هادی نیلی: اختتامیه سومین دوره جشنواره بین‌المللی رسانه‌های دیجیتال دیشب در حالی در تالار وحدت برگزار شد که این جشنواره و نمایشگاه نتوانسته انتظارات فعالان حوزه رسانه‌های دیجیتال را برآورده کند.
مراسم شب گذشته که پیش‌تر با انتشار خبری مبنی بر خودداری یک خواننده معروف پاپ از اجرای برنامه در آن به خاطر احتمال حضور محمود احمدی‌نژاد بر سر زبان‌ها افتاده بود، بروزی از نوع نگاه دولتی‌ها به حوزه وب و رسانه‌های دیجیتالی است. با اسم بزرگ و دهانپرکن «رسانه‌های دیجیتال»، یک برنامه برگزار می‌شود و برگی قطور به پرونده فعالیت‌های سالانه مسئولان مربوطه افزوده می‌شود.
آخرالامر هم مسئولان و مدیران دولتی که اغلب حتی ایمیل شخصی هم ندارند، با تابلوی شیک و باکلاس «رسانه‌های دیجیتال» عکس یادگاری می‌گیرند و به چند پروژه پرطمطراق و نورچشمی (و البته بین‌شان به چند وب‌سایت موفق) جایزه و لوح یادبودی داده می‌شود.
به‌این‌ترتیب دین دولت به این حوزه هم ادا می‌شود و دیگر جایی برای گله و شکایت باقی نمی‌ماند. ستادها و نهادهای موازی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و فیلترینگ وب‌سایت‌ها هم همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و لزومی هم به پاسخ‌گویی درباره اصول و روش‌هایشان نمی‌بینند.
این، نمودی از رابطه دولت و رسانه‌های دیجیتال از جمله وب و اینترنت است که آن را می‌توان در جشنواره و نمایشگاه سالانه رسانه‌های دیجیتال سراغ گرفت.
نمایشگاه ده روزه رسانه‌های دیجیتال در مصلای تهران که عنوان جشنواره را نیز با خود یدک می‌کشید، در این سومین دوره برگزاری‌اش، همچنان یک فروشگاه بزرگ از محصولات رسانه‌ای دیجیتال و حوزه وب و اینترنت بود.
نمایشگاه یا یک فروشگاه بزرگ و پرتخفیف؟
این نمایشگاه که از روز هشتم مهرماه آغاز شد و تا 18 مهرماه مردم می‌توانستند هرشب تا ساعت 21 از آن بازدید کنند و با خریدهای راضی‌کننده‌ای از آن بازگردند، ترکیبی بود از معرفی برخی وب‌سایت‌ها و حلقه‌های وبلاگی، اجتماعات مجازی ایرانیان روی وب، بازی‌های رایانه‌ای، نرم‌افزارهای تلفن همراه، نرم‌افزارهای رایانه‌ای، وب‌سایت‌های آموزش مجازی، تنویر افکار بازدیدکنندگان درباره جنگ نرم دشمنان روی اینترنت، نشانه‌شناسی عناصر تهاجم فرهنگی در بازی‌های رایانه‌ای خارجی و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی از جمله ADSL.
همان‌طور که از این فهرست جمع‌وجور پیداست، تنها مؤلفه مشترک همه این عناصر و محصولات که آنها را در قالب نمایشگاه رسانه‌ها گرد آورده است، صفر و یک‌هایی هستند که زبان رایانه را می‌سازند. اما از این شباهت که بگذریم، گردآوردن چند وبلاگ، نرم‌افزارهای رسانه‌ای، بین‌الملل، رسانه دیجیتال در آینه هنر، فناوری و نوآوری، نرم‌افزارهای تلفن همراه، بازی‌های رایانه‌ای، سازمان‌ها و استان‌ها، خانواده و رسانه‌های دیجیتال، هنرهای دیجیتال، پایگاه‌های اینترنتی و وبلاگ‌ها، نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی، شهر دیجیتال و مسابقات، نام‌های دهانپرکن بخش‌های مختلف جشنواره و نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال بوده‌اند.
