خوشش می آید آدم، امّا این اوّلِ ماجراست! دوم و سوم و چهارمش، و تا آخرش، پر است از بُهت، از شک، از درد، از شکست، از خوش خیالی های بی دلیل، گرفتگی های با دلیل، از احوالات متغیّر، جورهای جورواجور، روزهای خوب، شب های بد، قول های قول، هیچ، حرف های پُر، پوچ، قدم های محکم، سست، دست های تلخ، سرد، خیس، مُشت.
حمّام
گفت: «سرزده وارد مشو! میکده حمّام نیست!» برنامه بیاور با خودت. چیزی بردار. سرزده و سرپایی راه نیفت. همین طوری خالی؟! بابا، از دیوار مردم بخواهد بالا برود آدم، برنامه می خواهد. کی بروی، کجا بروی، از کدام سمت بروی، چه طور بروی، با کی بروی، کجا را بپایی، گیر افتادی چه کنی، چی ببری با خودت حالا؟ چی بیاوری اصلاً از آنجا؟! آن وقت، دانشگاه می خواهی بروی، برنامه نمی خواهد؟!
خواستن؟! کدام خواستن؟
می گوید: «می خواهم». می شود بگویی چی می خواهی دقیقاً؟! ببینم اصلاً «خواستنِ» تو با «خواستنِ» من یکی است یا دوتا! یک خواستن داریم:
- آقا! چه طور صد بزنیم؟!
– تمرینا، تموم؟
- هان؟ نه، چیزه، نرسیدیم، یعنی ... آهان! باز نشد فایلش! نه، یعنی باز شد ها، «لود» نشده هنوز! امشب ولی حتماً می‌بینیم آقا!
این، خواستن نیست خب. تخیّل است.
یک خواستن هم داریم:
- چه کردی برادر؟ تا جمعه می بندی؟
- سلام استاد! اون که تموم شد. رفتیم سراغ بسته بعدی. اگه امشب اینم تموم کنیم، میشه بعدیشم بدین زودتر؟ کلّی هم سؤال داریم آخه. می ترسیم دیر شه یه وقت!
یک خواستن هم این طوری هاست. حالا تو کدام خواستنی؟ واقعاً «می خواهی»؟ یا فقط «می خواهی»؟
دردِ موفّقیّت
عجیب شاید باشد، امّا بله، درد! موفّقیّت درد می خواهد. درد نداشته باشی، کجا بروی؟ درد است می کشاند آدم را پیِ درمان. نیمه شب بلندت می کند از خواب: «شیمی خوب نیستم. خدایا!» درد است می اندازدت به این که: «یعنی کدام را بروم؟ کدام را بخرم؟ کدام راست می گوید؟ کسی راست می گوید اصلاً؟!»
جایی خلوتی کن. گوشی را بگذار کناری. فکرهای بد را کنارتر. آبی بزن به صورت ماهت. فکر کن ببین هستی این قدرها که درد گرفته باشد وجودت؟ که تقدیر را بکشی پایین از آن بالا؟
موفّقیّت درد می خواهد و هیچ چیز دیگر نمی خواهد. درد بیاور با خودت. درد که داشته باشی، طبیب، خودش درِ خانه ات را می زند. درد که داشته باشی، همه را می آوری پای کارِ خودت. آن وقت، حافظِ شیراز را که خاطر عالم را کشیده زیر طاق خوشگلش، که گوته ژرمن را کشانده پای «تَنگِ اللهُ اکبر»، می کشانی بیاید دلداری ات. فال تعارفت کند، هر کدام را توک بزند پرنده، کارنامه قبولی ات باشد. هستی این قدرها؟
هستی این قدر که اگر جلوی همین کتابخانه بِایستی، دست به هر کدام ببری، از تو و درد تو بگوید؟ که مثلاً آن لاجوردی را برداری، بیاید: «در دل هر کس بوَد دردِ طلب، در منزل است!» یا آن سبزِ کبود را، بیاید: «آب کم جو تشنگی آور به دست!» یا اصلاً آن کناری اش، که تازه شیرازه بسته ام، بیاید: «ای خواجه درد نیست وگرنه طبیب هست!» آن کنارترش که جلد قرمز دارد: «درد حاصل کن که درمان، دردِ توست!» آن یکی، که کوتاهتر است. دارچین دارد جلدش. زرکوب نوشته. شینِ «نیشابوری» اش محو شده: «درد خواه و درد خواه و درد خواه!» باز برگردی همان کبود، جای دیگر را باز کنی: «تا نگرید طفل کِی جوشد لَبَن؟!» موفّقیّت، «دردِ موفّقیّت» می خواهد. داری؟
ملتفت
برنامه ریزی و فهمیدنش، برنامه موضوعی، برنامه درس به درس، آزمون آزمایشی، کتاب های پایه، کنکوری خواندن همزمان با سال دوازدهم، خواندن در زمان امتحان ترم، کتاب آموزشی، کار با تست و تمرین، کار با کنکورهای گذشته، فرصت های خاص، عید نوروز، خرداد، چه بسا - مثل امسال - مرداد! بعد، مدیریّت بحران، تنش، توقّف، تعلیق، شکست، و بعدش، احیا و شروع دوباره ... .
