شروع ماه شادی؛ پاسخ به سه مساله تکراری در جامعه مذهبی

ماه ربیع الاول سومین ماه از ماه های قمری و ماهی پر از وقایع مهم و شاد برای مسلمانان است. حادثه مهم و تاریخی لیله المبیت، هجرت حضرت محمد (ص) از مکه به مدینه، ولادت پیامبر اکرم و امام جعفر صادق، ازدواج پیامبر با حضرت خدیجه از جمله وقایع فرخنده این ماه است. در سنت های عبادی، ائمه شیعه خصوصا برای 5 روز از ماه ربیع، آداب عبادی و آئین دینی معین کرده اند: اعمال عبادی ماه ربیع الاول‏
«آمد ربیع ، فصل شکـُفتن رها شدن
 با رویش گـــل نبوی هم صدا شدن»*

بنابر مستندات تاریخی و روایی معتبر شیعه و سنی، شب اول ماه ربیع الاول به واسطه واقعه مهم خوابیدن حضرت علی(علیه السلام) در بستر پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در سال سیزدهم بعثت ـ در همان شبی که کفار مکه تصمیم به قتل دسته جمعی حضرت رسول(ص) در بستر خواب گرفته بودند و در همان شب ایشان به مدینه هجرت فرمودند ـ به «لیلة المبیت» مشهور است.
«فصل برون نمودن هرکینه ازدل است
  هنگام آشنایی دل ، با خــــــداشدن »*

اول: پاسخ به یک پرسش تقویمی
در خصوص مسائل تقویم قمری برخی این سوال را مطرح کرده اند که چرا ماه ربیع، اول سال قمری نیست؟ برخی نیز با نگاه های فردی، تلاش کردند اول را ربیع را به دلیل اینکه کلمه ربیع به معنای بهار است و آغاز ماه شادی شیعه است، آغاز سال قمری بنامند. مرحوم علامه عاملی یکی از چهره های مطرحی است که در این باره تحقیقات و پاسخ های مستدلی داده است. خبرآنلاین پیشتر در گزارش مشروحی به این پرسش، پاسخ داده است: محرم یا ربیع، کدام اول سال قمری هستند؟

دوم: پاسخ به یک حدیث ضعیف
یکی دیگر از موضوعات مطرح درخصوص ربیع، حدیث بشارت است. آیا حدیث پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) که می فرماید:«هر کسی مرا بخروج ماه صفر بشارت دهد من او را به بهشت بشارت می دهم». درست است؟  فلیسوف برجسته، علامه میرداماد در صفحه 287 کتاب الرواشح السماویة به بررسی این حدیث پرداخته و معتقد است این حدیث، ضعیف است.
خبرآنلاین برای پاسخ به این پرسش که «آیا این حدیث ضعیف است» یا « به متن کامل حدیث توجه نشده و این حدیث را پاره پاره و نادرست متوجه شده اند » دلائل مطرح در کتب حدیثی را در پنج گروه دسته بندی کرده است که مشروح آن را در گزارش « چرا حدیث بشارت ربیع الاول، صحیح نیست و سندیت ندارد؟ » بخوانید. گرچه مساله دیگری نیز درباره این حدیث مطرح است که اساسا بسیاری این حدیث را به صورت پاره پاره و نادرست متوجه شده اند

سوم: پاسخ به یک عمل خرافی
از جمله اعمالی که در دهه های اخیر، همچون یک سنت خرافی رواج یافت این بود که از حدود نیمه شب تا اذان صبح شب اول ربیع، افرادی با در دست داشتن شمع پشت در مساجد مراجعه و با کوبیدن به در مساجد و خواندن اذکاری توسل جسته و حاجات خود را طلب می‏ کنند و این عمل را تا هفت مسجد ادامه می دهند. نام این عمل را «دق الباب» نامیدند که بعدها گسترش یافت.

عموم مراجع نظرات خود را درباره خرافی بودن این اقدام اعلام کرده اند: نظر مراجع درباره کوبیدن در مساجد در شب اول ربیع الاول. آیت الله خامنه ای، رهبر انقلاب از جمله مراجعی بود که در اعلام خرافی بودن این عمل پیشگام بود و از علماء خواست در مقابل این خرافات بایستند: نظر آیت الله خامنه ای درباره اعمال خرافی ربیع و وظیفه علماء

در میان همه این چون و چراها، حقیقت آن است که برای دلبستگان به وادی عشق الهی، صدای اذان صبح ربیع که بلند می‌شود، مژده آغاز ماه ربیع را با خود می آورد. ماه ربیع‌الاول، ماه شادی اهل بیت(درود خدا برآنان) است.
« آری ربیع موسم باران رحـمت است
 از ابر رحمتش گل تکبیر وا شدن

با بلبلان نغمه سرای بهشت گـــو:
وقت سرودن است و به گل مبتلا شدن

همراه نور بوی بهشت خـداست با
ماه ربیع آمدن و، همــــــــنوا شدن»*

* اشعار داخل گیومه در متن، سروده مصطفی معارف است.

/6262