ضرورت‌های تحول در مددکاری اجتماعی

سی و پنج سال است که هم‌زمان با روز ولادت امام علی(ع) در ایران جشن روز ملی مددکار اجتماعی برگزار می‌شود که امسال هم این جشن در شرایط کرونایی برقرار خواهد بود. روز جهانی مددکار اجتماعی هم مصادف با 26 اسفند ماه سال جاری است که به نوعی ماه اسفند (دسامبر) را به نام ماه مددکاری اجتماعی در جهان می‌شناسند.
در ابتدا این مناسبت جهانی و ملی را به همه مددکاران اجتماعی تبریک گفته و سپاسگزار تلاششان هستم که برای «ارتقای سلامت اجتماعی» و «به‌زیستن اجتماعی» مردم از هیچ کوششی دریغ نکرده و نمی‌کنند. علاوه بر این، این فرصت را بهانه می‌کنم و اعلام می دارم که انجمن مددکاران اجتماعی ایران سومین کنگره بین‌المللی و سی‌وپنجمین همایش روز ملی مددکاری اجتماعی را با موضوع «مددکاری اجتماعی، دیده‌بانی اجتماعی و همبستگی اجتماعی» در تاریخ نوزدهم اسفند ماه سال جاری به‌صورت برخط (آنلاین) برگزار خواهد کرد.

