فرجام احاله قیمت ارز به بازار در شرایط کمبود

در اقتصاد ایران زمانی که وفور ارزهای نفتی است مشکلی نیست اما وقتی درآمد ارزی کاهش یابد بطور حتم احاله قیمت ارز به بازار به وضعیت باثباتی منجر نمی‌شود و اساساً ارز در شرایط کمبود و کسری در اقتصاد ما وارد مدارهای سفته‌بازی و سوداگرانه می‌شود. در مواقع کمبود ارز در اقتصاد کشور، نرخ ارز تمایل به افزایش شدید دارد و این خود موجب افزایش انتظارات تورمی و بی‌ثباتی اقتصاد می‌شود. علاوه بر این بسیاری از تولیدات داخلی کشور وابستگی ارزی دارند و وقتی نرخ ارز بی‌ثبات باشد، هزینه‌های تولید افزایش می‌یابد و چه بسا رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی را هم کاهش دهد. در نمودار ملاحظه می‌شود که ارتباط مثبتی بین تغییرات نرخ ارز با تغییرات نرخ تورم وجود دارد به عبارتی دیگر تجربه کشور نشان داده که به همراه افزایش نرخ ارز شاهد افزایش نرخ تورم بوده‌‌ایم.

اقدام به احاله قیمت ارز در بازار در سال‌های برنامه اول و دوم و نتایج آن را نیز می توان از جدول و نمودار مشاهده کرد. دلیل این امر آن است که بازار ارز ما عمیق نیست و طرف عرضه ارز عمدتاً از طریق صادرات نفت تأمین می‌شود و شوک‌های وارد بر بازار نفت به شدت بازار ارز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 

 

لذا در شرایط کنونی اگر در وضعیت وفور ارزی باشیم شناور کردن ارز چه بسا قیمت آن را کاهش دهد و صادرات غیر نفتی را که هزینه‌های تولید آن متناسب با تورم رشد کرده اما دریافت ریالی صادرکنندگان به خاطر ثابت بودن نرخ ارز یا کاهش آن در مورد آزاد‌سازی (در شرایط وفور) افزایش نیافته، شدیداً تحت تأثیر قرار می‌دهد. از همه مهمتر این که این امر شاید درآمدهای دولت را از ناحیه درآمد ارزی (که از حاصل ضرب مقدار ارز و نرخ ارز بودجه بدست می‌آید) محدود کند.