خلاصه سخنرانی و ارائه مستندات روایی آیت الله مجتبی تهرانی برای شب های قدر
در بین ایّام و لیالی ماه مبارک رمضان، شبهای قدر از نظر اجابت دعا مورد تأکید خاص قرار گرفته است؛ به گونه ای که در روایات متعدد بر این مطلب و آثار آن سفارش شده است که: "هر که شب قدر را اِحیا بدارد، گناهان او آمرزیده شده است".
لیلة القدر کدام شب است؟
در روایات منقول از ائمه اطهار(ع) از بین سه شب از ماه مبارک رمضان، یعنی شب نوزدهم و بیستویکم و بیستوسوم، بر دو شب بیستویکم و بیستوسوم بیشتر تأکید شده است. در روایتی از امام باقر(ع) سؤال شد که شب قدر کدام شب است؟ حضرت فرمودند: یا شب بیستو یکم است و یا شب بیستوسوم؛ به حضرت عرض شد مگر شب قدر یک شب نیست؟ حضرت فرموند: بله، یک شب است. عرض شد پس شما بفرمایید کدام یک از آنها است؛ چرا میفرمایید یا این یا آن؟! که امام جواب دادند: چه می‌شود که تو در دو شب اعمالی را که وارد شده است انجام دهی و در آن دو شب دعا کنی!؟
درجهبندی شبهای قدر از نظر اهمیّت
بر اساس روایات اسلامی شبهای قدر دارای مراتب اهمیت است؛ شب نوزدهم، شبِ بررسی سوابق است. شبی است که اعمال را بررسی میکنند و شب تقدیر و اندازهگیری کردن امور نسبت به سال آینده است. شب بیستویکم، شبی است که بعد از آنکه امور و سوابق آن بررسی شد، در آن شب ثبت و ضبط می‌شود؛ یعنی امور سال آینده را مینگارند. شب بیستوسوم هم شبِ توشیح و امضا است.
راه دعا را گم نکنیم! توبه آغاز استجابت دعا
از ائمه اطهار(ع) در مورد مکان و زمان و آداب دعا آموزه هایی بسیاری به ما رسیده است؛ شخصی از امام صادق(ع) سؤال کرد که من دعا میکنم ولی دعاهایم به اجابت نمیرسد؛ چه کار کنم؟ مگر خدا نگفته است «اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُم»؟ حضرت میگوید: تو راه دعا را گم کردهای؛ دعا راه دارد. اگر از خدا تقاضا کنی- امّا از همان راه دعا- اگرچه گناهکار هم باشی، جوابت را به تو میدهد.
بعد حضرت به او دستورالعمل میدهد؛ ابتدا مسأله حمد و ثنای الهی را مطرح میفرماید و بعد این جمله را می گوید: پیش خدا که رفتی، به یکایک گناهانت اعتراف کن و از گناهانت به مقداری که یادت میآید، اقرار کن و چیزهایی که بر تو پوشیده است را اجمالاً اعتراف کن. بعد آنجا عذرخواهی کن و طلب آمرزش کن. بعد هم در دلت، نه زبانت، بنا بگذار که دیگر این کارها را نکنی. و طلب مغفرت با حالت پشیمانی و صدق نیّت و با خوف و رجا باشد. آن وقت، حضرت این را در یک قالب میریزند و میفرمایند: حالا که میخواهی با خدا حرف بزنی، بگو خدایا من معذرت میخواهم از گناهانم؛ من از تو میخواهم که از من بگذری و توبهام را بپذیری.
سپس امام(ع) می فرماید: «فَأَعِنِّی عَلَى طَاعَتِکَ وَ وَفِّقْنِی لِمَا أَوْجَبْتَ عَلَیَّ مِنْ کُلِّ مَا یُرْضِیکَ» یعنی تنها خواستهات این نباشد؛ از خدا فقط نخواه که از گناهانت بگذرد؛ بلکه از خدا بخواه که خدا کمکت کند که مطیع خدا باشی.
دعا برای دیگران، موجب تسریع در استجابت دعا می شود
آیت الله مجتبی تهرانی در یکی از سخنرانی های خود با اشاره به روایات اسلامی یکی از راههای اجابت دعا را در دعا برای دیگران خوانده و می گوید: در روایات بسیار داریم که در حقّ دیگران دعا کردن، موجب فزونی برای فرد دعاکننده می شود. یکی از عواملی که در زیادتی نسبت به حاجات مؤثر است، دعا کردن برای غیر است. ممکن است بسیاری از گرفتاریها را نداشته باشیم اما مسلّماً افرادی هستند که مبتلا به آن گرفتاریها هستند. عکس آن هم همینطور است. اگر من برای همه دعا کنم، اثرش این است که اوّلاً آن گرفتاریها از او برطرف می‌شود و ثانیاً دیگر به سراغ من نمیآید. اینها همه معارف ما است.
