روزهایی که با آخرین فرصتهای دولت برای ارائه لایحه برنامه پنجم همراه شده و بیم تأخیر در ارائه لایحه بودجه 89 نیز میرود. به همین دلیل هم در چنین روزهایی رئیسمجلس لب به گلایه گشوده و از تأخیرهای دولت انتقاد کرده است.
لاریجانی در گفت وگوی مشروح خود در هفته گذشته از خروج دولت از حدود قانون و تخلفات قانونی دولت سخن گفت و تأکید کرد که در صورت لزوم، باید موضوع به قوه قضائیه ارجاع داده شود. این سخنان رئیس مجلس اگرچه با استقبال کثیری از نمایندگان که خواستار تقویت بعد نظارتی مجلس هستند، مواجه شد اما به مذاق برخی نمایندگان حامی دولت خوش نیامد. کما اینکه روحالله حسینیان در این باره گفت: متأسفانه احساس میکنم دستهایی در کار است تا روابط بین مجلس و دولت را تیره کند و معتقد هستم آقای لاریجانی هم بر این اساس این صحبتها را مطرح کرده است.
مجموعه این موارد را در گفتوگو با حسین سبحانینیا عضو جدید هیأت رئیسه مجلس مورد بررسی قرار دادهایم. او اگرچه با نگاهی محافظهکارانه از روابط دولت و مجلس سخن میگوید اما آن را همچون حسینیان تیره نمیبیند و تأکید دارد که دولت باید در نهایت هرآنچه را که از سوی مجلس تصویب میشود، اجرایی کند. مشروح این گفت وگو را در ادامه میخوانید:
*درحالی که برخی اختلاف نظر میان قوا را از نگاهی کارشناسانه بررسی کرده و آن را عادی قلمداد میکنند، برخی دیگر بر این باورند که این اختلافات منجر به تیرگی روابط دو قوه شده است. نظر شما به عنوان یکی از اعضای هیأت رئیسه در این باره چیست؟
دولت و مجلس همواره به دنبال رفع مشکلات پیشرو هستند و با تصویب قوانینی راهگشا در این راستا گام برمیدارند. البته در مورد لایحه هدفمند کردن یارانهها، دولت نظراتی داشت که مجلس بر اساس نگاه کارشناسی خود و تأکید بر قانون محوری، اقدام به تغییر آن کرد. دولت میخواهد دستش برای اجرای این قانون باز باشد و مجلس هم متقابلاً میخواهد امکان نظارت بر عملکرد دولت بهویژه درباره چنین لایحه مهم و پرهزینهای را برای خودش حفظ کند. اما تلقی دولت از این اقدام کارشناسی مجلس این است که نمایندگان قصد دارند دست دولت را در اجرای این لایحه ببندند.
از نظر من این یک اختلافنظر کارشناسی است و نه سیاسی که خوشبختانه برای رفع آن نیز کارگروهی تشکیل شده است. امیدوارم در نهایت این کارگروه به راهکاری برسد که خواست طرفین را برآورده کند.
*اینکه در چنین شرایطی رئیس مجلس اقدام به انتقاد از دولت به دلیل تأخیر در ارائه لوایح بودجه 89 و برنامه پنجم کرده است، علت خاصی داشته است؟
همه ساله شاهد چنین تأکیداتی از سوی رؤسای مجالس به دولتها هستیم. بنابراین نباید برخی دوستان این تلقی را داشته باشند که رئیس مجلس به دنبال ایجاد تنگنا برای دولت بوده است. متأسفانه تأخیر دولتها در ارائه لوایح بودجه به مجلس، نمایندگان را به زحمت میاندازد چرا که باید ظرف مدت کوتاهی به بررسی لوایح مهم و اسناد بودجهای بپردازند که بعضاً ممکن است دقت لازم را از مجلس سلب میکند. از آنجا که لایحه بودجه 89 با قانون برنامه پنجم گره خواهد خورد دولت باید هرچه سریعتر این لوایح را به مجلس بفرستد. از این بابت نگرانی رئیسمجلس برای تعجیل از سوی دولت، طبیعی است و نباید تصوری غیر از آن داشت.
