حسن بهشتی پور
کمیسیون مرکزی انتخابات قرقیزستان اعلام کرد که "الماسبیک آتامبایف"، با کسب 64.54 درصد مجموع آرا ماخوذه، پیروزانتخابات ریاست جمهوری این کشوراست. انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان ازساعت 8 صبح روزیکشنبه هشتم آبان 1390 با شرکت 16 نامزد انتخاباتی در 2318 حوزه اخذ رای در سراسر این کشور و هم زمان در 29 کشور جهان برگزارشد .
کمیسیون مرکزی انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان تعداد کل واجدان شرایط اخذ رای را بیش سه میلیون و 200 هزار نفراعلام کرده بود. از این عده بنا به اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات، یک میلیون 568 هزار و362 نفردر انتخابات شرکت کردند که معادل 51.72 درصد از تعداد کل وجدان شرایط رای این کشور بوده است.
تحلیل نتایج انتخابات
آتامبیف یک بازرگان ثروتمند از شمال قرقیزستان است که روابط نزدیکی با روسیه دارد. او وعده داده تا درجهت ثبات وبهبود اقتصادی قرقیزستان همه امکانات را بکار بگیرد. با این وجود رقبای اصلی وی که ازجنوب قرقیزستان هستند با متهم کردن اوبه عنوان اینکه از امکانات نخست وزیربرای انتخابات استفاده کرده است ، نتایج انتخابات را زیرسئوال بردند. به گفته ناظران سیاسی آتامبایف پرهزینه ترین تبلیغات را درمقایسه با پانزده کاندیدای دیگردرانتخابات داشت. ضمن انکه تا ماه سپتامبر که برای کاندیداتوری ازمقام نخست وزیری استعفاء داد، ازامکان حضورگسترده در رسانه ها ومجامع عمومی به عنوان یک مقام عالی برخوردار بود. باوجود این اکثر تحلیل گران سیاسی معتقدند، انتخابات روزیکشنبه درمقایسه با دوره های پیشین، انتخابات درسطح استانداردهای بالاتر و قابل قبول تری قرار داشت. ضمن آنکه اگر به واقعیت های حاکم برکشورهای منطقه آسیای مرکزی توجه داشته باشیم، انتخابات ریاست جمهوری در قرقیزستان در مقایسه با کشورهای همسایه بسیار آزادتر و رقابتی تر برگزارشد. زیرا در کشورهای همسایه این کشوراز جمله درقزاقزستان، ازبکستان حاکمان فعلی از زمان فروپاشی شوروی تاکنون تغییرنکردند و نظام های سیاسی آنها به شدت اقتدارگرا وتمرکزگرا باقی مانده است. نحوۀ برگزاری و نتایج انتخابات روز یکشنبه از این جهت که نخستین انتخابات ریاست جمهوری در این کشور پس از سرنگونی قربان بیگ باقی یف در پی تظاهرات گسترده خیابانی درآوریل سال 2010 بود. با حساسیت بیشتری در کل منطقه آسیای مرکزی دنبال می شد. زیرا قرقیزستان با تغییر قانون اساسی خود در سال 2010 زمینه را برای برقرار نظام جمهوری پارلمانی به جای ریاستی فراهم کرد. به طوریکه خانم رزا آتانبایوا به صورت موقت ازسوی پارلمان به عنوان رئیس جمهورموقت زمام امور را بدست گرفت تا زمینه برای انجام اصلاحات لازم در قانون اساسی و برگزاری انتخابات پارلمانی فراهم شود.
اکنون با انتخاب رئیس جمهور جدید قرقیزستان که کار خود را از ژانویه آینده آغازمی کند مراحل گذار قرقیزستان به ثبات سیاسی پس از سرنگونی حکومت باقی اف رئیس جمهور پیشین به پایان می رسد. ازآنجا که در نظام جدید نخست وزیر منتخب پارلمان، اختیارات بسیار بیشتری ازرئیس جمهوری دارد، در واقع موقعیت آتامبایف پس از پیروزی درانتخابات درمقایسه با گذشته که نخست وزیر بود، تقویت نشده است. اما به عنوان عالی ترین مقام رسمی کشور، موقعیت تشریفاتی برتری درساختار قدرت حاکم در قرقیزستان خواهد داشت. ولی او تنها رئیس جمهور دربین روسای جمهوری های برجای مانده از شوروی خواهد بود که باید با نخست وزیری کار کند که منتخب پارلمان است و حق عزل و نصب او را بدون هماهنگی پارلمان قرقیزستان نخواهد داشت.
