به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شبکه‌های اجتماعی با تنوع بسیار در دسترس هستند. نفوذ آن‌ها به قدری زیاد شده است که خیلی از مردم اخبار را از طریق آن‌ها پیگیری می‌کنند. انگار آن روزهایی که مردم بیشتر اخبار را در تلویزیون، رادیو یا روزنامه‌ها پیگیری می‌کردند به سر رسیده است.
شبکه‌های اجتماعی و اخبار
در گزارش اخیر «انستیو رویترز» درباره وضعیت خبررسانی در بستر دیجیتال، داده‌های جالبی درباره رشد فزاینده استفاده از شبکه‌های اجتماعی مشهور به عنوان منبع دریافت خبر اشاره شده است. در این گزارش به استفاده روزافزون از اینستاگرام برای دریافت اخبار اشاره شده است.
پیش از این نیز در پژوهشی قدیمی در «موسسه کارنگی» مشخص شده بود که نسل جوان به مرور از رسانه‌های قدیمی‌تری مثل تلویزیون و روزنامه‌های کاغذی به بسترهای دیجیتال روی خواهند آورد. رشد استفاده از اینستاگرام به عنوان منبع دریافت خبر به حدی است که به زودی شبکه اجتماعی توییتر را که در این زمینه پیش‌رو بود، پشت‌سر خواهد گذاشت.
بیشتر بخوانید: بی اعتمادی به رسانه، اَبَر بحرانی که با آن روبه رو هستیم
برای نمونه در آمریکا بیش از ۵۵ درصد افراد بالغ از شبکه‌های اجتماعی به عنوان منبع دریافت خبر استفاده می‌کنند که این رقم رو به افزایش است. در انگلستان هم به ادعای آفکام نیمی از مردم اخبار را از شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کنند.
در ایران هم روز به روز دامنه استفاده از پلتفرم شبکه‌های اجتماعی برای دریافت خبر بیشتر می‌شود. حال پرسشی که پیش می‌آید این است که ماهیت شبکه‌های اجتماعی چقدر به خبررسانی درست و سریع کمک کرده است.
شبکه‌های اجتماعی و تغییر در شیوه خبررسانی و خبرخوانی
مارشال مک‌لوهان خیلی پیشتر از ظهور کمپانی‌های بزرگی چون فیسبوک و توییتر از اصطلاح دهکده جهانی استفاده کرده بود که امروز بیش از هر زمان دیگری ملموس شده است. اینترنت که آمد کم کم انحصار خبررسانی شکسته شد. حالا فضایی در اختیار همه بود تا اطلاع‌رسانی کنند اما در اقیانوس بزرگ فضای مجازی نمی‌شد به راحتی ارتباط برقرار کرد و دیده شد تا اینکه شبکه‌های اجتماعی پا گرفتند و همه چیز تغییر کرد.
در شبکه‌های اجتماعی هر کاربر بستری در اختیار دارد که می‌تواند به تریبونی با هزاران و گاهی میلیون‌ها مخاطب تبدیل شود. در این فضا است که نمی‌توان اخبار را کنترل کرد و سرعت در اطلاع‌رسانی به شکل سرسام‌آوری بالا است. دیگر قرار نیست مخاطب اخبار منتظر بخش خبری بعدی در تلویزیون یا چاپ روزنامه‌های صبح یا حتی وب‌سایت‌های خبری بماند. حالا دیگر اخبار زیر انگشتانش بر صفحه نمایشگر در لحظه به روز می‌شوند.
همین ماجرا عادات خبرخوانی مردم را هم تغییر داده است. آنطور که فوربس گزارش می‌کند، حالا دیگر مردم کمتر مقاله‌های بلند را می‌خوانند. به دلیل ماهیت ابزارهای دیجیتال مدرن، کاربران در صف طویل اخباری که در تایملاین خود می‌بینند، دنبال مطالب مورد علاقه‌شان می‌گردند و پس از یافتن آن‌ها به خواندن تیتر یا تماشای ویدئویی کوتاه اکتفا می‌کنند. اینجا است که به جای تحریریه‌های اخبار، شبکه‌های اجتماعی آنچه ما می‌خوانیم را دستچین می‌کنند. کسانی را که در این اجتماعات مجازی به عنوان دوست برگزیده‌ایم نقش سردبیرهایی را بازی می‌کنند که تصمیم می‌گیرند ما چه ببینیم. خود ما هم برای دیگران همین نقش را پیدا می‌کنیم.
حالا پیش از آنکه مطلبی دیده شود، نیاز است که تعدادی آن را بپسندند یا به اشتراک بگذارند تا به دست شما برسد. اینجا است که یک مشکل پیش می‌آید. خبرهای جعلی.
«فیک‌نیوز» در عصر اطلاعات
خبرهای جعلی یا همان «فیک‌نیوز» اصطلاحی است که در عصر شبکه‌های اجتماعی زیاد به چشم می‌خورد. در فضای شبکه‌های اجتماعی خبرهای جعلی مثل دیگر اخبار به راحتی امکان انتشار دارند. حتی بسیاری از افراد برای منافعی مشخص دست به انتشار عمدی این دست مطالب می‌زند. اینجا است که پیدا کردن اخبار معتبر در فضای مجازی تبدیل به هنر می‌شود.
سرعت انتشار اخبار هم به قدرت گرفتن جعلیات کمک می‌کند. همین سرعت زیاد فرصت بررسی را هم تا حد زیادی کم کرده است. خبر پس از انتشار با گذشت چند ساعت کهنه می‌شود و آنقدر خبر تازه از راه می‌رسد که دیگر در بیشتر موارد جعلیات حتی بررسی هم نمی‌شوند.
چیزی که از آن به عنوان «سواد رسانه‌ای» نام می‌بریم، اینجا است که به کار می‌آید. در عصر شبکه‌های مجازی لازم است که همه مردم تا حد زیادی «سواد رسانه‌ای» داشته باشند.
سواد رسانه‌ای
وقتی کرونا شیوع پیدا کرد، اخبار جعلی بسیاری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در این ماجرا که پای سلامتی مردم در میان بود، بیش از هر زمانی لزوم بالا بردن «سواد رسانه‌ای» مردم احساس شد.
در این باره بیشتر بخوانید: بهترین و بدترین مکان برای دریافت اطلاعات درباره کرونا
فعلا در میان کارهایی که برای بالا بردن سواد رسانه‌ای مردم؛ از جمله تدریس در مدارس، ارائه می‌شود، فقط می‌توان به تکرار توصیه‌های کارشناسان اکتفا کرد.
۱. جایی که خبر را نقل کرده است، رسمی است یا منبع خبری مطمئنی است.
۲. زبان خبر را بررسی کنید. (آیا از ادبیات رسمی و درست استفاده شده است؟)
۳. درباره موضوع خبر چقدر آگاهی دارید؟ اگر کم است از کارشناسان یا منابع معتبر اطلاعات کسب کنید.
۴. منابع مختلف را بررسی کنید و به یک خبر اکتفا نکنید.
۵. عکس‌ها را در سرویس جستجوی معکوس گوگل بررسی کنید.
۶. از موتورهای جستجوی غیر از گوگل هم استفاده کنید
۷. سراغ منابع خبری مخالف هم بروید و نتایج را مقایسه کنید.
این موارد تا حد زیادی می‌تواند شما در اعتبارسنجی اخباری که می‌شنوید یاری کند. در نهایت استفاده از خبرگزاری‌های معتبر و حرفه‌ای روش مناسبی برای رسیدن به اخبار درست است.
۲۴۱۲۴۱
نظر شما