خاتمی با چه انگیزه ای از روحانی حمایت کرد؟

تلاش سیدمحمد خاتمی برای منصرف کردن دکتر محمد‌رضا عارف از عرصه انتخابات و سپس پشتیبانی او از دکتر حسن روحانی، هرچند در فضای سیاسی این روز‌ها غیر‌منتظره نبود اما پدیده‌ای قابل ملاحظه است.واقعا چه انگیزه ای خاتمی را به این تصمیم سیاسی رساند؟

پاسخ به این سؤال را باید در مشی اصلاح‌طلبانه رئیس جمهور سابق جستجو کرد. او به تمام معنا یک رفرمیست است. در ادبیات سیاسی سالهای اخیر سعی فراوانی‌ شد که اصلاح‌طلب به معنای «ضداصولگرا» جا بیفتد. در گرما گرم انتخابات دوم خرداد 1376 و چند سال پس از آن ( به ویژه در دوران مجلس ششم) این تعریف درست بود. شاید سیدمحمد خاتمی هم بدش نمی‌آمد که این تعریف، مصطلح و رایج شود. اما کار خیلی زودتر از آنچه او و دوستانش تصور می‌کردند از دست در رفت و اصلاح‌طلبی روی ریل قطارتندروی به حرکت درآمد و از آن مفهوم ساختارشکنی مستفادگردید.

صرف‌نظر از مواضع سال‌های اخیر خاتمی، به‌نظر می‌رسد او از یک سال قبل که در انتخابات مجلس شرکت کرد،به دنبال باز تعریف «اصلاحات» و بازگرداندن آن به «رفرمسیم» است.رفرمیسم به دنبال تغییر اوضاع است، اما با استفاده از روش‌های آرام ،مسالمت‌ آمیز، تدریجی و دمکراتیک. خاتمی به دنبال چنین شیوه ای است.

از سوی دیگر خاتمی، یک سیاستمدار عملگراست و ورودش به بازی انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نشان می‌دهد که می‌خواهد عملگرایی را از دالان رفرمیسم عبور دهد تا وضعیتی را که به آن منتقد است، در حد توان اصلاح نماید. با این نگاه، او به جای حمایت از دکتر عارف که در اردوگاه اصلاح‌طلبی است،عبور می کندو به سمت نامزدی متمایل می‌شود که هر چند بخش زیادی از نظراتش‌ را قبول ندارد، اما از پتانسیل رأی‌آوری بالاتری برخوردار است.

مشابه این اقدام در نظامهای چند حزبی در شرق و غرب دنیا وجود دارد و بازیگران سیاسی تمام تلاش‌شان را به کار می‌گیرند تا اگر نه همه قدرت را، برش‌هایی از آن را مال خود کنند. از نگاه ارزشمدارانه نیز این کنش در کشور ما نمی تواند منفی باشد.

در این اوضاع و احوال، حضور نسبتا فعال خاتمی در عرصه انتخابات، از سوی دو جریان که در تضاد شدید با یکدیگر قرار دارند در معرض حمله است. جریان نخست، اپوزیسیون خارج از کشور و عقبه آن در داخل است. این جریان تندرو، انتظار دارد خاتمی به تحریم انتخابات بپیوندد و به همین دلیل، سیلی از ناسزاها و توهین ها را از طریق رسانه‌های متعدد و شبکه‌های اجتماعی نثار او کرده است.مخالفان دیگر خاتمی را کسانی تشکیل می‌دهند که نام اصولگرا دارند و معتقدند رئیس‌جمهور پیشین ایران، حق هیچگونه فعالیت سیاسی ندارد، چون از عوامل اصلی فتنه است.

اگر شرایطی را که ترسیم شد در ذهنتان تصور کنید، دلیل حمایت خاتمی از نامزدی حسن روحانی، که صفت "اعتدال" شعار اصلی اوست، قابل توجیه است.