تازه این ها که چیزی نیست. این ها را خب می‌داند آدم لااقل که بلد نیست. چیزهایی هست که شاید نمی دانی که بلد نیستی. مهارت های درک موضوع، شگردهای تست زنی و حلّ تمرین، ترفندها، کلیدها، میانبُرها، غلط اندازها، اولویّتها، نکات نگفته، اسرارِ «مگو»، اسرارِ «بگو»! سلیقه خاصّ طرّاح، خطای طرّاح سؤال، اشتباهات کتاب درسی، اختلافات کتاب و کنکور، و بعد، نتیجه گیری و تعیین تکلیف، و دست آخر هم، مدیریّت زمان. این ها کار می‌خواهد. ملتفتی؟
گروِ نُه
تازه همه این مراحل را می آیی بالا، می رسی تَهِ سال دوازدهم، می خوری به طرّاح کنکور! از همین مدل های ۹۹، بدون زهِ بغل. آن وقت، ... .
به خداوندیِ خدا، اگر نه این بود که ناچار کنکور باید بدهی و بگذری از این ترسِ زشت، سفارش می کردم و خواهش می کردم اصلاً، سمت طرّاح هم نروی. حیفِ تو باشد رد بشوی از کنارش. چه برسد خودش را حریف ببیند، دست به سرشانه ات بزند، چشم بیندازد توی چشمت، پنجه بیاورد توی پنجه هات، فشار بدهد به نامردی، خرد کند، خون کند. کسی هم نبیند چه اتّفاقی افتاد و اگر ببیند، انکار کند و دست طرف را بالا ببرد با همان چاقوی توی مشتش. که زمین از خودشان است و حریف از خودشان و داور از خودشان و شکستن، مال تو.
پس به خودت بیا. کار کن و کار را طوری تحویل بده که اگر یک وقت، دو مرتبه، سه روز دیگر، که طرّاح، مثل همیشه با همه وجودش، همه چهار ارکان و پنج حسّ و شش جهت را به کار بگیرد تا یکی از آن سؤال های «هفت» بگذارد توی کاسه ات، هشتت گروِ نُه نباشد.
برنامه
بر، نا، مه. برنامه! برنامه برای چه کسی؟ با چه سطحی؟ برای رسیدن به چه سطحی؟ با چه مقدار انگیزه و چه قدر زمان گذاشتن در روز و در هفته و در ماه؟ با چه میزان تعهّد به انجام تکالیف؟ با چه اندازه تحمّل برای دوام آوردن تا پایان؟ با چه قدر انرژی برای شروع دوباره در شرایط سخت و نتایج تلخ؟ بعد، برنامه برای چه هدفی؟ خواندن پایه؟ آمادگی امتحان پایان ترم و سال؟ خواندن درس به درس برای آزمون آزمایشی؟ خواندن موضوعی؟ تقویت از پایه برای آمادگی کنکور؟ یادگیری مهارت های تست‌زنی؟ هر هدفی خب، برنامه خودش را دارد.
