ارزیابی تقلب در انتخابات روسیه، ترفند یا واقعیت

هزاران نفر از شهروندان مسکو، پایتخت روسیه، روز شنبه بار دیگر در اعتراض به نتیجه انتخاباتی که در سیزدهم آذرماه برگزار شد ، به خیابان‌ها ریختند. تظاهرات اعتراضی گسترده درشهرهای مختلف روسیه حکومت این کشوررا به دستکاری در نتایج انتخابات متهم کردند. رسانه های خبری روسیه می گویند تظاهرات و اجتماعات برای اعتراض به نتایج انتخابات دوما روز شنبه در شهرهای مختلف روسیه از شهرهای ‘یوژنوساخالینسک’ و ‘ولادی وستوک’ در خاور دور گرفته تا سنت پترزبورگ در غرب روسیه برگزار شد. تظاهرات در اکثر شهرهای روسیه ازجمله ‘چلیابینسک’ ، ‘نووسیبیرسک’ ، ‘بارنائول’ ، ‘نیژنی تاگیل’ در فضای آرام و با مجوزهای نهادهای امنیتی برگزار شد.اما درشهرهای سنت پترزبورگ و نیژنی نووگراد تظاهرات دراعتراض به نتایج انتخابات دومای به دستگیری 30 نفر از معترضان منجر شد.
به گفته رسانه های خبری روسیه، تظاهرات و اجتماعات برای اعتراض به نتایج انتخابات دوما روز شنبه(سوم دی ماه 1390) در شهرهای مختلف روسیه از شهرهای ‘یوژنوساخالینسک’ و ‘ولادی وستوک’ در خاور دور گرفته تا سنت پترزبورگ در غرب روسیه برگزار شد. تظاهرات در اکثر شهرهای روسیه ازجمله ‘چلیابینسک’ ، ‘نووسیبیرسک’ ، ‘بارنائول’ ، ‘نیژنی تاگیل’ در فضای آرام و با مجوزهای نهادهای امنیتی برگزار شد.اما در شهرهای سنت پترزبورگ و نیژنی نووگراد تظاهرات در اعتراض به نتایج انتخابات دومای به دستگیری 30 نفر از معترضان منجر شد. بسیاری از مخالفان حکومت روسیه از جمله حزب ‘کمونیست روسیه’ و گروه های لیبرال معتقدند که حزب ‘روسیه واحد’ در انتخابات اخیر دوما آرای کمتری بدست آورده است.
اینکه عده زیادی از شهروندان روسیه در اعتراض به تقلب صورت گرفته در انتخابات پارلمانی به خیابان آمدند ، غیر قابل تردید است اما به واقع آنها بر سر رفتن اقای پوتین با هم متحد شدند و تلاش دارند با استفاده از روشی که در کشورهای شمال آفریقا وخاورمیانه شاهد آن هستیم؛پوتین و تیم سنت پترزبورگ رامجبور کنند تا یا دست به اصلاحات اساسی بزنند ویا درنهایت جای خود را بعد ازدوازده سال به نخبگان جدید روسی بسپارند. اکنون باید دید آیا به راستی تقلبی ر انتخابت انجام شده یا مشکل در جای دیگری است؟
ارزیابی واقع بینانه امکان تقلب
مخالفان می گویند در موارد متعددی مشاهده شده بود که آرا را بصورت دسته ای وارد صندوق رای گیری می کردند و یا افراد مشخصی بصورت سازماندهی شده پای صندوق های رای می رفتند تا به کاندیداهای حزب حاکم رای بدهند. همچنین فراهم نشدن امکان برای احزاب غرب گرا برای شرکت در رقابت های انتخاباتی از جمله مهم ترین مواردی است که مخالفان پوتین بر انها تاکید دارند. در ارزیابی منصفانه از این اتهامات به موارد ذیل می توان اشاره کرد:
1- حضورنزدیک به 700 خبرنگارداخلی و خارجی و روسای کمسیون های ناظران بین المللی از بیست کشورجهان شرایطی رابوجود آورده بود که دولت روسیه برای انجام تقلب گسترده مشکلات بسیاری داشت.
