عرفان خسروی: برخی از مهم‌ترین رویدادهای علمی هفته گذشته عبارت بودند از وقوع بزرگترین زمین‌لرزه نیم قرن اخیر ایران، افزایش یک درصدی بودجه علمی ایالات متحده آمریکا، اختصاص بودجه عظیم جهانی برای ریشه‌کن کردن فلج اطفال، و کاهش اسهال و سینه‌پهلو در کودکان جهان، و سرانجام رسوایی دولت رومانی در ماجرای اختصاص کمک‌های تحقیقاتی.
لایحه بودجه آمریکا و سهم علم
باراک اوباما نزدیک به 143 میلیون دلار از بودجه‌ای که هفته پیش ارائه داده بود، برای تحقیق و توسعه اختصاص داد. امسال بودجه تحقیقاتی ایالات متحده یک درصد دیگر افزایش یافته است. این بودجه تقریبا به طور مساوی میان تحقیقات بنیادی (زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، زمین‌شناسی،...) و کاربردی (پزشکی، زیست‌فناوری، مهندسی،...) تقسیم‌شده است.
برنامه بهداشت جهانی
صندوق کودکان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی هفته گذشته طرح 6.7 میلیون دلاری خود را برای درمان و پیش‌گیری از سینه‌پهلو و اسهال کودکان اعلام کردند. این دو بیماری با هم سالانه بیش از دو میلیون کودک زیر پنج سال را می‌کشند. برنامه اجرایی جهانی برای مقابله با این دو بیماری قرار است تا سال 2025/1404 حدود 67 ٪ از مرگ‌های سینه‌پهلو و 95 ٪ از مرگ‌های اسهال بکاهد. پانزده برنامه از جمله توسعه واکسیناسیون، بهبود سلامت، پیش‌بینی آنتی‌بیوتیک‌ها و ترویج شستشوی دست‌ها زیرمجموعه‌های این برنامه اجرایی جهانی هستند.
جهاد علیه فلج
دانشمندان از خط مشی جدید جهانی برای ریشه‌کن‌کردن فلج اطفال تا سال 2018/1397 حمایت می‌کنند. بیش از 400 پژوهشگر و متخصصان سلامت عمومی نامه‌ای امضا کردند که یک هفته پیش منتشر شد و نقشه راهی برای متوقف‌کردن فلج اطفال در سه کشور پاکستان، افغانستان و نیجریه پیش‌نهاد کردند. این سه کشور تا کنون هیچ تلاشی برای توقف گسترش فلج اطفال انجام نداده‌اند.
خشکسالی، عامل همه بدبختی‌های کشاورزان
افت کیفیت زمین‌ها و بیابان‌زایی باعث افت شدید سود کشاورزی به ویژه در کشورهای فقیر شده است. بر اساس گزارشی که هفته گذشته در نشست پیمان مبارزه ملل متحد با بیابان‌زایی (UNCCD) برگزار گردید، نتایج 20 سال تحقیق و پژوهش و بررسی ارائه شد. این تحقیقات نشان داد برای مثال گواتمالا 24 درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را طی این 20 سال به دلیل افت کیفیت زمین‌ها از دست داده‌است. این دومین نشست پیمان مبارزه ملل متحد با بیابان‌زایی است و در شهر بن آلمان برگزار شد. طبق گزارش این نشست هنوز 3.7 میلیون نفر در شرق آفریقا و پس از خشکسالی کنیا نیازمند غذا هستند. بسیاری از ملل دیگر هم در سال 2011/1390 به همین ترتیب محصولات کشاورزی خود را از دست دادند. بیابان‌زایی، افت کیفیت زمین‌ها و خشکسالی، مهم‌ترین عوامل پیش‌گیرنده از توسعه اجتماعی و محیط‌زیستی هستند و مبارزه با آن‌ها تنها راه حل نیل به امنیت غذایی جهانی و کاهش معنی‌دار فقر است.
زلزله‌های ایران
سه زلزله در استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان و آذربایجان به ترتیب به بزرگی 6.4 ریشتر، 7.8 ریشتر و 5.2 ریشتر رخ دادند. زلزله استان سیستان و بلوچستان بزرگترین زلزله نیم‌قرن اخیر ایران بود و باعث نگرانی‌های فراوانی حتی در خارج ایران شد؛ با این وجود به خاطر عمیق‌بودن مرکز زلزله سیستان و بلوچستان، تلفات اندکی از آن به جای ماند. آخرین زلزله محسوس هفته هم در نخستین ساعات بامداد شنبه، 31 فروردین در اصفهان و دیگری در فارس رخ داد که امیدواریم هیچ تلفاتی نداشته باشد. بزرگی زلزله فارس 5 ریشتر بوده است. تنها علت زمین‌لرزه حرکات طبیعی صفحات پوسته زمین است و هیچ نیرویی که دست‌ساز بشر باشد، نمی‌تواند برای مثال زلزله‌ای به بزرگی زلزله سراوان (7.8 ریشتر با انرژی معادل 32 میلیون میلیارد ژول) در عمق 95 کیلومتری پوسته زمین ایجاد کند.