وی تأکید می کند: اینکه ما در روایاتمان داریم که لیالی قدر، اطراف این مجالس را فرشتگان الهی گرفتهاند و نازل شدهاند و برای ما دعا میکنند، چه بسا اشاره به همین باشد. چه بسا این داعی خودش به آنچه که محتاج است، اصلاً توجه ندارد تا درخواست کند؛ اینجا اگر ما برای دیگران دعا کنیم، آن فرشتهها که از احتیاجات ما آگاهند، برای ما دعا میکنند.
اصلاً روی نماز و روزههایت حساب نکن!
وی در بخشی دیگر از سخنانش در مورد اهمیت شبهای قدر می گوید: فرض کنید در این ماه رمضان به حسب ظاهر روزه هم گرفتهایم و کارهایی را که صورت طاعت داشت، انجام دادهایم. ولی این را به شما بگویم که این طاعتها اصلاً قابل ارائه نیست تا مثلاً بخواهی بگویی خدایا، من برای تو یکچنین کاری را هم کردهام. آنقدر این طاعات ما آفات دارد که کار به اینجا نمیرسد که بتوانیم یک چنین حرفی را هم بزنیم. من اینها را میگویم برای اینکه یکوقت کسی پیش خودش فکر نکند ما این همه نماز خواندیم، روزه گرفتیم، کذا و کذا و کذا...! بگو ببینم، کدام یک از این اعمالت خالصاً مخلصاً لِوجهالله بود!؟ میتوانی بگویی!؟ من که نمیتوانم بگویم! نور به قبرش ببارد، استاد ما ـرضوان الله تعالی علیهـ را که فرمود: «من دو رکعت نماز برای خدا نخواندهام». وقتی او چنین میگوید، ما چه میتوانیم بگوییم!؟ البته فرمایش ایشان در یک سطح بالای معرفتی بود؛ در سطح ما اصلاً کار به آنجاها نمیکشد!
حُبّ علی(ع) به طاعاتت جان میبخشد
آیت الله مجتبی تهرانی با اشاره به روایتی از پیغمبر اکرم(ص) در مورد تأثیر حب امام علی(ع) بر جان بخشی طاعات تأکید می کند: پیامبر(ص) فرمود: اگر کسی علی(ع) را دوست بدارد، ـنفرمود شیعه علی باشد؛ بلکه فرمود همین که علی(ع) را دوست داشته باشدـ این محبّت علی(ع) به اعمال و طاعاتش جان میبخشد و اسکلت اعمال ظاهریاش را زنده میکند؛ خدا نمازهایش را قبول میکند؛ روزههایی که گرفته است را خدا از او قبول میکند؛ عبادتهایی را که کرده است، همه را میپذیرد. بعد هم دارد: «وَ اسْتَجَابَ دُعَائَهُ»؛ عجب! پس معلوم می‌شود یکی از عوامل اجابت دعا، حُبّ علی(ع) است. این جزء معارف ما است... بدانید که معصیتها با یک توجه و یک معذرتخواهی تمام است و بخشوده می‌شود؛ از آن طرف، اطاعتهای دستوپا شکسته ما را هم حُبّ علی(ع) جان میبخشد و روح میدهد و آنها را زنده میکند.
سائل ماه مبارک محروم نمیشود
ماه مبارک رمضان بر روی اجابت دعا مؤثّر است. در روایتی از پیغمبر اکرم(ص) آمده است که حضرت فرمودند: "به یادآورنده خدا در این ماه آمرزیده است و سؤال کننده در این ماه، محروم نمیشود." در روایت دیگر از پیغمبر اکرم(ص) آمده که فرمودند: خداوند در هر شب از ماه مبارک رمضان سه مرتبه این جملات را میفرماید: آیا درخواست کنندهای هست، تا من درخواستش را به او عطا کنم؟ آیا کسی هست که توبه کند، تا من توبه او را بپذیرم؟ آیا کسی هست که از من طلب آمرزش کند، تا من او را بیامرزم؟
در روایات متعدد داریم که از ناحیه خداوند تمام دربهای عِلوی و سماوی باز است و حتی در روایتی چنین آمده است که در این ماه خداوند، دربانی برای خودش قرار نداده است. همه دربها باز است و دربانی ندارد. «أتَاکُمْ رَمَضانُ شَهْرٌ مُبارَکٌ، فَرَضَ اللهُ عَلیْکُمْ صِیَامَهُ تُفْتَحُ فِیهِ أبْوَابَ السَّمَاءِ».(جامع الاصول، 9، 258) ماه رمضان به سوی شما آمده است و ماهی پر برکت است که خداوند روزه آن را بر شما واجب گردانیده و درهای آسمان در آن باز شده است.