*از آنجا که بر اساس آییننامه داخلی مجلس، دولت باید تا 15 آذرماه لایحه بودجه 89 را به مجلس بفرستد، آیا مجلس این فرصت را خواهد داشت که تا آن زمان قانون برنامه پنجم را تصویب کند؟
بعید است که چنین کاری صورت بگیرد. حتی اگر دولت در آغاز هفته بعد لایحه برنامه پنجم را به مجلس بیاورد که بعید است چنین کند، باز هم مجلس این فرصت را نخواهد داشت که تا پیش از ارائه بودجه 89 آن را تصویب کند. حتی اگر همزمان با لایحه بودجه نیز این لایحه ارائه شود، بعید میدانم که بتوانیم تا پایان آذرماه آن را تصویب کنیم. به همین دلیل است که رئیسمجلس از ابتدای سال جاری تأکید داشتند که دولت سریعتر این لایحه را به مجلس بفرستد.
*برخی نمایندگان نگرانند که فرصت تصویب برنامه پنجم تا پیش از ارائه بودجه 89 دست ندهد. از این حیث ممکن است که برشی یکساله از قانون برنامه را از دست بدهیم. این نگرانی را چقدر جدی میدانید؟
برای این منظور کمیسیونهای برنامه و بودجه و تلفیق باید بررسیهایی داشته باشند و راهکاری بیابند که قانون بودجه 89 بخشی از قانون برنامه پنجم باشد و دچار یک وقفه یکساله در اجرای این قانون نشویم.
*همانطور که اشاره کردید، رئیس مجلس از ابتدای امسال خواستار تسریع دولت در ارائه لایحه برنامه پنجم شده بود، پس چرا دولت به درخواستهایی از این دست بیتوجه است و معمولاً توصیههای مجلس و تذکراتش را جدی نمیگیرد؟
باید پاسخ این سؤال را از دولت بپرسید. مجلس خیر و صلاح دو قوه را میخواهد که چنین تأکیداتی دارد. با نگاهی خوشبینانه باید گفت که تأخیرهای دولت با تعمد نبوده است و احیاناً مشکلاتی وجود داسته است. از جمله اینکه دستگاههای اجرایی تابعه دولت به موقع گزارشات خود را ارائه ندادهاند و یا اینکه معاونت برنامهریزی و راهبردی ریاست جمهوری کوتاهی کرده است.
*اما معمولاً دولت رویکرد مثبتی به این توصیههای مجلس ندارد و آن را در راستای سنگاندازی مقابل فعالیتهای اجرایی خود تلقی میکند. کما اینکه در مقابل نگاه مجلس در مورد لایحه هدفمند کردن یارانهها و یا اصلاحات صورتگرفته در مورد بودجه 88 موضعگیری تندی داشت.
این بهخاطر آن است که دولت انتظار دارد، هرچه را که به مجلس میفرستد عیناً تصویب شود. دولت کار کارشناسی خود در ارائه این لوایح را کافی میداند. در حالی که ما در مجلس 290 نماینده داریم که هر یک در حوزهای کارشناس هستند. مجلس هم از نظر قانونی و هم از موضع کارشناسی، حق تغییر در مصوبات و لوایح دولت را دارد. قانوناً هم دولت باید نظرات مجلس را بپذیرد و از آن به مخالفت با خودش تلقی نکند. دولت نباید فکر کند که مجلس میخواهد شدت آن را در اجرا ببندد. چرا که هم مجلس و هم دولت، اصولگرا هستند و هر دو دلسوزانه به حل مشکلات کشور میاندیشند. اگرچه دولت صرفاً از بعد اجرایی به مسائل مینگرد اما مجلس نگاهی فراتر از اجرا دارد و از منظری تقنینی، نظارتی و امنایی به لوایح دولت مینگرد. چون نمایندگان امین مردم هستند، نگاه امانتدارانه به بیتالمال دارند. از این رو اگرهم اختلافی میان دو قوه بهوجود میآید از سر دلسوزی است و نه یک کشمکش بیحاصل.
