافقان طرح جمع آوری شده است.
نام |
سمت |
موضع |
خلاصه اظهارات |
رضوان حکیم زاده |
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش |
مخالف |
در حال حاضر در مناطق برخوردار خانوادههای مرفه دانش آموزان را از کودکی به موسسات و آموزشگاههای زبان برای یادگیری زبان می فرستند، بنابراین برای این دسته از دانش آموزان داشتن یا نداشتن برنامه رسمی آموزش زبان انگلیسی هیچ تفاوتی نمیکند. آنها در موسسات حاضر می شوند. این دانش آموزان معمولا بخاطر اینکه مهارتهای زبانی بهتری دارند، موفقیتهای بیشتری در آزمونها کسب میکنند و از این منظر حتی شروع دیرهنگام آموزش زبان برای تعدادی از دانش آموزان در نظام رسمی مدرسه یک نوع بی عدالتی آموزشی است. این طرح نیاز به کار کارشناسی دارد و قابل قبول نیست. |
کارن خانلری |
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس |
موافق |
این موضوع ایده آلی است، ولی فاصله زیادی با واقعیت دارد و هیچ زیرساختی برای آن در کشور وجود ندارد. از سوی دیگر در متن پیشنهادی نمایندگان آمده که برخی دانش آموزان علاقهای به آموزش زبان انگلیسی ندارند و همچنین کیفیت آموزش زبان انگلیسی در کشور، کیفیت لازم را ندارد؛ بنابراین، وزارت آموزش پرورش مکلف به آموزش زبان از طریق آموزشگاههای تحت نظارت خود خواهد بود، و این یعنی دانش آموز برای آموزش زبان باید دست به جیب نیز بشود. |
مهدی بهلولی |
کارشناس |
مخالف |
برخی از نمایندگان امضاء کننده طرح، به دفاع از پرداختند که نشان می داد این نمایندگان تا چه اندازه نسبت به زبان انگلیسی و به ویژه آموزش و اهمیت آن در جهان امروز، کم اطلاع هستند. این که در سیستان و بلوچستان یا استان های شمالی به خاطر نزدیک بودن به هند یا روسیه ، دانش آموزان بهتر است به جای انگلیسی، زبان هندی یا روسی آموزش داده شود -آنگونه که یکی از نمایندگان مدافع طرح استدلال کرده است- نشان می دهد که این نمایندگان به هیچ رو به ارزش و جایگاه زبان انگلیسی به عنوان زبان دانش و گسترده ترین زبان ارتباطی کنونی جهان، توجهی ندارند و با نگاهی سیاسی و غیرآموزشی و غیرعلمی به این مسئله نگاه می کنند. |
فاطمه ذوالقدر |
نماینده تهران |
موافق |
شکی نیست که تمام اجلاسها، برنامههای بین المللی، کارهای دانشجویی، مقالهها و … به زبان انگلیسی است. اما اگر هر فردی زبان سوم و یا چهارمی هم بداند، آن زبان برای او جادویی در زندگی اجتماعی و فرهنگی می کند که بی نظیر است. این طرح هرچند شتابزده است ولی میتوانیم به تدریج زیر ساختهای آن را آماده کنیم تا به تدریج زبانهای دیگر هم در کنار زبان انگلیسی آموزش داده شود. امروزه دغدغه خانوادهها کنکور شده تا آنها مجبور شوند برای همه درسهای وقت و انرژی بگذارند و شاید نیازی به یادگیری زبان دوم و سوم در فرزند خود احساس نکنند. |
فریده اولادقباد |
نماینده تهران |
مخالف |
وزارت آموزش و پرورش با کسری بودجه ۱۰ هزار میلیارد تومانی مواجهه است که این موضوع بر کیفیت آموزش تاثیر گذاشته است. از طرفی مردم تهران هم به دلیل هزینههای بالای آموزش، نمیتوانند فرزندان خود را دربخش خصوصی به کلاسهای آزاد زبان انگلیسی بفرستند. به عبارتی این طرح با قانون اساسی و عدالت اجتماعی مغایر است.بهتر است بعد از تقویت زبان انگلیسی در مدارس، برای توسعه سایر زبانهای خارجی آن اقدام کنیم. زیرا فرمایشات مقام معظم رهبری نیز به حذف زبان انگلیسی نیست بلکه تاکید به توسعه سایر زبانهای بین المللی دارد. |
علیرضا سلیمی |
