مکانیسم ماشه‌ای وجود ندارد

مهسا مژدهی: یک جانبه گرایی ترامپ کار دستش داد. متحدانی که نزدیک به هشت دهه پای تصمیمات ایالات متحده می ایستادند، حالا به کاخ سفید پشت کرده اند و حرف ترامپ را زورگویی یک قلدر به حساب می آورند. پمپئو می گوید تحریم های ایران بازگشته اند اما سازمان ملل حرف او را رد می کند. کشورهایی عضو شورای امنیت هم معتقدند ایالات متحده چنین امکانی را ندارد. ترامپ فرصت زیادی برای به کرسی نشاندن حرف هایش ندارد. مراحلی که باید طی شود تا"شاید" جامعه جهانی مجبور به همکاری با واشنگتن شود، طولانی است و او یک ماه و نیم بیشتر تا انتخابات زمان ندارد.  

در خبرانلاین با امیرعلی ابوالفتح در خبرآنلاین گفتگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانیم:

ایالات متحده موضوعی را در سطح جهانی مطرح کرده که مخالفان بی شماری دارد. اما موانع واقعی که بر سر راه کاخ سفید برای اجرای خواسته اش وجود دارند کدامند؟

اصلی ترین مانع برای آمریکا این است که نه تحریم ها برگشته اند و نه مکانیسم ماشه ای وجود دارد.تشخیص ایالات متحده به اینکه تحریم ها برگردند از حرف تا عمل فاصله دارد. تحریم های سازمان ملل یک سری مکانیسم دارد که بدون آنها اجرایی نخواهد شد. این تحریم ها با آن نوعی که خود دولت ها تصمیم می گیرند و تحریم را اعمال می کنند متفاوت است. در مورد اعمال این دست از تحریم ها شورای امنیت باید نظر بدهد. تاکنون سیزده عضو شورای امنیت اعلام کرده اند که تحریم های سازمان ملل برنگشته است.

در عمل قطعنامه های تحریمی نیاز به تشکیل کمیته تحریم دارند. این کمیته ها به طور جداگانه نیاز به بودجه، رئیس، عضو و ... دارند تا از شورای امنیت بخواهند با خاطی برخورد کند. دبیرکل سازمان ملل، گوترش که وظیفه این هماهنگی ها را دارد و می تواند کمیته تحریم را تشکیل دهد، اعلام کرده که این کار را نخواهد کرد.

امریکایی ها برای خودشان اختیار دارند که چنین چیزی را اعلام کنند یا نکنند اما این در ذیل سازمان ملل قرار نخواهد گرفت. از این به بعد هم واشنگتن کاری که پیش از این هم انجام داده بود را ادامه می دهد. تحریم هایی که در دو سال گذشته توسط کاخ سفید بر ایران اعمال شده، فراگیرتر از تحریم های سازمان ملل بوده است و تحریم هایی که بخواهد در آینده هم اعمال کند، قبلا انجام شده و اتفاق جدیدی نیست.

ایران در ماه های اخیر دست به یک سلسله اقدامات دیپلماتیک برای خنثی کردن فعالیت های کاخ سفید زده. پمپئو اخیرا کشور به کشور سفر کرده بود تا آنها را وادار کند تا به شیوه مطلوب آمریکا عمل کنند ولی برخلاف تصور وزیرخارجه ایالات متحده، کشورها پشت پمپئو و ترامپ را خالی کردند. عملکرد دیپلمات های کشورمان را چطور می شود ارزیابی کرد؟

دستاورد ایران در این زمینه مشخص است. آمریکایی ها در این زورآزمایی نتوانستند به خواسته خود که همراه کردن جامعه جهانی با کاخ سفید بود دست پیدا کنند. واقعیت این است که تیم ترامپ چندان دغدغه تحریم نداشته چون این کار را در دو سال گذشته به تنهایی انجام داده است اما برای آنها اجماع جهانی علیه ایران از اهمیت زیادی برخوردار بود و این اتفاق برخلاف میل ترامپ و پمپئو نیافتاد. 