روی نقشه نمایشگاه که از روی وب هم قابل‌دریافت بود و البته در خود نمایشگاه هم توزیع می‌شد، هرکدام از این بخش‌ها به یک رنگ هستند. رنگ قرمز که بخش نرم‌افزارهای رسانه‌ای را نشان می‌دهد، روی نقشه بیشترین سطح را گرفته است. این بخش که همانند دوره‌های قبلی اصل نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال را شکل داده، بیش از آن که عرصه‌ای برای معرفی نرم‌افزارهای رسانه‌ای باشد، فروشگاهی بزرگ برای انواع سی‌دی و دی‌وی‌دی ایرانی و خارجی است. البته انگار هم بازدیدکنندگان از نمایشگاه به خاطر تخفیف‌هایی که می‌گیرند و غرفه‌داران این بخش و شاید برگزارکنندگان هم به خاطر رونق‌دادن به نمایشگاه از این موضوع راضی و خشنود باشند.
«بین‌المللی»شدن با پرچم‌های خوش‌رنگ و نو
آبان ماه سال گذشته که محمدحسین صفارهرندی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از دومین دوره نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال ابراز رضایت کرد، عجیب نبود که خبر از بین‌المللی‌شدن دوره‌های بعدی همین نمایشگاه بدهد.
حالا بعد از یک‌سال، این وعده برآورده شده است. در طبقه دوم نمایشگاه، پرچم کشورهای آمریکای لاتین مانند کوبا و ونزوئلا و برزیل و بولیوی و برخی کشورهای عربی از جمله سوریه و لبنان با فاصله حداکثر دو متر از یکدیگر نصب شده و در هر غرفه هم یکی، دو جوان ایرانی با ظاهری دانشجویی نشسته‌اند و برای خودشان کتاب و روزنامه می‌خوانند.
فضای هریک از این غرفه‌های «بخش بین‌الملل» نمایشگاه هم با دم‌دست‌ترین نشانه‌های ملی آن کشور تزئین شده تا غرفه‌ها خالی نمانده باشند؛ مثلاً در غرفه کوبا دو قاب عکس - یکی از چه‌گوارا و دیگری از فیدل کاسترو - به دیوار دیده می‌شود. حضور «خانه آمریکای لاتین» که یک سمن (NGO) ایرانی است هم حسابی به «بخش بین‌الملل» رونق داده تا وعده وزیر سابق روی زمین نمانده باشد.
سیستم صوتی نمایشگاه هم پیام‌هایی را که به زبان فارسی می‌خواند، به زبان انگلیسی نیز تکرار می‌کند تا بازدیدکنندگان به اندازه کافی درباره بین‌المللی‌بودن این نمایشگاه خاطرجمع شوند.
اما در حالی که دو نمایشگاه پرسابقه حوزه فناوری اطلاعات در ایران - الکامپ (الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی) و تلکام (مخابرات) - هنوز نتوانسته‌اند بخش بین‌المللی خود را توسعه دهند و به وضع قابل‌قبولی نزدیک کنند، تعجیل و اصرار وزارت ارشاد برای بین‌المللی‌کردن نمایشگاهی که هنوز نتوانسته جایگاهش را از یک فروشگاه بزرگ سی‌دی و دی‌وی‌دی به یک نمایشگاه واقعی تغییر دهد، نمی‌تواند نتیجه‌ای جز همین چند پرچم کشورهای «دوست» داشته باشد.
این نمایشگاه، بخش‌های رسانه دیجیتال در آینه هنر، خانواده و رسانه‌های دیجیتال و هنرهای دیجیتال هم دارد که در آن با خمیربازی کودکان، اجرای پانتومیم، خیمه‌شب‌بازی، نمایش فیلم سینمایی و نمایشگاه کاریکاتور از بازدیدکنندگان استقبال می‌شود.