هزینه‌های یک توفان
ضررهای اقتصادی ابرتوفان‌های بسیار قدرتمندی که آمریکای شمالی را درمی‌نوردند و 250 میلیون دلار خسارت به بار آورده‌اند، طی سال‌های میان 1970/1349 تا 2009/1388 دوبرابر شده است. تازه با لحاظ‌کردن تغییرات اقتصادی-اجتماعی و گسترش مناطق شهری، این افزایش به دو برابر می‌رسد و بدون در نظر گرفتن این موارد این نسبت بسیار بزرگتر می‌بود. این نسبت یکی از دستاوردهای نشستی است که پژوهشگران حوزه خطر از شرکت آلمانی بیمه «مونیخ ره» نتایج بررسی‌های خود هفته گذشته در آن ارائه دادند. به نظر آن‌ها این افزایش خسارات نشان‌دهنده افزایش بسامد شرایط آب‌وهوایی ایجادکننده چنین توفان‌هایی است. به عبارت دیگر انگشت اتهام به سوی کسانی دراز می‌شود که باعث پیداشدن چنین شرایط آب‌وهوایی شده‌اند.
تلسکوپ در جزیره بهشتی
مسئولین هاوایی اجازه ساخت تلسکوپ سی‌متری جدیدی در ارتفاع 4200 متری کوهستان مونا کیا در هاوایی صادر کردند. ساختمان این تلسکوپ تا سال آینده میلادی آغاز نخواهد شد. پیش از این تلسکوپ دوقلوی کک با آینه‌های 10 متری خود بزرگترین رصدخانه این کوهستان بود، اما این تلسکوپ بزرگترین تلسکوپ سال‌های آینده در هاوایی خواهد شد.
ویروس قاتل
دامنه گسترش ویروس H7N9 که عامل آنفلوآنزای پرنده‌ای جدید است، گسترده‌تر شده‌است. دو بیمار جدید در هفته گذشته در پکن پیدا شدند و دو تا از آن‌ها در مرکز استان هه‌نان. پیش از این تصور می‌شد این ویروس به ناحیه شنگ‌های و اطرافش محدود شده است. تا کنون 63 مورد ابتلا که 14 نفر آن‌ها مرده‌اند، در چین مشاهده شده است، اما دولت چین تا هفته‌های نخست سال 91 حاضر به پذیرش و گذارش این بیماری‌ها نبود. تا کنون شواهدی از امکان انتقال بیماری از بیماری به بیمار دیگر مشاهده نشده است.
اعتراض رومانیایی
هر 19 عضو هیئت ملی تحقیقات کشور رومانی هفته گذشته در اعتراض به کاهش بودجه و دخالت‌های دولتی استعفا دادند. حکومت رومانی این افراد را درباره این که کمک‌های تحقیقاتی به دست چه کسانی برسد، تحت فشار قرار داده بود. دو روز بعد از این که حکومت در این مسئله دخالت کرده بود، وزارت علوم رومانی از پژوهشگران خواسته بود پیشنهادهای تحقیقاتی خود را ارائه دهند، اما در قوانین دست برده بود و شرط قانونی نقد دقیق علمی بین‌المللی را حذف کرده‌بود. اعضای هیئت اعتقاد دارند وجود این شرط (بررسی و نقد علمی طرح‌ها توسط داوران بین‌المللی) ضروری است. برای مثال همین نقد بین‌المللی چند ماه تشخیص داده‌بود یکی از این طرح‌ها حاصل تقلب علمی است. اکنون این اعضا استعفا داده‌اند ولی باید دید حکومت رومانی این رسوایی را چگونه توجیه خواهد کرد.
طرح‌های روسی
روسیه برای طرح فضای Roscosmos مبلغ هنگفت 52 میلیارد دلار افزایش بودجه در نظر گرفته است که به تدریج از الآن تا 2020/1409 پرداخت خواهد شد. ولادیمیر پوتین این خبر را هفته گذشته اعلام کرد. نخستین مأموریت از فرودگاه جدید فضایی روسیه، وستوخنی، در سال 2015/1394 انجام خواهد شد و نخستین مأموریت سرنشین‌دار نیز در سال 2018/1397 به آسمان خواهد رفت. موشک‌های ابرسنگین که قادرند تا ماه بروند نیز در سال 2020/1399 آماده خواهند شد.
معامله علمی
شرکت تازه‌تأسیس بریتانیایی Mendeley – یک شبکه اجتماعی آکادمیک به مرکزیت لندن که بیش از دو میلیون کاربر از طریق آن مقالات علمی خود را دسته‌بندی، اشتراک‌گزاری و نقد می‌کردند – توسط Elsevier ، غول هلندی چاپ و نشر کتب و مجلات علمی، خریداری شد. هیچ کدام از طرفین چیزی درباره مبلغ معامله اظهار نکرده‌اند، اما ناظران آشنا با این قراردادها اعتقاد دارند الزویر باید حدود 45 میلیون پوند (معادل 69 میلیون دلار) پرداخت کرده‌باشد.
5353
نظر شما