2- سازمان امنیت وهمکاری اروپا که اختلاف نظر جدی با دولت روسیه بر سر نحوه نظارت بر انتخابات داشت ، به عنوان یکی ازسازمان هایی که در صورت تقلب گسترده ، حتما نتایج انتخابات را غیر قابل قبول اعلام می کرد، به این واقعیت که تقلب انجام گرفته است تصریح دارد اما درهمین حال می گوید این تقلب درآن حد نبوده که نتایج انتخابات را تحت تاثیرقرار دهد. زیرا فاصله آرای حزب اول یعنی حزب روسیه واحد با حزب دوم یعنی حزب کمونیست بسیار زیاد است .(حزب کمونیست 92 کرسی دارد اما حزب پیروز238 کرسی را بدست آورده است)
3- نظرسنجی های قبل ازانتخابات هم که توسط سازمان های بی طرف برگزار شد تقریبا با درصد خطای بسیار کمی همین نتایج اعلام شده را تائید می کند.
4- حزب پیروز در صورتیکه تقلب گسترده ای می کرد که نمی بایست 13 در صد از آرا خود را کاهش می داد . در حالیکه می توانست با تقلب در آراء مردم حداقل همان دو سوم پارلمان پیشین را برای تاثیر گذاری برانتخابات ریاست جمهوری آینده حفظ می کرد.
بنابراین امکان تقلب در این حد گسترده بسیار دور از ذهن است. اما پرسش اصلی آن است که :
چه عاملی موجب شده است که احزاب مخالف ازچپ ها به رهبری حزب کمونیست و راست ها ی ملی گرا و لیبرال های غرب گرا تحت پرچم های گوناگون با گرایش های بعضا متضاد وارد صحنه بشوند و شعارروسیه بدون پوتین را سر دهند؟
دیدگاه ها و خواسته های مخالفان پوتین
درپاسخ به این سئوال اساسی باید گفت بستر نارضایتی به اندازه کافی درروسیه امروز وجود دارد آلکسی ماکارکین، معاون مدیرکل مرکز مطالعات مسکو در باره تظاهرات دهم دسامبرکه نقطه اوج حرکت مخالفان پوتین بود ، می گوید:
« این مسئله ایجاد دستور کار جدیدی است . تعداد تجمع کنندگان بیش از حد بود تا اینکه سرو صدایی بلند کرده و متفرق شوند . تقاضاهای آشکار ، انتخابات صادقانه ، افزایش تعداد شرکت کنندگان در انتخابات بودند . به نظر من مسئله مهم شکستن مانع بین مخالفان سیستمی و غیر سیستمی است . زیرا احزاب پارلمانی و غیر پارلمانی و شهروندان فعال همه با هم در تظاهرات اخیر شرکت نمودند . همچنین دراینجا سابقه تعداد شرکت کنندگان درتظاهرات امری مهم تلقی می‌گردد. قبلاً می‌گفتند که مخالفان افراد ناموفق هستند که هیچکس به دنبال آنان نخواهد رفت. اما دیدیم که جمعیت زیادی حضور یافتند.همچنین می‌گفتند که مخالفان افراط گراهستند اما دیدیم که مردم مطلقاً آرام بودند وبا انتقال محل تجمع موافقت کرده وخیلی آرام و صلح آمیزانه از میدان انقلاب به میدان بالوتنایا حرکت کردند». اما والری خامیاکف عضو هیأت رؤسای شورای راهکار ملی روسیه درباره تظاهرات بزرگ مخالفان این حرکت را آغازی برای مخالفت های جدی می داند ، او درتببین دیدگاه خود می گوید : « این بزرگترین تظاهرات ازاوایل سال90 بود. چنین تظاهراتی دردیگرشهرهای روسیه برگزار گردید. این تازه آغازکاراست و درادامه چنین گرایشی بیشترو قویترخواهد شد. همه چیز به موضع حکومت بستگی دارد. آیا حکومت باهوشتر شده است ؟ آیا تمام تخلفات درانتخابات را مورد بررسی قرارخواهد داد به ویژه درمسکو وسن پتربورگ و ماردووی ؟ شاید این حرکت شهروندان مسکو و سنت پتربورگ را آرام کند. اوضاع بسیارمتغیراست وشاید به راحتی آرام گیرد وشاید برعکس وخیم ترشود اگرحکومت باهوشتر نشود ودرک نکند،تظاهرات جدیدی به وجود خواهد آمد ووجود دور دوم انتخابات ریاست جمهوری حتمی است. به نظر من باید درنظر داشت که پوتین ومدویدف درسالهای 90 مقام سطح بالایی نداشتند، درحالی که در آن زمان هم کشوردرجوش وخروش بود، به همین خاطر حادثه 10 دسامبربرای آنها بسیار غیر منتظره بود . »
دیمیتری اورلف رئیس آژانس ارتباطات اقتصادی وسیاسی روسیه ازمنظر دیگری به تظاهرات مخالفان پوتین توجه دارد .اوازاینکه این تظاهرات بزرگ با هیچ زد و خوردی به پایان رسید، به سه نتیجه اساسی اشاره دارد :
« اولاً: آنها ازرهبرواحدی برخوردارنیستند. عدم وجود رهبر، به رژیم پیام می دهد که اوضاع سریع رشد نخواهد کرد.اگررهبری وجود داشت سناریوی یلتسین تکرارمی شد.
