اگر به شهر‌های ایران‌زمین سفر کرده باشید به طور حتم در بعضی از این شهر‌ها چشمتان به پل‌های تاریخی افتاده است. پل‌های منحصر‌به فردی که در گذشته تنها راه ارتباطی به حساب می‌آمدند و بیشتر‌شان کار‌آیی نظامی و تجاری داشتند. خیلی از کسانی که به این پل‌ها خیره می‌شوند، متعجب می‌مانند چراکه ساخت بیشتر آنها به سالیان دور باز می‌گردد اما معماران و سازندگان هنرمند این پل‌های تاریخی، با مهارت خاصی موفق شده‌اند با در اختیار داشتن ساده‌ترین امکانات، این پل‌های با‌دوام و مقاوم را بسازند. در این گزارش قصد داریم شما را با بخشی از بی‌نظیر‌ترین پل‌های اتصالی کشور‌مان آشنا کنیم. پل‌هایی که خیلی از آنها در استان لرستان واقع شده‌اند و شاید به همین خاطر باشد که این استان پایتخت پل‌های تاریخی ایران لقب گرفته است.
از بابارکن الدین تا خواجو
حتماً خیلی‌ها نام این پل را شنیده‌اند؛ پل خواجو. زیبا‌ترین پل تاریخی ایران که در استان اصفهان قرار دارد و در زمان شاه‌عباس صفوی ساخته شده است.
این پل را در طول تاریخ به اسامی زیادی می‌شناختند، پل بابا رکن‌الدین، پل حسن‌آباد، پل شیراز و پل شاهی، اما حالا این پل را مردم با نام پل خواجو می‌شناسند. به گفته شهرام امیری کارشناس میراث فرهنگی استان اصفهان، پل خواجو کاربردی دو منظوره داشته. «این پل علاوه بر اتصال دو مسیر به یکدیگر، نقش سد را هم روی رودخانه زاینده‌رود داشته است. یعنی زمانی که دهانه‌های زیر پل بسته می‌شد پل مثل یک سد عمل می‌کرد و جلوی جریان آب را می‌گرفت.»
شکسته سنگی
در قدیم رسم بر این بوده که در ساختن پل در ابتدا پایه‌های آن را از سنگ می‌ساختند و طاق پل را از آجر و ساروج، اما اگر سفری به جنوب خرم‌آباد داشته باشید با پل عجیبی روبه‌رو خواهید شد. پلی که مردم آن را به اسم پل شاپوری یا پل شکسته می‌شناسند.
شاید برایتان عجیب باشد اگر بدانید این پل، تنها از سنگ و ساروج ساخته شده و همین موضوع جذابیت این پل را بالا برده»، آقای حسن‌پور کارشناس باستان‌شناسی استان لرستان با گفتن این حرف‌ها ادامه می دهد: «در گذشته ساختن طاق پل‌ها از سنگ با توجه به ابتدایی بودن وسایل ساخت‌وساز، امکان‌پذیر نبوده است، به همین خاطر بیشتر پل‌های ساخته شده در این منطقه پایه‌هایی از سنگ دارند اما طاق آنها از آجر و خشت و... است». اما در میان همه این پل‌ها، پل شاپوری تنها پلی است که همه قسمت‌های آن از سنگ و ساروج ساخته شده است.
پل 1700 ساله
اگر میان همه پل‌های منحصر به‌فرد ایران به دنبال قدیمیترین پل می‌گردید باید به دزفول بروید، منطقه‌ای که در آن روی رودخانه دز، پلی ساخته شد که قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد، یعنی چیزی در حدود 1700 سال پیش.
«این پل به دستور شاپور اول ساخته شد و در آن زمان دزفول و اندیمشک را به هم وصل می‌کرد» این حرف‌ها را پرویز پور‌فرخی مدیر‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوستان به زبان می‌آورد. او ادامه می‌دهد: «این پل 370متر طول دارد و عرض آن هم 9 متری است. این پل تاریخی از یک دهانه کوچک و بزرگ تشکیل شده که در حال حاضر 17 دهانه از این پل باقی مانده است و این دهانه‌ها در مسیر آبروی رودخانه نیستند».
مادر پل‌های ایران
در 35 کیلومتری شهر خرم‌آباد بزرگ‌ترین پل تاریخی ایران سال‌هاست که جا خوش کرده است.
این پل در قرن چهارم هجری قمری به دستور شخصی به نام «ابونجم بدر ابن حسنویه» از حاکامان دوره آل حسنویه می‌رسد. عطا‌ءالله حسن‌پور کارشناس باستان‌شناسی استان لرستان در این باره می‌گوید: «این پل به کشکان معروف است چراکه روی رودخانه‌ای با همین نام ساخته شد. ارتفاع کشکان از زمین به حدود 20 و عرض آن 7 متر است». پل کشکان بسیار بزرگ است و همین خصوصیت باعث شده که باستان شناسان به آن لقب «مادر پل‌های ایران» را بدهند.
پلی به اندازه ساختمان 12 طبقه
بلند‌ترین و مرتفع‌ترین پل استان لرستان به حساب می‌آید. ارتفاع آن به 26 متر می‌رسد و به اعتقاد اهالی لرستان در هنگام نگاه کردن به آن کلاه از سر انسان به زمین می‌افتند.
اینها بخشی از مشخصات «پل کلهر مملوان» است. پلی که در شهرستان پلدختر و در 60 کیلومتری جاده خرم‌آباد به خوزستان واقع شده به گفته اقای حسن‌پور عرض این پل به 10 متر و طول آن به 151 متر می‌رسد. «اگر این پل را با آسمانخراش‌های امروزی مقایسه کنید متوجه خواهید شد که ارتباع این پل به اندازه یک ساختمان 12 طبقه است.» این پل هم از شاهکار‌های حکومت آل حسنویه به حساب می‌آید و از کتیبه‌ای که از کلهر مملوان به جا مانده می‌شود فهمید این پل در تاریخ 384 هجری قمری ساخته شده.
پلی که از زیر خاک قد علم کد
البته پل‌های تاریخی فقط محدود به استان لرستان نمی‌شوند. چراکه اگر سری به هرمزگان بزنید با پل منحصر به فرد دیگری آشنا خواهید شد.
پل لاتیدان، پلی که در زمان صفویان و به دستور شاه‌عباس ساخته شد. مهدی نوروزی کارشناس روابط عمومی میراث فرهنگی استان هرمزگان درباره این پل قدیمی می‌گوید: این پل در ابتدا جنبه نظامی داشته است. چراکه نظامیان به قصد فتح بندر‌عباس، جزایر قشم و هرمز شروع به سختن این پل کردند». اما بعد‌ها لاتیدان به پلی تجاری تبدیل شد.
گاومیشان با دهانه‌ای بزرگ
در جنوبی‌ترین نقطه لرستان و نزدیکی مرز ایلام یعنی در حدود 30 کیلومتری شهرستان پلدختر، پل گاومیشان واقع شده است.
«پل گاومیشان هم در سده چهارم هجری قمری و به دستور ابونجم بدر ابن حسنویه روی رودخانه پر‌خروش سمیرم ساخته شد. جالب است بدانید عرض دهانه این پل به 43 متر و 20 سانتی‌متر می‌رسد، «اگر بخواهیم عرض دهنه این پل را با طاق کسری (ایوان مدائن) مقایسه کنیم آن وقت است که به اهمیت قوس و دهانه این پل پی می‌بریم. چراکه عرض دهانه طاق کسری حدود 25 متر است که همین موضوع طاق کسری را به دارا بودن بزرگ‌ترین دهانه معماری جهان معروف کرده.
30123
نظر شما