بسیار در شرایط کنونی و کمتر در گذشته شنیده و دیده ایم که کارگزاران با تشریح انجام با تاخیر یا گره افکنی در کارهای ارباب رجوع و یا انجام رفتارهایی خلاف حقوق مصرح شهروندان توسط ضابطان، ضمن اظهار پشیمانی در جمع های خودمانی از آن کارها با گفتن اینکه این دستور مافوق بوده که انجام داده و ته دلش راضی به انجام آن نبوده است، می کوشند توجیهی برای این گونه اعمال غیر اخلاقی شان با عنوان "المامور معذور" فراهم و خودشان را از قبول مسیولیت رفتارشان و سرزنش وجدان شان برهانند!
نگارنده که خود سالیانی در دستگاه های اجرایی در سمت مدیریت میانی فعالیت و کار کرده است هماره کوشیده به این مسیله در تصمیم گیری ها و اقدامات گوشه چشمی داشته باشد و بدان چه می کند و دستور می دهد الزاما باور داشته باشد.
قرآن کریم می فرماید:«ربنا انا اطعنا سادتنا و کبرائنا فاضلونا السبیلا ؛ پروردگارا ! ما از رؤسا و بزرگانمان پیروی کرده و در نتیجه راه را گم کردیم.» (احزاب : ۶۷)
در فرهنگ دینی عبارت "المامور معذور" مسموع و پذیرفتنی نیست. آیه ذکر شد در صدر این یادداشت زبان حال اهالی جهنم است که پیروی از دستورات بزرگان شان را عامل گمراهی شان ذکر کرده اند.
در تعالیم محمد پیامبر و سیره علوی که درود خدا ومومنان بر آنان باد، لازمه ی هر تصمیم و اقدامی با بینش و باور صحیح شخصی، همراه است و پیروی کورکورانه از دستورات ارباب قدرت را مبرر مسیولیت اخلاقی عامل و فاعل نمی داند. انجام هر تصمیم و کاری با مسیولیت اخلاقی فاعل همزاد است مگر فاعل نابالغ یا سفیه باشد.
امام علی در نامه مالک اشتر می فرماید:
«فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوا أَمْرَهُ فِیمَا طَابَقَ الْحَقَّ ؛ به او گوش سپارید و از دستورش پیروی کنید در آن چه که مطابق با حق است!
و از محمد پیامبر که درود خدا بر او باد، نقل شده است:
«لا طاعه لمخلوق فی معصیه الخالق » در پیروی از مخلوق نباید دچار عدول از حدود الهی شد.
از مجموع آنچه ذکر شد به خوبی و آشکارا روشن می شود که در آموزه های اسلامی توجیه رفتار ناصواب و ظالمانه کارگزاران با عبارت : من مامورم و معذورم، نه تنها هیچ بنیادی ندارد؛ بلکه درست بر خلاف آن ، هر کس مسیول و پاسخگوی تصمیم و کار خویش است.
بر این اساس خودم و دیگر عزیزان کارگزار را به این اصل مهم اخلاق دینی یعنی قبول مسیولیت اخلاقی کار و عمل مان، تذکر می دهم.
نظر شما