صداوسیما هم ناز کرد
با وجود عنوان «رسانه‌های دیجیتال» که بر این نمایشگاه و جشنواره قرار گرفته است، نام و نشانی از وب‌سایت‌های خبری و پرمراجعه‌ترین وب‌سایت‌های اینترنتی فارسی (از جمله ارائه‌کنندگان خدمات وبلاگ‌نویسی و اجتماعات مجازی) نیست. شاید شماری از آنان با نگاهی به جشنواره مطبوعات که در پیش است، تمایلی به حضور نداشته‌اند اما پیداست که انگیزه‌های دیگری هم برای این‌که قید این نمایشگاه را بزنند در کار بوده است.
تا یک روز پیش از شروع به‌کار این نمایشگاه، زمزمه‌هایی شنیده شد مبنی بر این‌که سازمان صداوسیما هم به عنوان بزرگ‌ترین شرکت‌کننده در این نمایشگاه، تصمیم گرفته به شکلی کنترل‌شده در آن حضور داشته باشد و حتی بسیاری از غرفه‌های این سازمان تا روز افتتاح خالی مانده بود. اما دارابی، معاون رئیس سازمان صداوسیما، این مسئله را رد کرده و محمود عاطفی مدیر روابط عمومی صداوسیما نیز در این باره به خبر گفت: اگر بنا بود سازمان صداوسیما با همه پتانسیل‌های خود شرکت کند باید تمام نمایشگاه به صداوسیما اختصاص می‌یافت، بنابراین طبیعی است که ما بسیار کنترل شده عمل کنیم و برخی از واحدهای زیرمجموعه سازمان از حضور در این نمایشگاه منع شوند.
با این حال عاطفی مشکل سازمان صداوسیما را با برگزارکنندگان جشنواره انکار نمی‌کند و در این باره توضیح می‌دهد: در سال‌های گذشته به برگزارکنندگان عرض کردیم از نظر تعریف محتوایی، نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال توازن ندارد و لازم است کمیته‌ای مسئول بررسی محصولاتی باشد که قرار است در این نمایشگاه ارائه شوند. ما معتقدیم باید فناوری‌های ارزشمند در این نمایشگاه ارائه شوند تا سطح آن بالا برود.
البته این‌طور که پیداست، این گلایه صداوسیما راه به جایی نبرده و به قول عاطفی آنها با شرایط برگزارکنندگان البته به شیوه خودشان کنار آمده‌اند.
سال گذشته غرفه صداوسیما با دکور سریال حضرت یوسف تزئین شده بود و بازدیدکنندگان مشتاق گرفتن عکس یادگاری با مجسمه زلیخا به این غرفه می‌آمدند اما امسال در غیاب زلیخا، غرفه صداوسیما هم از رونق افتاده بود.
معاونتی که از حالا تکلیفش معلوم است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه برگزاری این «نمایشگاه بین‌المللی رسانه‌های دیجیتال»، خبر از احتمال تشکیل «معاونت رسانه‌های دیجیتال» در این وزارتخانه داده بود.
با نگاهی به وضع برگزاری نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال که جای خالی وب‌سایت‌های خبری و پرمراجعه‌ترین وب‌سایت‌های اینترنتی فارسی در آن به چشم غیرحرفه‌ای‌ترین بازدیدکننده‌های این نمایشگاه می‌آمد، حدس‌زدن درباره وضع «معاونت رسانه‌های دیجیتال» کار چندان دشواری نیست.
احتمالاً این معاونت هم به فیلترینگ هرچه هوشمندتر در کنار حمایت از حرکت‌های ارزشی روی اینترنت (مانند انتشار سخنرانی‌های حجج اسلام پناهیان و روان‌بخش و استادان دانشگاه مانند حسن رحیم‌پور‌ازغدی و حسن عباسی) و ایجاد یک وبلاگ برای هریک از شهدای دفاع مقدس مشغول می‌شود و البته برگزاری هرساله نمایشگاه بین‌المللی رسانه‌های دیجیتالی را هم در صدر فعالیت‌های مفیدش قرار خواهد داد.
نظر شما