*رئیسمجلس تاکنون تذکرات و انتقاداتی نسبت به اجرایی نشدن مصوبات مجلس از سوی دولت داشتند. بهنظرتان چطور میتوان دولت را ملزم به اجرای قوانین مصوب مجلس کرد؟
در حال حاضر هم بر اساس قوانین موجود، دولت ملزم به اجرای قوانین مصوب مجلس است که به تأیید شورای نگهبان هم رسیده است. هیچکس حتی دولت هم نمیتواند بر خلاف قوانین مصوب عمل کند. حتی اگر دولت با این مصوبات مخالف هم باشد، موظف به اجرای آنهاست و حتی نمیتواند اجرای آن را معطل کند. البته دولت هم هیچگاه اعلام نکرده که قانونی را اجرا نمیکند اما گاهی در عمل به گونهای رفتار کرده که نتایج مورد نظر حاصل نشده است.
*علیرغم چنین الزامی باز هم شاهد مقاومت دولت در برابر اجرای برخی مصوبات مجلس همچون بازگشتن شوراهای منحله به وضعیت سابقشان هستیم. این ناشی از ضعف مکانیزمهای نظارتی مجلس است؟
معمولاً در اینگونه موراد تذکراتی از سوی رئیس مجلس به دولت داده شده است که در مورادی همچون آنچه که مثال زدید یا کاهش ساعت کاری ادارات در ماه رمضان، رسانهای هم شدهاند.
*فکر نمیکنید که صرف تذکر دادن، راهگشا نیست و باید به دنبال ضمانتهای اجرایی بیشتر نظیر پیگیری تخلفات قانونی از طریق مراجع قضایی بود که اخیراً هم از سوی رئیس مجلس مورد اشاره قرار گرفته بود؟
من هم معتقدم که باید ضمانت اجرایی بیشتری برای اجرای مصوبات مجلس داشته باشیم. به همین دلیل هم چون برخی نمایندگان مجلس به دولت راه یافتهاند، امیدوارم که روابط میان دو قوه، تلطیف شود و فضای بهتری بر روابط دو قوه حاکم شود. اگرچه تاکنون مشکلاتی در این زمینه وجود داشته است اما نشنیدهام که تاکنون موردی به دستگاه قضایی مراجعه شده باشد. اما اگر به این نتیجه برسیم و ضرورت آن ایجاب کند، ارجاع موارد تخلف به قوه قضائیه هم میتواند راهکار خوبی برای اتمام این موارد باشد.
*در تعامل میان دولت و مجلس، نگاه بیرونی حاکی از آن است که مجلس بیشتر به دنبال حفظ این رابطه و حتی تقویت آن است. چرا دولت به اندازه مجلس برای حفظ این رابطه مایه نمیگذارد و با رسانهای کردن انتقاداتش به دنبال حل برخی موارد انتقادی نیست؟
برقراری این تعامل باید طرفینی باشد. البته چون مجلس نگاهی کارشناسانه و مصلحتاندیشانه دارد، ممکن است در مورادی بیشتر برای تعامل با دولت پیش قدم شود. چون مجلس همواره ملاحظه مصالح کشور را داشته است. البته اختلاف نظرهای موجود در روابط دولت و مجلس طبیعی است چون قانون هم چنین اختلاف نظرهایی را پیشبینی کرده است و نهادهایی چون شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام برای رفع این اختلافات در نظر گرفته شدهاند.
*برخی حامیان دولت از جمله آقای حسینیان معتقدند که دستهایی مانع از روابط دولت و مجلس هستند و این روابط را تیره ارزیابی میکنند. شما هم حضور چنین دستهایی را احساس کردهاید؟
من چیزی ندیدهام. اما شاید برخی در بیرون و درون مجلس بیمیل نباشند که اختلافات دولت و مجلس بیشتر شود. اما برای شناسایی آنها باید به خود این آقایان که آن را مطرح کردهاند مراجعه کنید.
نظر شما