آینده پیش روی
الف: تحولات داخلی
ناآرامی های آوریل سال 2010 که پس از بروزدرگیری های خونین میان قومیت های ازبک تبارو قرقیز دراستان های جنوبی جلال آباد واوش قرقیزستان، به دلیل ادامه تحریکات قومی موجود درخارج و داخل کشور، بحران به عنوان آتش زیرخاکسترهمچنان باقی مانده است. با این حال آتامبایف اگر بتواند زمینه را برای انتخاب نخست وزیری از جنوب فراهم سازد که با انجام اصلاحات اقتصادی، تبعیض موجود بین شمال و جنوب را کاهش دهد، می تواند در آینده به ثبات بیشترکشورش کمک کند. اوبرای رسیدن به چنین هدفی باید بتواند با قامچی‌بیگ تاشی‌یف ازحزب آتاژورت، وزیرامور اضطراری دولت پیشین وآدوخان مادوماروف، رئیس سابق پارلمان، دو رقیب اصلی خود درانتخابات کارکند. این دورقیب هر دو ازملی گرایان جنوب قرقیزستان هستند. آنها با انتخاب شعارهای رادیکال و تاکید بر تبعیض های موجود بین شما و جنوب کشور ، نگرانی هایی را برای امکان تعامل بیشتر و بهتر بین ازبک تبارهای قرقیزستان که بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند با قرقیزها که اکثریت جمعیت پنج ونیم میلیون نفری قرقیزستان را شامل می شوند؛ بوجود آوردند. اما افرادی در تیم سیاسی آتامبایف حضور دارند که نه تنها مورد قبول جامعه قرقیز و شریکان خارجی بیشکک نیستد، بلکه حضور این افراد یک نوع واکنش های منفی نخبگان سیاسی و انتخاب کنندگان قرقیز را برانگیخته است. از جمله این افراد "آموربیک بابان اف"، رئیس حزب "ریسپوبلیکا" معاون اول نخست وزیراست. بابان اف که کاندیدای احتمالی مقام نخست وزیری ازسوی آتامبایف خواهد بود ، کارنامه سیاسی مثبتی ندارد. زیرا در زمان ریاست جمهوری "قورمانبیک باقی اف"، فعالیت های تجاری خود را به پشتیبانی "ماکسیم"، پسر" باقی اف" پیش می برد که نارضایتی گسترده بازرگانان و تجار قرقیز را به همراه داشت. شاید به همین دلیل آتامبایف در مورد پیشنهاد نخست وزیری او پس از انتخاب شدن به سمت ریاست جمهوری تجدید نظر کند. زیرا کار کردن با افراد خوش نام برای او بهتر خواهد بود.
ب: آینده سیاست خارجی قرقیزستان
" اتمبایف" بارها درسخنرانی های خود تاکید کرده است، که چنانچه برنده انتخابات ریاست جمهور شود، قبل ازهمه روابط با همسایگان و روسیه را گسترش خواهد داد. این موضوع مورد با استقبال کشورهای منطقه روبرو شد و بدیهی است که مسکو در آینده این کشور نقش پرنگ تری ایفاء می کند سفر دو هفته قبل او به مسکو و دیدار و گفتگوهای وی با رهبران روسیه این دیدگاه را تقویت کرده است که مسکو ازمدت ها قبل کاندیدای مورد نظرخود را انتخاب کرده است. با وجود آنکه قرقیزستان جمهوری پارلمانی محسوب می شود، با این حال رئیس جمهور می تواند در سیاست های داخلی و خارجی نقش تاثیرگذار ایفا کند. اما در ارتباط با روابط با آمریکا اتامبایف قول داده است پایگاه ماناس را بعداز اتمام دوره اجاره اش در سال 2014 تعطیل کند. اما استراتژی سیاست خارجی آمریکا به گونه ای است که ترجیح می دهد با هر دولتی که در بیشکک بر سر کار باشد همکاری کند. از آنجا که قرقیزستان از لحاظ اقتصادی دچار مشکلات فراوانی است به اجاره بهاء پایگاه مناس که سالانه بیش از صد میلیون دلار است نیاز مبرم دارد به همین دلیل امکان تحقق وعده آتامبایف ضعیف است.
جمع بندی:
قرقیزستان به عنوان اولین کشور آسیای مرکزی که نظام جمهوری پارلمانی را تجربه می کند اگر موفق شود بر مشکلات اقتصادی و اختلافات قومی شمال و جنوب فایق شود می توانمد به عنوان الگوی مناسبی برای کشورهای همسایه خود بویژه در تاجیکستان و ازبکستان مطرح شود. آتامبایف اگر بتواند نخست وزیری کارآمد از جنوب به همکاری با خود دعوت کند و به تائید پارلمان برساند در آن زمان می تواند امیدوار باشد که مشکلات کمتری در چهار سال آتی خواهد داشت. 26349
نظر شما