عضو هیات رییسه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس |
موافق |
ما به هیچ عنوان مخالف تدریس زبان انگلیسی نیستیم در این طرح(رفع انحصار از زبان انگلیسی در نظام آموزش همگانی کشور) گفتهایم که نباید انحصاری در تدریس زبان خارجی باشد یعنی اگر کسی علاقهای داشت که زبان خارجی غیر از انگلیسی را آموزش ببیند نباید مانعی برای او وجود داشته باشد. چرا در چند سال اخیر تنها تدریس زبان انگلیسی در کشور محدود و منحصر شده است آن هم با وضعیتی که نوع تدریس به شدت ضعیف است. ضعف در تدریس هم به انحصار برمیگردد. اگر شرایط رقابتی بود به این وضعیت دچار نمیشد، لذا ما در این طرح گفتهایم که تنها تدریس زبان انگلیسی در مدارس وجود نداشته باشد و آموزش سایر زبانها هم داشته باشیم. |
پروانه سلحشور |
نماینده تهران |
مخالف |
هر چند که تعدادی از نمایندگان مجلس رفع حصر زبان انگلیسی را هدفگذاری کردند ولی به نظرم باید توسعه زبانهای سوم و چهارم را برنامهریزی کنیم. بعضی از طرحهایی که در برنامه ششم توسعه مانند سهمیههایی دانشگاهی اجرایی شد، بسیاری را از کشور فراری داد. اما امیدوارم این اتفاق دوباره رخ ندهد. |
احد آزادی خواه |
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس |
موافق |
رفع انحصار زبان انگلیسی در سال ۱۳۹۱ به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید و کاری که مجلس شورای اسلامی انجام میدهد، قانون گذاری در این باره آن است و در حقیقت دست آموزش و پرورش دراین خصوص باز است.این طرح توسط منتقدان به انحراف برده شده و آن را حذف زبان انگلیسی از نظام آموزشی عنوان کردند. در حالی که بنده به عنوان یکی از طراحان این طرح اعلام میکنم به دنبال حذف زبان انگلیسی از نظام آموزش و پرورش کشور نبوده و نیستیم. برای همین ما عنوان رفع انحصار را برای آن انتخاب کردیم. |
مهدی نوید ادهم |
دبیر شورای عالی آموزش و پرورش |
مخالف |
این طرح به دلیل ایرادهای جدی که دارد نمی توان توجیه علمی و اجرایی برای آن قائل شد. البته هدف این طرح نیز مبارزه با امپریالیسم زبانی است تا مراودات کشور با دیگر کشورها تک زبانی نشود. بر همین اساس آموزش زبانهای ایتالیایی، روسی، آلمانی، فرانسوی، اسپانیایی و ترکی استانبولی در دستور کار قرار گرفته است.برای تدریس زبان انگلیسی باید مشکلات آموزشی را برطرف کرد. کتابهای هفتم، هشتم و نهم و شیوههای آموزش تغییر کرده و بهتر شده است. |
میری |
نماینده گروه آموزش زبان وزارت آموزش و پرورش |
مخالف |
ایرادهایی که در طرح وجود دارد آنقدر واضح است که نمیتوان درباره اجرای آن حتی فکر کرد. این در حالی است که ۲۰۰ میلیون نفر در چین زبان انگلیسی می خوانند و در کشورهای پیشرفته زبان انگلیسی زبان دوم آنها محسوب میشود. ولی ما دنبال رفع انحصار هستیم.در دنیای امروزی زبان انگلیسی ابزاری برای ارتباط است. ولی بنده شنیدهام یک کارشناس باخواندن این طرح آن را روانه مجلس کرده و به عبارتی برای ۸۰ میلیون نفر تصمیم گرفته است. اگر این طرح تصویب هم شود آیا استانهایی مانند خوزستان، لرستان و… به مانند نمایندگان مجلس که در رفاه هستند از عهده هزینههای آن بر خواهند آمد؟ |
فرامرز میرزایی |
رییس انجمن زبان عربی دانشگاه تربیت مدرس |
موافق |
در سیستم آموزش و پرورش کشور، زبان عربی آموزش داده میشود ولی دانش آموز نمیتواند به زبان عربی صحبت کند. این معضل برای سایر درسها نیز وجود دارد.باید رفع انحصار را درآموزش بیشتر و جدی تر دنبال کرد. زیرا به عنوان مثال دانشجویی در رشته عمران تحصیل میکند و برای پروژههای عمرانی میتواند به کشورهای عربی برود و نیازمند یادگیری زبان عربی است. حال او برای انتخاب زبان مورد دلخواه باید آزاد باشد و نباید این دانشجو را محدود به یادگیری زبان انگلیسی کرد. |
محمد محمدی |
استاد دانشگاه تربیت مدرس |
مخالف |
زیر ساختهای لازم برای اجرایی کردن این طرح وجود ندارد و بهتر است چنین طرحهایی در دانشگاهها رشد وارتقاء یابد. این در حالی است که حتی زبان روسی به رغم مراودات دو کشور ایران و روسیه در کشور ما توسعه نیافته است. |
محمود صادقی |
نماینده تهران |
مخالف |
مسئله آموزش زبان جز دغدغههای ما بوده زیرا به رغم زبان آموزی در دورههای دبیرستان و دانشگاه، محصل و دانشجو شاید نتواندیک مکالمه ساده به زبان انگلیسی را انجام دهدیا مقالهای به این زبان بنویسد.شکل اجرایی شورای عالی آموزش و پرورش به گونهای است که باید خود وزارت آموزش و پرورش متولی آن شود. البته دانش آموزان به جز زبان انگلیسی در سایر دروس هم از نظر کاربردی موفق نیستند. هیچ یک از نمایندگان صلاحیت کارشناسی در خصوص طرح رفع انحصار زبان انگلیسی از مدارس را ندارند و باید کارشناسان طرح روی موضوع کار کرده و نظرات موافق و مخالف ارائه شود، هر چند که انتقادات به شیوه آموزش زبان در مدارس و حتی دانشگاه ها وجود دارد اما این دلیل نمی شود که به جای حل مسئله صورت آن را پاک کنیم. |
حمایت میرزاده |
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس |
موافق |
بنده با عنوان طرح یعنی رفع انحصار از آموزش زبان انگلیسی کاملا موافق هستم چرا که زبان علم فقط انگلیسی نیست و به سایر زبانها مانند روسی، آلمانی و حتی زبان قومیتها نیاز است و معتقدم اصل ۱۵ قانون اساسی باید مدنظر باشد و زبان اقوام در مدارس تدریس شود.انحصار زبان انگلیسی باید شکسته شود و فضا برای آموزش سایر زبانها فراهم شود اما اینکه آموزش سایر زبانها به آموزشگاههای آزاد سپرده شود و کار به سمت خصوصیسازی آموزش برود قطعا با آن مخالفم. |
محمد رضا گشمردی |
نماینده گروه زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس |
مخالف |
زبان انگلیسی زبان بین المللی دنیا است که باید همه محصلان آن را فرا بگیرند. حال اگر زبان لری هم زبان بین المللی بود باز باید آن را فرا میگرفتیم.این طرح به معلم و شاگرد آسیب جدی می زند. در حالی که بیشتر کشور ها به رغم اینکه زبان انگلیسی به عنوان زبان اول آنها نیست ولی فرزندان آنها به راحتی به این زبان صحبت میکنند. همچنین در کشور چین با همه قوانین خاصی که دارند، چرا زبان انگلیسی در مدارس و دانشگاههای آنها تدریس میشود؟ |
علیرضا جلیل فر |
رییس انجمن آموزش زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه تربیت مدرس |
مخالف |
باید قبول کنیم زبان انگلیسی ۲۰۰ سال است که زبان دانشگاهی است. از طرفی این طرح بار مالی زیادی بر دوش دانش آموزان می گذارد و کار را برای آنها سخت میکند. |
نقوی حسینی |
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس |
موافق |
برخی تنها کلیات را میدانند و برخی هم فقط با برخی از مفاد آن موافقند؛ اما باید در کمیسیون تخصصی مورد بحث قرار گیرد تا اشکالات آن رفع شود. با این حال، وزارت آموزش و پرورش با این طرح مخالف است و اعتقاد دارند، این طرح در اوضاع کنونی، امکان اجرا ندارد و بسیاری از مناطق کشور امکانات لازم برای آموزش زبانهای خارجی را ندارند. |
علی اصغر فانی |
عضو شورای آموزش و پرورش |
مخالف |
در زمانی که وزیر آموزش و پرورش بودم برای توسعه سایر زبان های خارجی در هر منطقه از تهران یک کلاس آموزشی آلمانی و یا فرانسوی دایر کردیم ولی هیچکدام از این کلاس ها به حدنصاب لازم نرسید.حتی فرض بر اینکه این طرح به تصویب برسد برای اجرای آن و اینکه زیر ساختها لازم و معلم کارآزموده آماده شود، به ۱۰ سال زمان نیاز است. |
محمود مهرمحمدی |
عضو شورای سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی |
مخالف |
محدودیت در زبان انگلیسی به نوعی یک معلولیت است و باید جلوی معلولیت را گرفت. زیرا ما به نسل آینده جامعه مدیون هستیم. البته می توان شرایطی توسط وزارت آموزش و پرورش و سایر نهادهای خصوصی فراهم کرد تا سایر زبانها نیز بر حسب علاقه دانش آموزان تدریس شود. |
عمادی |
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس |
موافق |
آنچه مد نظر ما بوده، رفع انحصار از آموزش زبان انگلیسی است، اما نمیشود آن را حذف کرد و اگر قرار است اتفاقی رخ دهد، باید در محیط مدرسه باشد. |
جبار کوچکی نژاد |
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس |
مخالف |
اگر قرار است این کار صورت گیرد، باید درسهای دیگر را نیز حذف کنند و بگویند بروید بیرون آموزش ببینید. قانون اساسی میگوید، آموزشهای ضروری بر عهده دولت است و دولت باید رایگان آن را به همه آموزش دهد.این کار خلاف قانون اساسی بوده و انجام آن غیرقانونی است و نمیتوان دروس تخصصی و ضروری را نادیده گرفت. |
ابراهیم سحرخیز |
کارشناس آموزشی و معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش |
مخالف |
زبان انگلیسی از جمله دروس عمومی کنکور به شمار میرود و دانشآموزانی که توان مالی بیشتری دارند و در شهرهای بزرگ زندگی میکنند، شانس بیشتری دارند که در ماراتن کنکور برنده شوند. از طرفی ساکنان مناطق محروم باید تبعات نبود آموزشگاه زبان را به جان بخرند و طبیعتاً ضرر خواهند کرد. |
فرهاد فلاحتی |
نماینده مردم قائنات و زیرکوه |
موافق |
طرح رفع انحصار زبان انگلیسی از نظام آموزشی کشور طرحی مثبت است. دانش آموزان حق انتخاب زبان باید داشته باشند. این طرح کاملا رایگان خواهد بود و بر خلاف جریانسازیهای اخیر هیچ هزینهای به خانوادهها تحمیل نخواهد شد. مگر در حال حاضر دانشآموزانی که در کلاس انگلیسی مدارس حضور دارند، از والدین وجه دریافت میکنند؟ در شرایط کنونی دانشآموز فقط میخواهد یک زبان دیگر بیاموزد. |
عباس سلطانیان |
مدیرکل دفتر آموزش متوسطه نظری |
مخالف |
نمایندگان محترم میگویند هدف از آموزش دانشآموزان در رشتههای فنی حرفهای و کاردانش بازار کار است لذا نیاز به یادگیری زبان خارجی ندارند؛ این در حالی است که این دانشآموزان عمدتاً با رشتههای مهارتی و فنآوری ارتباط دارند و ورود به حوزه فنآوری بدون آشنایی با زبان انگلیسی عملاً امکانپذیر نیست و ارتباط این دانش آموزان با زبان انگلیسی بسیار زودتر از دانش آموزان رشتههای نظری صورت میگیرد. |
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی |
عضو فراکسیون فرهنگیان مجلس |
مخالف |
ارائه این طرح به هیات رئیسه، اشتباهی تاریخی و بزرگ است و شخصا با تعدادی از امضا کنندگان طرح صحبت کردم و به نظر می رسد که این افراد به خوبی درباره طرح مذکور توجیه نشده بودند و حتی برخی نخوانده آن را امضا کردند.مگر می شود آموزش زبانی که بین المللی است و مردم به آن احتیاج دارند را تعطیل کرد؟ ما باید برعکس عمل کنیم یعنی باید تعداد آموزش های زبان در کشور را افزایش دهیم نه اینکه حتی همین تدریس زبان در مدارس را لغو کنیم. |
۴۷۲۳۱
نظر شما