سید علی موسوی خلخالی
پروژه رای عدم اعتماد به نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق به شکست انجامید. همه خط و نشان‌های مخالفان مالکی هیچ کدام راه به جایی نبرد و هم جلال طالبانی، رئیس جمهوری و هم نوری مالکی هر دو با صدور بیانیه‌ای پایان این پروژه را اعلام کردند. دفتر ریاست جمهوری عراق با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که تعداد امضاهای لازم برای رای عدم اعتماد به نخست‌وزیر به حد نصاب نرسیده و رئیس جمهوری نامه مربوطه را به رغم این که تهیه شده بود، به مجلس نفرستاده است.
یکشنبه هفته گذشته جریان صدر اعلام کرده بود که 77 امضا را برای رای عدم اعتماد به مالکی به رئیس جمهور تحویل داده و منتظر است که رئیس جمهور نامه رای عدم اعتماد را ابلاغ کند. در رسانه‌های خبری عراقی شایع شد که این رقم حقیقی نیست و تعدادی از این امضاها جعلی است. به گفته منابع نزدیک به دفتر ریاست جمهوری پس از آن که طالبانی دستور تحقیق برای صحت این امضاها را داد، مشخص شد که رقم دقیق امضاها 135 امضا است. جریان‌های سیاسی فهرست العراقیه را متهم می‌کردند که در جمع‌آوری امضاها تقلب کرده و برخی از امضاها بدون اطلاع نامزدها به رئیس جمهور فرستاده شده است. فهرست العراقیه در نشست روز شنبه خود در شهر موصل عراق این موضوع را بررسی کرد و پس از آن اخبار منتشر شده در این زمینه را قویا رد کرد. میسون الدملوجی، سخنگوی این فهرست با شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست موصل به خبرنگاران گفت: «ما به رئیس جمهور اطمینان می‌دهیم که امضاهایی که برای او فرستاده‌ایم هیچ کدام تقلبی نبوده و کاملا قانونی هستند.»
اما دلیل اصلی عدم به حد نصاب نرسیدن امضاهای جمع شده علیه مالکی چیز دیگری است. پایگاه خبری تحلیلی میدل‌ایست آنلاین، در این باره نوشت، روز شنبه 11 نفر از جریان صدر امضاهای خود را پس گرفته و دو نفر دیگر نیز از رئیس جمهوری خواستند که امضایشان به حالت تعلیق در آید. این مساله باعث شده است تا اکثریت امضاهای لازم برای سلب اعتماد از نخست‌وزیر از حد نصاب بیفتد.
بر اساس قانون اساسی عراق در صورتی که جریان‌های سیاسی تصمیم بگیرند که نخست‌وزیر را از پستش برکنار کنند باید نصف به علاوه یک امضای نمایندگان مجلس جمع شود. تعداد کرسی‌های پارلمان عراق 325 کرسی است و برای برکناری مالکی حداقل 165 امضا لازم بود.
در این میان عده‌ای مواضع مرجعیت شیعه را عامل اصلی انصراف برخی افراد از سلب اعتماد از مالکی می‌دانند. روزنامه الحیات، چاپ لبنان، در بخشی از گزارش مفصل خود که درباره شکست طرح رای عدم اعتماد به مالکی نوشته، آورده است که برخی از نمایندگان مجلس عراق پس از آن که متوجه شدند که مرجیعت به هیچ وجه مایل نیست که جایگاه نوری مالکی تضعیف شود، امضاهای خود را پس گرفتند. در طول 10 روز گذشته مراجع شیعه از جمله آیت الله کاظم حائری و دیگر مراجع تقلید با صدور فتاوایی تضعیف دولت شیعی نوری مالکی را حرام اعلام کردند. صدور این فتواها بسیاری از کسانی که طرفدار رای عدم اعتماد به مالکی بودند را از اقدامشان منصرف کرد. تاثیر این فتواها به اندازه‌ای بود که در میان جریان‌های سیاسی عراقی از جمله جریان صدر شکاف ایجاد کرد. شاخه‌ای قویا طرفدار رای عدم اعتماد به مالکی بود و حتی با وجود این فتواها همچنان به سلب اعتماد از مالکی اصرار داشت در حالی که شاخه‌ای دیگر می‌گفت که باید به دستور مرجعیت تمکین کرد و از رای عدم اعتماد به مالکی منصرف شد.
در این میان فراکسیون الحل، شاخه‌ای از فهرست العراقیه که در پروسه رای عدم اعتماد به مالکی مشارکت داشت ولی در نهایت نمایندگان آن نیز امضاهای خود را پس گرفتند با صدور بیانیه‌ای دلایل انصراف خود را آگاهی از طرحی عربستانی – ترکی – قطری اعلام کرد. خانم سهاد العبیدی نماینده فراکسیون الحل، در این باره گفت: «امضاهای خود برای رأی عدم اعتماد به مالکی را پس گرفتیم زیرا متوجه شدیم که این پروژه‌ای سعودی قطری ترکیه‌ای برای عراق است. در حالی که فراکسیون الحل از اصلاحات حمایت می‌کند و با پروژه‌های بیگانگان برای عراق مخالف است.»