ثانیاً: سازمان دهندگان نتوانستند دستور کار واحدی را تعیین کنند .
ثالثا: افت علاقه شرکت کنندگان به تظاهرات یک ساعت و نیم پس از آغاز آن کاملاً مشخص بود . بنابراین دولت باید به نظرات تظاهرکنندگان گوش فرا دهد . باید موارد تخلف به نهادهای انتظامی و کمیته بازرسی گزارش شوند . درکمیته بازرسی می توانند گروه ویژه ای برای رسیدگی به تخلفات ایجاد نمایند. باید مکانیزم واقعی که پاسخگوی تخلفات باشند به وجود آیند . سازمان دهندگان تظاهرات نتوانستند به هدف غیر قانونی سازی سیستم انتخاباتی برسند . »
دیمیتری اورشکین عضو شورای ریاست جمهوری در امور حقوق بشرارزیابی خوشبینانه ای در باره تظاهرات دهم دسامبردارد ومعتقد است این تظاهرات به نمادی برای وحدت مخالفان تبدیل شد او همچنین برنقش اینترنت و شبکه های اجتماعی تاکید دارد و می گوید:
« به نظر من این تظاهرات سیاسی نبود، بلکه تظاهرات شهروندی بود . هیچ حزبی نمی تواند آنرا در جیبش بگذارد. تغییرات اساسی درجامعه صورت می گیرد وآن همبستگی مردم است. درگذشته هیچگاه نمی توانستیم تصورکنیم که یک تظاهرات بتواند احزاب کمونیست ویابلوکا را با هم متحد نماید، اما اکنون می بینیم . به نظر من مردم برای اولین بار احساس کردند که قادر به کنترل انتخابات هستند . من مدتهاست که در خصوص انتخابات کارمی کنم ومی توانم بگویم که درمقایسه با سال 2007 تعداد جعل بیشترنشده است. درآن موقع هیچکس نگران این مطلب نبود ولی اکنون نظرمردم تغییرکرده است . نقش بسیارمهمی را دراین امراینترنت وجذب ناظران شهروندی ایفا کرده است.باید گفت که اعتراضات اجتماعی به وقوع پیوسته است. و این امرکلاً تغییرو تحول دیگری است که نه مجلس و نه احزاب ونه کمیته مرکزی انتخابات و نه پوتین نمی توانند آنرا کنترل کنند . مسئله مهم، انتخابات ریاست جمهوری است. رژیم کنونی هنوزبا چنین وضعیت مشکلی تا بحال برخورد نکرده بود . وضعیت این اعتراضات غیرقابل پیش بینی است. شاید شبیه سناریوی لوکاشنکوباشد. می تواند پا را روی پدال ترمز گذاشت و به دنبال راهی برای سازش گشت. شاید مراسم قربانی باید انجام شود، یعنی برکناری چوروف رئیس کمیته مرکزی انتخابات و گاربونف رئیس کمیته انتخاباتی مسکو . یا اینکه باید با زیوگانف و دیگران بتوان به توافق رسید . »
مخالفان پوتین و سیاست های امریکا و غرب
افرادی چون آلکسی ناوالنی وبلاگ نویس مشهور که به دلیل مواضع تند و صریح اش علیه پوتین پانزده روز هم بازداشت شد؛ به همراه گری گاسپاروف قهرمان سابق شطرنج جهان، بوریس نمتسوف معاون نخست وزیر در دوره یلتسین به همراه ولادیمیرریژکوف و میخائیل کاسیانوف که رهبری سه گانه جبهه موسوم به "آزادی مردمی " را رهبری می کنند تا کنون توانسته اند خود را به عنوان رهبری جریان لیبرال در میان مردم روسیه مطرح سازند . آمریکا و اتحادیه اروپا هم برای جانشینی پوتین برروی انها حساب ویژه ای باز کرده است. به همین دلیل تظاهرات مخالفان را به نحوگسترده ای پوشش رسانه ای داده می شود تا بتوانند پوتین را به عنوان چهره ای اقتدار گرا و ضد آزادی در میان مردم روسیه مطرح سازند. او که زمانی محبوبیتش به هفتاد درصد رسیده بود امروز در نظر سنجی ها به زیر پنجاه در صد رسیده است.