در کنار بزرگداشت این روز، لازم می‌دانم به چند نکته در خصوص ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر مرتبط با مددکاری اجتماعی اشاره کنم:
- تصویب قانون تشکیل سازمان نظام مددکاری اجتماعی در مجلس شورای اسلامی همچون سایر سازمان‌های نظام پزشکی، پرستاری، مهندسی، مشاوره و روان‌شناسی، منابع طبیعی کشاورزی، و... بسیار مهم است.
-   در نظام آموزش مددکاری اجتماعی هم در دانشگاه‌ها و هم در آموزش ضمن خدمت کارکنان در بخش‌های دولتی و غیردولتی باید تحول صورت گیرد.
-  تولید دانش بومی ضرورت دیگر این حرفه است که در این زمینه از فقر تولید این نوع دانش رنج می‌بریم.
 - مددکاران اجتماعی باید در عرصه‌های مختلف سیاست‌گذاری‌های اجتماعی و دیده بانی اجتماعی در حوزه سلامت اجتماعی، رفاه و تأمین اجتماعی. حضور موثر داشته باشند.
 _مددکاری اجتماعی در هر سازمانی متناسب با وظایف و خدماتی که ارائه می‌کنند تعریف شود. 
 _جایگاه مددکاری اجتماعی در ساختار سازمانی دستگاه‌های مرتبط در سطوح ملی، استانی،  شهرستانی و... تقویت شود.
_ دولت باید امنیت شغلی و سختی کار مددکاران اجتماعی را که مطالبه به‌حق و جدی مددکاران اجتماعی است تضمین کند که متأسفانه در این دولت عزم بر این است که  برعکس عمل ‌شود. مددکاران اجتماعی نقش مهمی در دیده بانی از ارزشهای جامعه دارند و اطمینان از عدم هزینه بابت نقد علمی و منصفانه وضع موجود می تواند به بهبود کیفیت کارشان بسیار کمک کند.
_ خلق ایده‌های جدید در حوزه مددکاری اجتماعی هم در جهان و هم در ایران به شدت نیاز می‌شود. ایده‌هایی که رو به جلو باشند نه اینکه داشته‌های موجود را هم دچار مشکل کنند.
_ تخصصی‌شدن مددکاری اجتماعی ضرورت دیگر این حرفه است که گام‌های کوچکی برداشته شده است ولی اصلا کافی نیست.
 _مددکاران اجتماعی می توانند نقش محوری در ارتقاء همبستگی اجتماعی ایفا کنند بنابراین ضرورتی است که این متخصصین، از سایر علوم اجتماعی و انسانی در این حرفه بهره بهتر و بیشتری ببرند.
_ اختیارات مددکاران اجتماعی به تناسب نوع فعالیتی که دارند باید افزایش یابد.
_ مددکاری اجتماعی در همه نقاط کشور و به ویژه در استانهای محروم تر از اتفاقاتی است برای توسعه کشور، ضروری است. تجمع خدمات و نیز تجمع دانش در شهرهای بزرگ بدون دسترسی به این خدمات در شهرهای کوچکتر و روستاها نمی تواند هدفها و رسالتهای این حرفه را پوشش دهد. بنابراین مددکاری اجتماعی در مدیریت های  شهری و روستایی در سراسر کشور باید توسعه یابد.
_ جهت گیری مددکاری اجتماعی به سمت ایجاد جوامع با همبستگی بالا ایجاب می کند تا مددکاران اجتماعی بتوانند نقش هماهنگ کننده و تسهیلگرانه خود را در سطوح مختلف که برای آن آموزش می بینند به خوبی به عمل درآورند. بنابراین، ضرورت دارد تا متخصصین این حرفه بتوانند توان و مهارت کار تیمی را در خود تقویت کنند و بتوانند با متخصصین متنوع و سطوح فعالیت متنوع کار کنند.
_ تشکیل و تقویت  ادارات مددکاری اجتماعی دستگاه های اجرایی از جمله در آموزش و پرورش و مدارس عادی کشور و توسعه کمی  و کیفی در مدارس استثنایی ضرورت دارد.
_ گسترش کمی و کیفی گروه ها و جمعیت های تخصصی از ضروریات توسعه پایدار در هر حرفه ای است. تلاش برای ایجاد کانون ها و جمعیت های اثرگذار و قوی می تواند در تحقق مأموریت های مددکاری اجتماعی نقش مهمی ایفا کند. باید پذیرفت که برآیند حضور و فعالیت گروه آن به مشارکت بیشتر متخصصین و استفاده از حداکثر ظرفیت های این حرفه در کشور می انجامد و توسعه آموزش و اقدام مددکاری اجتماعی و نهایتاً خدمات رسانی بیشتر به گروه های هدف کمک زیادی خواهد کرد.
 _ خدمات مددکاری اجتماعی در پیشگیری‌های اجتماعی از آسیب‌های اجتماعی معلولیت‌ها و جرائم باید توسعه یابد.
_ پوشش بیمه‌ای خدمات مددکاری اجتماعی توسط سازمان‌های بیمه‌ای دولتی و خصوصی اقدامی بسیار حیاتی است که می تواند دسترسی گروه های هدف را به خدمات این متخصصین بیشتر کند.
 _خدمات مددکاری اجتماعی در سیستم قضائی کشور باید توسعه یابد و تصمیمات قضائی با اخذ نظرات مددکاران اجتماعی همراه شود.
 _ خدمات مددکاری اجتماعی در همه بخش‌های نظام سلامت کشور باید توسعه کیفی و کمی یابد.
_ مددکاری اجتماعی در نهادهای نظامی و انتظامی توسعه یابد.
_ مددکاری اجتماعی در جامعه کار و تولید توسعه یابد و تقویت شود.
_ خدمات مددکاری اجتماعی در  بازآفرینی محلات ناکارآمد شهری توسعه یابد.
_  از ظرفیت مددکاران اجتماعی در بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی و سایر حوزه‌های مرتبط استفاده شود.

علیرغم برخی تلاش ها برای تضعیف مددکاری اجتماعی، با توجه به شرایط کشور و موضوعات مرتبط با حوزه اجتماعی، توسعه خدمات مددکاری اجتماعی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و مددکاری اجتماعی راه خود را برای ارایه خدمت به مردم در راستای مسوولیت حرفه ای و اخلاقی، تاثیر گذاری در سیاستگذاری های اجتماعی و مطالبه گری اجتماعی در راستای حقوق شهروندان ایران عزیز اسلامی در چارچوب مقررات کشور انجام خواهد داد و فراز و فرود های اداری ناشی از ضعف مدیریت در حوزه اجتماعی، مانعی برای انجام این وظایف نخواهد بود. زیرا ما مددکاران اجتماعی ایران مردم این سرزمین مادری مان را بسیار  دوست داریم. همچنین  سپاسگزار مدیرانی و کارشناسانی هستم که برای توسعه کمی و کیفی مددکاری اجتماعی تلاش های ارزنده ای هم داشتند و در مقابل شان تعظیم می کنم.

* رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران