بر اساس این توافقنامه دستاوردهای نظامی به دست‌آمده برای جمهوری آذربایجان از زمان آغاز درگیری‌ها حفظ شده و منطقه آغدام و اراضی جمهوری آذربایجان در منطقه قازاخ که تحت تصرف جمهوری ارمنستان بود، از تاریخ ۲۰ نوامبر به آذربایجان واگذار خواهند شد. جمهوری ارمنستان منطقه کلبجار را تا ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰ و منطقه لاچین را تا اول دسامبر ۲۰۲۰ تحویل جمهوری آذربایجان خواهد داد و در مجموع اراضی اشغالی آذربایجان غیر از قره باغ به این کشور بازخواهند گشت.
برای نظارت بر آتش بس، گروهی از نیروهای حافظ صلح روسیه در طول منطقه تماس قره‌باغ کوهستانی و در طول کریدور لاچین به مدت ۵ سال مستقر خواهند شد و این تصمیم، مدت برای ۵ سال دیگر نیز قابل تمدید است.
پذیرش آتش بس یک پیروزی خوب برای باکو و یک ناکامی برای ایروان بود. در کنار ابراز خوشحالی الهام علی اف، پاشینیان نخست وزیر ارمنستان، آتش‌بس را برای مردم ارمنستان بسیار دردناک خواند و گفت: این پیروزی نیست، اما ما هرگز اذعان نمی‌کنیم که باخته‌ایم."
با این توافق، اراضی اشغال شده آذربایجان توسط ارمنستان تا اول دسامبر (۱۱ آذر) آزاد می‌شود و مواضع مندرج در طرح ایران مبنی بر حمایت از تمامیت ارضی آذربایجان و ضرورت آزادی اراضی اشغالی آذربایجان و همچنین دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب، در مسیر اجرا قرارمی گردد.
البته وضعیت قره باغ هنوز مشخص نشده و رفع اشغال از اراضی آذربایجان و حفظ تمامیت ارضی این کشور، با عودت قره باغ به سرزمین اصلی خود، تکمیل خواهد شد. طبیعی است که در این توافق، جمهوری آذربایجان دست بالا را دارد اما اگر عودت قره باغ به آذربایجان با مرور زمان مواجه شود، سایه جنگ و ناامنی بر سر منطقه باقی خواهد ماند.
این امر که در توافق آتش بس، مدت حضور نیروهای حافظ صلح روسیه، پنج سال اعلام شده، اینگونه تداعی می‌کند که حل مناقشه ممکن است تا پنج سال دیگر با تاخیر مواجه شود. با این وضعیت نمی توان به پایداری آتش بس مطمئن بود چرا که ممکن است ارمنستان با تجدید قوا و جلب حمایت سیاسی کشورهای فرامنطقه ای و تحت لوای اتحاد ارامنه، مجددا وارد کارزار شود.
در عین حال مطالبه اصلی مردم آذربایجان نیز، بازگشت قره باغ به این کشور است و در صورت تاخیر در این امر، احتمال تحرک نظامی از سوی باکو برای دستیابی به این هدف وجود دارد.
با این وصف کماکان کشورهای روسیه و ایران باید تلاش‌های میانجیگرانه خود را برای حل کامل مناقشه ادامه دهند تا آتش بس فعلی، به استقرار صلح عادلانه با بازگشت قره باغ به جمهوری آذربایجان منجر شود. در این صورت می‌توان امنیت و ثبات در منطقه که موجب پیشرفت اقتصادی کشورهای درگیر است را شاهد بود.
* منتشر شده در روزنامه جام جم . ۲۱ آبان ۱۳۹۹
نظر شما