شبِ تقدیرِ ارزاق، عمرها و نزول فرشتگان
آیت الله مجتبی تهرانی در بخشی دیگر از سخنانش در مورد شبهای قدر می گوید: ماه مبارک رمضان ماهی است که خودش بر روی دعای عبد اثر میگذارد و در این ماه هم، شبهای قدر وجود دارد که در آنها بهطور خاص و ویژه این تاثیرگذاری تشدید می‌شود. به نحوی که هیچیک از زمانهای سال، این اثر را بر روی «اجابت دعا» ندارد. از مجموعه روایات در مورد شب قدر این به دست میآید که شبهای قدر، شبهایی هستند که در آن ارزاق و عمرها و سایر امورِ خیر و شر سال آینده تقدیر می‌شود.
شبِ سجده، نماز، تسبیح، تلاوت قرآن و دعا
شب قدر، شبی است که درهای آسمانها در آن شب باز است و بر روی هیچکس بسته نیست و شبی است که هر سجده در آن، اثرش این است که درختی در بهشت برای سجده کننده غَرس می‌شود. شبی است که هر رکعت نماز در آن شب، موجب می‌شود خانهای در بهشت از یاقوت و زبرجد و لُؤلُؤ برای آن شخصی که نماز خوانده است، تهیه شود. به ازای هر آیهای که تلاوت می‌شود، تاجی از تاجهای بهشتی به قاری آن داده می‌شود. شبی است که هر تسبیح برای گوینده‌اش پرنده و طائری در بهشت می‌شود. شبی است که هر چه در آن برای سال آینده تقدیر شود، تبدیل نمیشود مگر به مشیت حق تعالی. شبی است که دعای احدی در آن شب رد نمیشود.(البته کسی که عاق والدین، شارب خمر، قاطع رحم است و عداوت و کینه مؤمنی در دل دارد دعایش مستجاب نمی شود)
شب قدر؛ شبِ تقدیر امورِ سال آینده
بر اساس روایات، هر سه شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم، از لیالی قدر است و به حسب روایات "شب های قدر آغاز سال جدید و پایان سال گذشته است". امام صادق(ع) فرمودند: «فِی لَیْلَةِ تِسْعَ عَشْرَةَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ التَّقْدِیرُ»؛ یعنی در شب نوزدهم ماه مبارک، همه امور تقدیر می‌شود. «وَ فِی لَیْلَةِ إِحْدَى وَ عِشْرِینَ الْقَضَاءُ».(وسائل الشیعه، 10، 357) و شب بیست و یکم ترسیم می‌شود. در بعضی روایات «الإبرام» آمده است؛ یعنی در این شب تقدیرها ثبت و ضبط می‌شود. فرشتگان و کارگزاران عالم در شب نوزدهم همه امور را بررسی میکنند و در شب بیست و یکم ثبت و ضبط میکنند و همه تقدیراتِ ثبت شده، در شب بیست و سوم امضا می‌شود. تعبیر بعضی از روایات نسبت به شب بیست و سوم «الإمضاء» است، یعنی این امور تقدیر شده، توشیح می‌شود و به امضاء ولیّاللهالأعظم میرسد.
هرچه کردی نشد؟! حالا بیا
آیت الله مجتبی تهرانی در مورد چگونگی تضرع به درگاه الهی در شبهای قدر می گوید: امشب باید سربهزیر به درگاه الهی برویم. باشیم. خدایا ما درماندهایم؛ سال گذشته به هر وسیلهای که به ذهنمان میرسید برای رفع مشکلاتمان متوسل شدیم، اما نتوانستیم؛ هر چه تدبیر کردیم کاری از پیش نبردیم؛ حالا جمع شدهایم و به سراغ تو آمدیم که کلید گشایش تمام گرفتاریها به دست قدرت تو است.
خدا به ما وعده کرده است که بیا، من جوابت را میدهم. در آن روایت بود که خدا امشب میگوید: «هَل مِن سائلٍِ»؛ آیا کسی هست که از من بخواهد، تا من به او بدهم؟ خودش اجازه داده است که بیاییم و با خواری و خاکساری از او درخواست کنیم. بد کردهای؟ بیا و توبه کن. «هَل مِن تائبٍ فأتوبَ عَلیه»؛ من توبهات را قبول میکنم. «هَل مِن مُستغفِر»؛ آیا کسی هست که بیاید از من پوزش بطلبد تا من او را بیامرزم؟
با «شفیع و وسیله» بیا
بله، یک عامل دیگر هم ما داریم و در این شُبههای نیست و آن عامل، این است که خودِ خدا گفته است حالا که سابقهات خراب است و رویَت نمیشود پیش من بیایی، حالا که شرمنده هستی، بیا یک کاری کن؛ «وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ». (سوره مائده، آیه 35) آن کسی که پیش من آبرو دارد را همراه خودت بیاور.
ما هم همینطور هستیم که اگر یک کاری داشته باشیم و به کسی که از او درخواست داریم بد کرده باشیم و رو نداشته باشیم که پیش او برویم، پیش یک آبرومند میرویم و میگوییم تو بیا و دست ما را بگیر تا نزد او برویم، بیا و این مشکل ما را تو حل کن. بهترین وسیله برای پیش خدا رفتن، علی(ع) است.
/62303
نظر شما