اشتباهی را که پوتین و تیم سن پترزبورگ مرتکب شد می توان در سه مورد ذیل خلاصه کرد:
1- پوتین در سیاست داخلی از همان زمانی که اصلاحات اقتصاد ویران شده در دوران یلتسین را در سال 2000 آغاز کرد می دانست که باید هم زمان سیاست اصلاحات سیاسی را هم به پیش برد اما او با محدود کردن آزادی های سیاسی که نقطه اوج ان در سرکوب چچنی ها بود نشان داد که اهل تعامل با مخالفان نیست.
2- مشکلات ناشی از اطمینان به غرب و دریافت کمک های اقتصادی آنها برای بهبود تکنولوژی فرسوده روسی ، شرایطی را فراهم کرد که روسیه به یک کشور صادر کننده مواد خام اولیه چون نفت و گاز تبدیل شد. وبیشترین درآمد را از صادرات تسلیحات نظامی بدست اورد.
3- در سیاست خارجی توافق با آمریکا برای ریست کردن مناسبات در دوره اوباما ، این باور غلط را برای کرملین نشینان بوجود آورد که انها می توانند امنیت روسیه را با تعلیق طرح موسوم به سپر دفاع موشکی بدست اورند اما در عمل دیدند که آمریکایی ها حاضر نیستند تعهدات خود را در این زمینه به اجرا گذارند. در نتیجه اقتدار روسیه در عرصه بین المللی هم در منظر ملی گراهای روسی داخل این کشور از دست رفت .
4- اعلام کاندیداتوری پوتین برای انتخابات ریاست جمهوری یکماه قبل از زمان برگزاری انتخابات پارلمانی آب سردی بود برای همه کسانی که تصورمی کردند با ادامه کارمدودوف لااقل در نقش رقیب پوتین در انتخابات آتی، فضا برای گردش قدرت در میان نخبگان اماده می شود. این شوک سیاسی باعث نوعی سرخوردگی اجتماعی از انجام نشدن اصلاحات سیاسی حداقل تا دوازده سال اینده شد.
درچنین فضایی مخالفان آقای پوتین با الهام گرفتن از مبارزات مردمی موسوم به بهار عربی با کشاندن مردم به صحنه خیابان می کوشند مانع تداوم حاکمیت تیم سنت پترزبورگ شوند.
جمع بندی:
بعید به نظر می رسد تلاش مخالفان پوتین برای مجبور کردن او به کناره گیری از قدرت به بهانه تقلب در انتخابات به نتیجه برسد . تکرار تجربه اوکراین در سال 2004 که یوشچنکو به همراه تیموشنکو توانستند با به راه انداختن انقلاب نارنجی یاناکویچ را به پذیرش تقلب در انتخابات مجبور کردند و در انتخابات بعد در همان سال توانستند به قدرت دست یابند. اکثریت مردم روسیه امروز با وجود مشکلاتی که دارند منتقد سیاست های غرب هستند و جریان های ملی گرا بهدنبال اقتدار روسیه در دوران ابرقدرتی شوروی و جریان های چپ به دنبال کاهش وابستگی روسیه به جهان سرمایه سالاری غرب هستند. به همین دلیل بعید است آمریکا بتواند جریان انقلاب های رنگی را تکرار کند . اما پوتین هم می داند صرف متهم کردن غرب به مداخله که واقعیت هم دارد ، نمی تواند مشکلات ساختاری و جدی اقتصادی و سیاسی امروز روسیه را حل کند . پوتین می داند که در دور سوم ریاست جمهوری باید اصلاحات سیاسی را هم زمان با اصلاحات اقتصادی در دستور کار قرار دهد. او همچنین نیازدارد برای تاثیرگذاری بیشتر در سیاست خارجی چهار سال گذشته نیز تجدید نظر کند.

روزنامه مسکوفسکی نووستی تاریخ : 12/12/2011 [1] همان [2] همان [3] همان [4] 5- تیم سن پترزبورگ به رهبری پوتین متشکل از مدودوف رئیس جمهور وخانم والنتینا ماتویینکو، رئیس مجلس علیا شورای فدراسیون (سنا) روسیه وبوریس گریزلوف رئیس پیشین مجلس دوما ، ویکتورزوبکوف، معاون نخست وزیر، ویچسلاو والودین، رییس دفتر دولت، آلکساندر ژوکوف، ایگورسچین و دمیتری کوزاک، معاونان نخست وزیر و همچنین سرگی شویگو، وزیرحوادث غیر مترقبه و یوری تروتنف، وزیر حفاظت محیط زیست