احساسِ پیش افتادن
با چیزی شروع کن که دوستتر داری. برنامه آزمون و آموزشگاه و مدرسه را هم بگیر، امّا زیاد جدّی نگیر! کار خودت را بکن، مگر این که با برنامه آن مجموعه از قبل آشنا باشی و دوستش داشته باشی. آن وقت، کار آن ها هم میشود کار خودت. مهم تویی. شروعت باید شیرین باشد. هر طور. در «موضوعِ انتخابی» و «ساعت مطالعه» سعی کن تخمین درستی رفته رفته از خودت به دست بیاوری؛ و دو کلمه، دو تا توصیه:
اوّل این که، برنامه مدرسه جای خودش را دارد و مانع برنامه پیشرفت شخصی نیست؛ نباید باشد یعنی. بهانه نیار. کارت را می کنی. سبکتر حالا. دویُّم که: قبل از شروع سال تحصیلی، تابستان، و در میانسالِ دوم هم، اواخر دی ماه و قبل از باز شدن یخ مدرسه و بچّه ها، کار را شروع کن. چند قدم هم شده، خودت را جلو بینداز. «احساسِ پیش افتادن» مهمتر از «خودِ پیش افتادن» است.
برنامه ریزی برای شکست
می پرسم: «برنامه داری؟»
- خودم می خوانم!
- باشد، خودت! برنامه داری حالا؟ برنامه! ساعت مطالعه! روالِ خواندن!
- هوم؟
چه بگوید آدم؟ هزار کیلومتر این طرفتر. برنامه، پیمانه است. کِیل است. درس، آرد مثلاً، و چیزهای دیگر، که هر شانه اش، تا شب که این ها منتشر شود، شده صدهزار تومان. پیمانه نداشته باشی، نمی فهمی چه قدر برمی داری و چه کار داری می کنی و چه چیزی از کار درمی آوری.
باز نگاهم می کند همین طور! آمده، کمک می خواهد، می خواهی کمک کنی، نمی خواهد! نمی گذارد یعنی. این شد کار؟! وقتی برنامه نمی خواهی، یعنی نمی‌خواهی که گوش بدهی به حرف، چه کارَت کند معلّم؟ برنامه داشته باش. پسر جان. دخترِ خوب. وقتی برنامه نداری، دقیقاً برنامه ریزی کرده ای برای شکست.
کو کسی که؟!
نمی گویم هر کاری چاره ای دارد. نمی گویم چاره اش هم همیشه جلوی چشممان است و این، خودِ خبیثمان هستیم که نمی رویم برش داریم! نه! امّا، این کار، چیزی نیست که نشود. خودت را بشناسی، راهت را پیدا می کنی. راه هست. کسی نیست. گفت: «ای خواجه درد نیست، وگرنه طبیب هست!»
کو کسی که بخواهد، بیاید، شروع کند، بماند؟ کو کسی که بگوید: «آقا! من حروف الفبا هم بلد نیستم، امّا واقعاً آمده ام یاد بگیرم، تا یادم ندهی نمی روم!» کو کسی که بگوید: «خانم! من نمی دانم. آمده ام شما بگویی چه دردم است!» کو کسی که صادق باشد با معلّمش؟ با خودش آقا، با خودش!
کجاست مثل یاسر، که اوّلین اتوبوس را بالا برود و بیاید تا این جا، دنبال هدفش؟ کجاست مثل محمّدجواد که بکشاندت کرمانشاه دنبال هدفش؟ کو مثل دانیال که خرابه ای پیدا کند وسط بیابان، چهار قدم تا مرز، زیر دیدرسِ سربازان «اشرف غنی»، غنیمت بداند برای خلوتی و درس خواندنی؟
کو کسی که دیر آمده باشد و زود هم بخواهد برود، امّا ایمان بیاورد که می شود؟ کجاست مثل «سمیّه»ای؟ که غرورش نگذارد عصای سفید دست بگیرد حتّی. که «راه بلد» هم باشد تازه، و راهنمایی هم بکند! که دندانه های «سین»ش جگر هرچه مسئولِ بیکفایت است، پاره کرد در منطقه! بس که رفت. بس که آمد. بس که گفت. بس که طلب کرد این دختر.
کو کسی که «پریشانِ» هدفش باشد؟ کجاست؟ نشانِ من بدهیدش. کو طالبِ کار؟ کو دیوانه راه؟ کو آدمِ پریشان؟ کو کسی که دستش بلرزد از هیجان وقتی سؤال میکند، و دلش بترکد تا وقتی جواب میگیرد؟
باور دارم و دیده ام و بوده ام که: چندین هفته کار خوب، درصد منفی را میآورَد تا بالای ۸۰ و ۹۰. کو کسی که بخواهد؟ آدمش را نشان بده، معلّمِ خوب کم نیست.
کارشناس ارشد زبان و ادبیّات فارسی، فعّال حوزه آموزش
۴۷۲۳۷
نظر شما