اینکه کشورها همراه با ایالات متحده علیه ایران نشدند، دستاورد دستگاه های دیپلماتیک، سیاسی و امنیتی و حتی اقتصادی است که در مقابل فشارها مقاومت کردند. البته باید این را در نظر بگیریم که در مورد اروپا و حتی روسیه و چین موضوع فقط ایران نیست. بلکه موضوع ایران بهانه ای است برای آنها که از دست آمریکا عصبانی هستند. آنها نظم جدیدی که ترامپ در حال پایه گذاری هستند را نمیپسندند. از نظر دولت ترامپ سه مدل عضو در شورای امنیت وجود دارد: اول اعضای غیردائم که حق رای ندارند. دوم 4 کشور عضو دائم و سومی یک کشور یعنی آمریکا که فرای قوانین عمل می کند و رهبری آن کشورهای دیگر را به عهده دارد. این چیزی نیست که اروپائی ها بخواهند به آن تن دهند و همان دسته بندی قبلی یعنی شامل دو گروه اعضای دائم و غیر دائم را مناسب می دانند.

برای همین است که نمی توانیم بگوئیم که اروپائی ها تنها به فکر منافع ایران هستند. آنها در یک دعوای بزرگ که قدرت ها بر سر ایران دارند در حال مقاوت علیه رفتارهای یک جانبه گرانه ترامپ هستند. حتی برخلاف تصور بربتانیا هم در مقابل این رفتار مقاومت کرد. این در حالیست که تصور می شد لندن به طرح آمریکا رای مثبت دهد و یا حتی موضوع فعال شدن ماشه را پیش بکشد. اما این اتفاق نیافتاد چون آنها هم خطر رفتار آمریکا را درک کرده اند و می ترسند که چنین رفتاری تبدیل به رویه ای ثابت برای ایالات متحده شود.

در آمریکا حتی جمهوری خواهان هم معتقدند که ترامپ در حال تضعیف قدرت ایالات متحده در جهان است و اقدامات او آمریکا را به انزوا می کشاند. تاثیر این دست از اقدامات یک جانبه کاخ سفید در دوره ترامپ در آینده چگونه خواهد بود؟

گروهی در آمریکا مخالف یک جانبه گرایی هستند و مایلند که واشنگتن تعامل و اتحاد خود را با اروپایی ها و دیگر کشورهای دوست حفظ کند. در این میان حتی نام هایی مثل جان بولتون هم به چشم می خورد. از دیدگاه این چندجانبه گرایان، ایالات متحده از رفتارهای ترامپ به شدت ضربه خواهد خورد و اعتبارش تضعیف می شود. اما گروه دیگری هستند که این موضوعات را برای آمریکا لطمه زننده نمی دانند و می گویند که آمریکا نیازی به مورد حمایت قرار گرفتن حتی از سوی متحدانش را ندارد. در دیدگاه این گروه، محبوب نبودن یک قدرت است و نیازی به وحدت با متحدین احساس نمی شود. آنها معتقدند که آمریکا در جایگاه تحمیل خواست خود به دیگران است و باید این قدرت را حفظ کند.

این گروه خواهان این هستند که سیاست خارجی فعلی آمریکا حفظ شود. فقط هم در بین جمهوری خواهان نیستند. در میان برخی از دموکرات ها هم چنین موضوعی طرفدار دارد.

سازمان ملل هم در کنار اروپا به مقاومت علیه خواسته های واشنگتن دست زد. رویکرد و نحوه عملکرد این سازمان در مورد ایران را چطور ارزیابی می کنید؟

از سازمان ملل خیلی نمی توان انتظاری داشت. این سازمان بضاعت زیادی ندارد و تا همین الان هم مقاومت بسیار خوبی از خود نشان داده است. این سازمان شخصیت مستثلی ندارد و کارگزار کشورهای عضو است. نقش دبیرکل هم تنها یک نقش هماهنگ کننده است و دنباله روی کشورهایی ست که قدرت زیادی دارند. بنابراین اگر احیانا اجماعی اتفاق بیفتد و کشورهای مهم و قدرتمند با ترامپ به نتیجه یکسان برسند، این سازمان هم از آن پیروی خواهد کرد. اما در حال حاضر با رویکردی که علیه اقدام غیرقانونی ترامپ وجود دارد، گوترش هم همسو با اروپا و کشورهای دیگر علیه حرف ترامپ قد علم می کند.

>>> در همین رابطه بیشتر بخوانید:
سورپرایز اکتبر ترامپ علیه ایران چیست؟
این چرایی آنها برای شروع فشار حداکثری و خروج از برجام است!
جهان علیه آمریکا یکصدا شد؛هفت سال پیش جهان علیه ایران یکصدا بود!

312 310