سمیرا روانخواه:
حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه در سال 2010 به رقم حدود 10 میلیارد دلار رسیده است. این رقم تکرار روابط تجاری دو کشور در سال 2008 بوده است که نتوانست به حفظ آن در سال 2009 بپردازد. ایران و ترکیه همسایگانی هستند که روابط دیرینه و تاریخی دارند. هر دو کشور از موقعیت استراتژیکی خاصی در منطقه برخوردارند . ایران پل ارتباطی ترکیه به شرق و ترکیه پل ارتباطی ایران به غرب است. دو کشور دارای طولانی‌ترین مرزهای صلح و دوستی نزدیک به چهار قرن هستند.
دامنه روابط ایران و ترکیه در همکاری‌های منطقه ای در چهارچوب اکو، نفتا و آسه آن و روابط اقتصادی بسیار گسترده است. ایران دومین تأمین کننده نفت و گاز ترکیه به شمار آمده و از سوی دیگر انرژی یکی از موضوعات مهم همکاری‌های فیمابین ایران و ترکیه است. در بخش سرمایه گذاری‌های خارجی ترکیه مهم‌ترین شریک ایران و دومین رتبه را داراست و با توجه به جریان خصوصی سازی و رویکرد ایران به بازسازی اقتصادی، فرصت‌های مناسبی برای شرکت‌های ترک در کشورمان ایجاد شده است. در بخش بهبود روابط تجاری دو کشور سیاست دولت‌ها در سال‌های اخیر نیل به هدف دستیبابی 30 میلیارد دلار در سال 2015 بوده است. با توجه به پتانسیل‌های دو کشور امکان دستیابی به این هدف محقق خواهد شد منوط به اینکه تغییرات اساسی در بهبود روند تجاری در گمرکات، مرزها، حمل و نقل، روابط بانکی و بیمه‌ای و سرمایه گذاری ایجاد شود. در حال حاضر دست یافتن به رقم 10 میلیارد دلار اگرچه رقم مناسبی است اما نمی‌توان از پتانسیل‌های موجود چشم پوشی کرده و آن را رقم مناسب روابط تجاری فیمابین دانست.
حجم مبادلات تجاری ایران با ترکیه در پنج سال گذشته (به میلیون دلار)
| سال | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
| صادرات ایران به ترکیه | 626/5 | 615/6 | 199/8 | 124/3 | 935/6 |
| واردات ایران از ترکیه | 066/1 | 441/1 | 029/2 | 797/1 | 669/2 |
| تراز تجاری | 559/4 | 174/5 | 169/6 | 327/1 | 266/4 |
| حجم کل مبادلات | 691/6 | 056/8 | 228/10 | 921/4 | 604/9 |
پیشنهادات اجرایی برای توسعه روابط ایران و ترکیه در بخش زیر ساخت ها شامل تاسیس صندوق مالی یا بانک مشترک جهت حمایت از سرمایه گذاری مشترک ایران و ترکیه، برخی اصلاحات ساختاری ترانزیت کالا از جمله در بخش حمل و نقل و هموار نمودن جاده‌های آسفالت شده و یا آسفالت نشده، نظارت بر اجرای عملیات بانکی فیمابین از طریق ارزهای ملی دو کشور و بانک مشترک، تاکید بر ایجاد شهرک صنعتی مشترک، ایجاد دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مشترک در رشته‌های فنی و مهندسی، بسترسازی مشارکت شرکت‌های ترکیه‌ای در بانک‌های خصوصی ایران، بسترسازی پذیرش سهام شرکت‌های سازمان بورس‌های دو کشور، ایجاد شرکت‌های صرافی ایران در ترکیه جهت توسعه صادرات و تاکید بر اجرا و رفع موانع تجارت مرزی دو کشور می‌شود.
در بخش روابط دو جانبه نیز بر فعالیت بیش از پیش شورای بازرگانی مشترک دو کشور با محوریت مراکز داوری اتاق‌های بازرگانی ایران و ترکیه در موضوعات حقوقی معاملات تجاری، تاکید بر اجرای تعرفه‌های ترجیحی دو کشور، صدور خدمات فنی و مهندسی دو کشور و مشارکت در پروژه‌های مشترک در منطقه آسیای میانه و قفقاز، تولید محصولات مشترک از جمله نرم افزار و IT، محصولات کشاورزی، توسعه گردشگری و خروج از گردشگری یک سویه ایران به ترکیه تاکید شده است.
همچنین مواردی از جمله ایجاد بانک اطلاعاتی فعالان اقتصادی دو کشور و تبادل اطلاعات تجاری و بازرگانی، رفع موانع تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای به ویژه در تجارت مرزی، تفاهماتی مبنی بر تجارت کالاهای خاص با تعرفه‌های گمرکی صفر و یا نزدیک به صفر، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی دو کشور، برگزاری همایش‌هایی با موضوعات تخصصی به ویژه در بخش‌های گردشگری از دیگر پیشنهادهایی است که به کارشناسان و مسوولان هر دو کشور ارایه شده و امیدواریم که این پیشنهادها که بر اساس مطالعات مستند صورت گرفته، بتواند وضعیت تجارت دو جانبه میان ایران و ترکیه را رونق ببخشد.
