باید به سمت ساختن لغت‌های جدید برویم

"ناصر فکوهی" جامعه‌شناس و مردم‌شناس در گفت‌وگو با خبرآنلاین، با اشاره به این مطلب گفت: "این ترجمه‌ها و معادل‌سازی‌ها به ما کمک می‌کند تا بتوانیم مفاهیم را به هم متصل کنیم در حالی که با وارد کردن یک لغت به محدوده زبان نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم. "
وی افزود: ما معتقد به این نیستیم که باید از لغات اروپایی استفاده کرد، چون مسأله صرفا بحث زبان نیست. زبان‌شناسان زبان را در معنی محصور کلمه می‌بینند در حالی که ما زبان را در مفهوم عام می‌بینیم.

فکوهی در خصوص ظرفیت زبان فارسی جهت معادل‌سازی کلمات اظهار داشت: کاملا معتقدم که زبان فارسی ظرفیت معادل‌سازی تمامی الفاظ و عبارات علمی و فنی را دارد و می‌توان برای تمام لغات معادل‌سازی کرد. ما در پیشینه‌مان تمدن حداقل سه چهار هزار ساله داریم و یک پیشینه مکتوب هزار و پانصدساله، که این‌ها به ما امکان می‌دهد که واژه جدید بسازیم. کشورهای اروپایی هیچ کدام این پیشینه را ندارند اما شاهدیم که واژه‌سازی می‌کنند چون رشد علم و خلاقیت در آن‌جا بیشتر است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، با تأکید بر این‌که زبان فارسی یک زبان میانجی است، گفت: برای این‌که این میانجی‌بودن قوی‌تر شود، می‌توان از زبان‌های محلی برای ساختن واژه‌های جدید در این زبان استفاده کرد.

درباره آسیب‌شناسی زبان و خط فارسی بیان داشت: مشکلات خط فارسی و زبان فارسی دو گروه از مشکلات هستند که لزوما با یکدیگر انطباق ندارند. رسم‌الخط فارسی یکی از مشکلاتی که دارد این است که مصوت‌ها در خط اعمال نمی‌شود و خواندن را با اشکال و اشتباه همراه می کند.
فکوهی، نویسنده کتاب «قوم‌شناسی سیاسی»، یادآور شد: در نتیجه فکر می‌کنم اگر این خط بتواند در درازمدت مصوت‌ها را وارد خود کند خواندن و نوشتن آن ساده‌تر می‌شود. در این مورد هم مثل تمامی مواردی که به زبان ربط پیدا می‌کند ما معتقد هستیم که باید با سرعت پایین عمل شود تا ضرر و خسرانی برای جامعه نداشته باشد.
وی ادامه داد: اگر این مصوت‌ها اعمال شود از لحاظ اجتماعی هم می‌توان تعداد افراد بیشتری را به خواندن و آموختن این خط ترغیب کرد. تصمیم‌گیری و اجرای مواردی که به مقوله زبان ربط پیدا می‌کند باید با سرعت پایین اعمال شود تا ضرر و خسرانی برای جامعه نداشته باشد. موضعی که برای اصلاح خط باید در نظر بگیریم این است که از اصلاح رادیکال خط دوری کنیم، زیرا تغییر رادیکال خط غلط است.

استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران، و نویسنده مقاله «زبان‌شناسى و انسان‌شناسی» اضافه کرد: زبان فارسی یک زبان میانجی است و برای این‌که این میانجی‌بودن قوی‌تر شود می‌توان از زبان‌های محلی برای ساختن واژه‌های جدید در این زبان استفاده کرد. تقویت زبان فارسی باید یکی از اهداف ما باشد زیرا ما یکی از چند تمدن بزرگی هستیم که میراث شفاهی و مکتوب ارزشمندی داریم. خوشبختانه در چند دهه اخیر این اتفاق تا اندازه‌ای افتاده است.

این جامعه‌شناس تصریح کرد: زبان فارسی به دلیل ترجمه‌های متعددی که از آن شده و حضور زیادش بر روی شبکه اینترنت تقویت شده و باید در همین جهت حرکت کرد و این را هم در نظر داشت که هر زبان زنده‌ای باید بتواند دائم در خودش واژه تولید کند و اگر این کار را مداوم انجام دهد زبان فارسی آینده خوبی پیش روی خواهد داشت. با ترجمه عبارات و کلماتی که از زبان‌های دیگر وارد فارسی می‌شوند (مانند ترجمه واژه tele fax به دورنما) ما می‌توانیم به فهم زبان‌های دیگر برای مردم هم کمک کنیم. فکوهی در پایان گفت: اگر خلاقیت و تفکر و رشد علم واندیشه افزایش پیدا کند و بتواند موانعی را که در مقابلش است، از میان بردارد به همان میزان، زبان هم می‌تواند رشد کند و واژه بسازد. علت این اختلاف واژه‌سازی و معادل‌سازی بین ما و اروپایی‌ها به دلیل فرآیندهای ساختن زبان است نه منابع.