مشابهت های معماری مسجد امام و کلیسای لوزان/نقش نظریه نور سهروردی در معماری

وی در معرفی خود و فعالیتهایی که داشته، گفت:

من اصالتاً سوئیسی هستم. ولی از آن جا که در اسکندریه به دنیا آمده ام، از بدو تولد با جهان اسلام آشنا بوده ام. مسلماً این موضوع باعث شد که توجه من به مسائل و هنرهای جهان اسلام جلب شود.
مولف کتاب «اصفهان، تصویر بهشت» افزود:

بعد از تحصیلات دانشگاهی ام در زبانهای یونانی و لاتین در سالهای 1964 به بعد یک سری کتابهای معماری تألیف کردم که شامل شانزده جلد می شود... در زمینه ی کارهای تلویزیونی برنامه هایی در مورد تمدن های بزرگ تهیه کردم. این برنامه ها برایم موقعیتی ایجاد کرد که به ایران سفر کنم. لذت بی اندازه ای از دیدن بناهای اصفهان و گشت و گذار در این شهر بردم. چندبار دیگر به ایران آمدم و در این زمان کتابی به نام "اصفهان، تصویر بهشت" نوشتم. البته همیشه توجه خاصی به جنبه های معماری ایران، یعنی دوره سلجوقی تا صفوی داشته ام و چند کتاب و تحقیق را به این دوره از تاریخ اختصاص داده ام.
اشترلین در پاسخ به این سوال که «تلقی شما از ایران چیست، و منابع و آثار فرهنگی آن را چگونه ارزیابی می کنید؟» گفت:
ایران یک منبع شناخت و نشر فرهنگی صدردرصد ابتکاری بوده است. این فرهنگ بین فرهنگهای چین و اروپا واقع شده و نقش اساسی در ایجاد سبکها و تحولات هنر اسلامی ایفا کرده است. می توان گفت که ایران اشکال و قالب هایی ایجاد کرده که کاملاً ویژه است بخصوص با این عنصر کاملاً بنیادی که در مساجد به کار برده می شود و آن فضای باز داخلی است که به طرف آسمان گشوده می شود و دارای چهار ایوان مقابل هم است.
این پژوهشگر تمدنهای بزرگ در ادامه اظهار کرد:
یکی از فیلسوفان بزرگ شهاب الدین سهروردی است که به لطف هانری کربن که در اینجا استاد دانشگاه تهران بود، او را شناختم و با تفکرات این فیلسوف آشنا شدم. این امر به من اجازه داد که تعبیرات جدیدی در مورد مسجد ایرانی به ویژه مسجد امام اصفهان پیدا کنم. زیرا این مسجد تمام مقاصد فلسفه نوافلاطونی ایرانی را متبلور می کند. این فلسفه بر روی نظریه نور بنا شده است. در آنجا حقیقتاً نوعی انتقال عارفانه نور ایجاد می شود.
اشترلین درباره ارتباط کلیسای لوزان با مسجد امام اصفهان گفت:
من این توفیق را داشتم که در مورد کلیسای جامع "لوزان" و ارتباط آن با مسجد امام اصفهان تحقیق کنم. این موضوع می تواند عجیب به نظر برسد و البته اگر نخواهیم بگوییم غیرقابل درک است.
وی در پاسخ به این سوال که «چگونه ممکن است ارتباطی بین تفکر اروپایی و سویسی بخصوص در قرن دوازدهم و ایران و بناها و فلسفه اش وجود داشته باشد؟» گفت:
تشابهات، خیلی خارق العاده تر از آن هستند که من فکر می کردم. ساخت بنای کلیسای جامع لوزان در سال 1190 میلادی شروع شد. سهروردی در سال 1191 به قتل رسید. حال آنکه، تفکر حاکم بر ساخت بناهای بزرگ "گوتیک" مبتنی بر نظریه ی بنیادی نور است، نظریه ی انتقال نور، نوری که نشانگر خدا و خلقت الهی است . به عنوان مثال در کلیسای جامع لوزان شیشه کاری وجود دارد. یک ویترای مدور عظیم با ده متر قطر که نشانگر تمام عوامل خلقت است، مثل دوازده امام، دوازده علامت برجهای فلکی، جانداران، چهار رودخانه بهشتی و غیره. این فلسفه نور و تجلی جهان که فلسفه اروپا در قرن دوازده است، با فلسفه سهروردی از راهی کاملاً خارق العاده یکی می شود، و آن راه، راهی سنتی است، یعنی راه تفکر افلاطونی. در واقع اگر هانری کربن درباره فیلسوف های بزرگ ایرانی و فیلسوف های افلاطونی مطالبی نوشته، به این دلیل است که همه آنها استناد به عقاید افلاطونی نوین کرده اند. این همان عقایدی است که تفکر اروپایی "گوتیک" نیز به انها استناد می کرده است.
برای خواندن متن کامل این گفتگو، لطفا اینجا را کلیک کنید.