همچنین تجارت در حوزه صادرات فنی و مهندسی، توسعه همکاری‌های استانی دو کشور، استفاده از تجارب ایران و ترکیه در زمینه‌های تخصصی هم چون بازاریابی، توسعه صنایع، تولیدات کشاورزی و توسعه بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط نیز بر اساس فهرست پیشنهادهای ارایه شده، باید مورد تاکید و توجه کارشناسان قرار گیرد.
شاخص‌های عمده اقتصادی
شاخص‌های عمده اقتصادی- تجاری کشور ایران و ترکیه در سال 2010
| شرح | ترکیه | ایران |
| تولید ناخالص داخلی(GDP) میلیارد دلار | 3. 958 | 5. 863 |
| درآمد سرانه (PPP) دلار | 12300 | 11200 |
| سهم بخش‌های مختلف در GDP : درصد کشاورزی صنایع خدمات | 8. 8 7. 25 5. 65 | 11 9. 45 1. 43 |
| درصد اشتغال در بخش‌های مختلف: - کشاورزی - صنایع - خدمات | 5. 29 7. 24 8. 45 | 25 31 45 |
| نرخ تورم ( درصد) | 7. 8 | 8. 11 |
| نرخ بیکاری (درصد) | 4. 12 | 6. 14 |
| بودجه سالانه دولت (میلیارد دلار) : - درآمدها - هزینه‌ها | 127 2. 166 | 7. 105 83. 98 |
| نرخ رشد GDP(درصد) | 3. 7 | 3 |
| نرخ سرمایه گذاری (از GDP) درصد | 18 | 6. 27 |
| میزان سرمایه گذاری در داخل (میلیارد دلار) میزان سرمایه گذاری در خارج (میلیارد دلار) | 45. 84 174 | 82. 16 075. 2 |
| ذخایر ارز و طلا (میلیارد دلار) | 78 | 06. 75 |
| بدهی خارجی (میلیارد دلار) | 7. 270 | 84. 12 |
| میزان صادرات به جهان (میلیارد دلار) | 4. 117 | 69. 78 |
| مهم‌ترین اقلام صادراتی به جهان | پوشاک و منسوجات، مواد غذایی، محصولات آهن و فولاد، تجهیزات حمل و نقل | نفت و گاز، محصولات پتروشیمی، مس، خشکبار، فرش و صنایع دستی، میوه |
| شرکای عمده تجاری در زمینه صادرات | آلمان، فرانسه، انگلیس ، ایتالیا ، عراق | چین ، ژاپن ، هند، کره جنوبی، ترکیه |
| میزان واردات از جهان (میلیارد دلار) | 3. 166 | 97. 58 |
| مهم‌ترین اقلام وارداتی از جهان | ماشین آلات، مواد شیمیایی، کالاهای نیمه ساخته، سوخت، تجهیزات حمل و نقل | مواد خام صنعتی و کالاهای نیمه ساخته، کالاهای اصلی و واسطه‌ای و مواد غذایی |
| شرکای عمده تجاری در زمینه واردات | روسیه ، آلمان ، چین ، امریکا، ایتالیا، فرانسه | امارات، چین ، آلمان، کره جنوبی، ایتالیا، روسیه، هند |
| مهم‌ترین منابع طبیعی | زغال سنگ، طلا، سنگ آهن، مصالح ساختمانی، مس، سرب، نفت خام، گاز طبیعی، اورانیوم | نفت، گاز، ذغال سنگ، مس، روی، آهن |
| محصولات صنعتی | منسوجات، مواد غذایی، اتومبیل، الکترونیک، مواد معدنی، فولاد، پتروشیمی، مواد ساختمانی، کاغذ، الوار | پتروشیمی، نساجی، سیمان و مصالح ساختمانی، مواد غذایی فرآوری شده |
| مهم‌ترین محصولات کشاورزی | دانه‌های روغنی، زیتون، پسته، ذرت، سیب زمینی، صیفی جات ، میوه، گردو، تنباکو، انگور، نیشکر، گندم | گندم، برنج، حبوبات، چغندر قند، میوه، خشکبار، پنبه، پشم و خاویار |
| ذخایر نفت( میلیارد بشکه) | 2. 262 میلیون بشکه | 6. 137 |
| میزان صادرات نفت بشکه در روز | 100. 133 | 21. 2 میلیون |
| میزان واردات نفت بشکه در روز | 600. 734 | 500. 162 |
| ذخایر گاز میلیارد متر مکعب | 088. 6 | 6. 29(تریلیون متر مکعب) |
| میزان صادرات گاز میلیارد متر مکعب | 708 | 246. 4 |
| میزان واردات گاز میلیارد متر‌مکعب | 77. 35 | 2. 5 |
3939
نظر شما