از سویی برخی صاحب‌نظران یکی دیگر از دلایل شکست طرح رای عدم اعتماد به مالکی، تبدیل شدن دولت او به یک دولت صرفا اجرایی دانسته‌اند. شیخ جلال الدین صغیر، نماینده مجلس و یکی از رهبران مجلس اعلای اسلامی عراق در این باره به روزنامه الحیات گفت: «تمامی تلاش‌های جریان‌های مخالف مالکی برای کنار زدن او شکست خورد. جدای از این که اراده‌ای واقعی برای کنار زدن او وجود نداشت، یک نگرانی بزرگ نیز به دغدغه جریان‌های سیاسی تبدیل شده بود. و آن این که رای عدم اعتماد به مالکی سبب شود تا او به یک دولت صرفا اجرایی تبدیل شود و در آن صورت او آزادی عملی بیشتری در کارها و پیشبرد اهداف سیاسی‌اش بیابد و در عین حال این رویه سبب شود که بحران سیاسی به اندازه‌ای عمیق شود که نتوان یک دولت جدید تشکیل داد.»
مواضع العراقیه و جریان صدر
فهرست العراقیه روز شنبه 9 ژوئن در نشست خود در موصل که در آن ایاد علاوی، رئیس این فهرست و دیگر رهبران آن نیز حضور داشتند رسما پذیرفت که در تلاش برای رای عدم اعتماد به مالکی شکست خورده است. ایاد علاوی پس از نشست موصل به خبرنگاران گفت: «ما از مرحله رای عدم اعتماد به مالکی گذشتیم ولی همچنان با او مشکل داریم. مشکل ما با مالکی شخصی نیست بلکه اختلاف ما با راه و روش سیاسی او است.»
ایاد علاوی همچنین گفت: «در نشستمان در موصل به هیچ راهکار تازه‌ای نرسیدیم و بحران به قوت خود همچنان باقی است.»
حیدر الملا، دیگر سخنگوی فهرست العراقیه نیز گفت: «العراقیه قصد دارد نوری مالکی را در پارلمان استیضاح کند و اگر رئیس جمهور همچنین از اعلام رای عدم اعتماد به مالکی خودداری کند العراقیه برای استیضاح او دست به کار خواهد شد.»
کارشناسان بر این باورند که تهدیدهای العراقیه صرفا تهدید است و این فهرست به دلیل شکاف‌هایی که در آن وجود دارد توانایی انجام حرکتی علیه مالکی را ندارد. العراقیه دیگر العراقیه سابق نیست و جدا شدن العراقیه سفید از آن باعث شده تا دیگر قدرت سیاسی سابق را نداشته باشد.
جریان صدر نیز در موضعی مشابه همچنان بر برخورد با مالکی اصرار دارد. مشرق الناجی، نماینده فراکسیون الاحرار در پارلمان عراق و وابسته به جریان صدر تاکید کرد که فراکسیونش همچنان از رای عدم اعتماد به مالکی و تعیین نخست‌وزیری به جای او حمایت می‌کند. اگر چه شایعه‌ای وجود دارد مبنی بر این که جریان صدر قبول کرده است که در صورت تضمین مالکی به عدم نامزدی برای دوره سوم نخست‌وزیری از تلاش برای رأی عدم اعتماد به او دست بر دارد.
موضع امریکا
از هفته گذشته که بحران سیاسی در عراق به اوج خود رسید، صحبت از سفر جو بایدن، معاون رئیس جمهوری امریکا به عراق شد. وی که مسئول پرونده عراق در کاخ سفید محسوب می‌شود روز شنبه در سکوت مطلق خبری به عراق آمد و در حالی که تلاش می‌شد خبر رسیدنش به بغداد به گوش رسانه‌ها نرسد با یکی از مقام‌های عالی رتبه عراقی در فرودگاه بغداد تحت تدابیر شدید امنیتی دیدار و گفت‌وگو کرد.
پایگاه خبری مجلس اعلای اسلامی عراق با اعلام خبر آمدن بایدن به عراق نوشت، وی در سفری اعلام نشده و درسکوت خبری وارد بغداد شد و بدون خروج از فرودگاه بغداد تحت تدابیر شدید امنیتی با یک مقام بسیار عالی‌رتبه کشور مذاکره دو ساعته‌ای انجام داد، سوار هواپیما شد و به مقصدی نامعلوم، احتمالا کردستان، پرواز کرد.
26249
نظر شما