من شارلی اِبدو هستم!

من شارلی اِبدو هستم. این است شعار این روزهای هواداران آزادی بیان در برخی از کشورهای دنیا.
آزادی بیان بی شک ارزشی است بنیادین که در قالب اسناد گوناگون حقوقی مورد شناسایی قرار گرفته است. اما آیا توهین به ادیان و جریحه دار کردن احساسات متدینین و پراکندن تخم نفرت از طریق طراحی و انتشار گسترده کارتون های تحقیرآمیز هم جزوی از آزادی بیان است؟ نویسندگان و هنرمندان شارلی ابدو پاسخی مثبت به این پرسش داده و جان خود را بر سر این اعتقاد از دست دادند. اما پرسش بعدی جانسوزتر است: اگر آنچنان که سرویس های رسانه ای و اطلاعاتی فرانسه می گویند مظنونین این ترور وحشتناک دو تن از جوانان مسلمان فرانسوی باشند و موساد و سیا هم برای بدنام کردن مسلمانان دستی در آن نداشته باشند، آیا سلب حیات از این هنرمندان در قاموس اسلام رحمانی می گنجد؟ آیا این کار در نهایت به نفع اسلام و جامعه مسلمانان تمام می شود؟ آیا گلوله پاسخ مناسبی است برای قلم؟ آیا نمی توان پاسخ قلم را با قلم داد؟ امروز یاد مصاحبه ای افتادم که مهرماه 1391 با عصر ایران انجام داده بودم.)(اینجا)

من هم قلبا به هزار دليل به خاطر اين حادثه شوم ناراحتم. نخست اينكه، مقتولين صرف نظر از هويتشان انسان بودند و من سلب حيات از انسان ها را آن هم اينگونه شديدا محكوم مي كنم. دوم اينكه هنرمند بودند. سوم اينكه در زماني اين اتفاق نامبارك روي داد كه اين انسان ها در حال و هواي سال نوي خودشان بودند. چهارم اينكه مسلمانان در اين ايام در حال برگزاري جشن تولد پيامبرشان بودند. پنجم.................. اما هيچ يك از اين دلايل باعث نمي شود تا با تمسخر ديگران يا عقايدشان اسباب خنده را براي خود و ديگران فراهم سازيم. تمسخر عقايد ديگران با هر نيتي كه صورت گيرد نه انساني است نه اخلاقي.

از سوي ديگر، بهتر است توجه كنيم كه اسلام براي بسياري از فرانسويان مسلمان جنبه هويتي يافته است. پس نبايد هويت و شناسنامه اين عده را بيشتر از اين زير سوال برد. يك آن بياييد خودمان را جاي انساني بگذاريم كه كاريكاتوريزه شده و علاوه بر تمسخر قيافه و لباس و عادت هايمان، انگ تروريست بودن هم به ما بدهند. چه حالي به ما دست مي دهد.

بي ترديد، اول الاوايل آزادي، پذيرش و اعمال پلوراليسم در ابعاد گوناگون است. بي شك، گسترش فضاي نقد از لوازم آزادي است. بي شك، افزايش آستانه تحمل و مدارا لازمه يك زيست مردم سالارانه است. بي شك، لازمه نقد، آزادي، پلوراليسم و مداراگرايي امكان زير سوال بردن بسياري از غيرممكن هاي عرصه عمومي است. اما، همه اينها با روش و در شرايط خاص خود بايد صورت گيرد. نه با تمسخر و استهزا و تخويف.