دوازدهمین نشست از سلسله نشست‌های گفت‌وگو با هنرمندان به تجلیل از داریوش طلایی، پژوهشگر، تئوریسین و نوازنده چیره‌دست موسیقی اصیل ایران اختصاص یافت. در این مراسم که به همت فرهنگستان هنر و با حمایت خانه موسیقی، گروه موسیقی فرهنگستان و نقش جهان صورت گرفت، اولین سخنران سیدعبدالمجید کیانی بود. کیانی به عنوان رییس جلسه و نماینده فرهنگستان هنر، گفت: «داریوش طلایی، استاد مسلم موسیقی ردیف دستگاهی و پلی میان موسیقی و شیوه اجرایی استادان گذشته و امروز است».
او در ادامه به شخصیت ممتاز طلایی در ارایه اجرا و اصالت‌های موسیقی ایرانی اشاره کرد و افزود: «او در زمینه موسیقی نظری، صاحب جایگاه خاصی است و کتاب «نگرش نو به تئوری موسیقی ایران» از دستاورهای او در این حوزه محسوب می‌شود».
کیانی بیان کرد: «طلایی در این کتاب راه جدیدی را برای بداهه‌نوازی و شناخت دستگاه‌ها و سیستم مدال آن‌ها ارایه می‌دهد که درخور توجه است. البته آن‌چه که داریوش طلایی را طلایی می‌سازد، نحوه اجرای برای مخاطب با ساز تخصصی‌اش - تار و سه‌تار- است».
این عضو فرهنگستان تصریح کرد: «طلایی، تئوری موسیقی را عملی می‌داند که نه تنها درس و آموزش موسیقی را آسان می‌کند، بلکه در رشد و بالندگی هنر موسیقی نقشی موثر و اساسی دارد و بدون گذر آن از مرحله‌ی سنتی، موسیقی امکان‌پذیر نخواهد بود».
این مدرس موسیقی، تحقیق و مطالعه و ثبت مطالعات سایر هنرمندان ملل دیگر (هنرمندان غیرشرقی) در مورد موسیقی شرقی را کاری بسیار زیبا عنوان کرد و در ادامه افزود: «ما نباید بنشینیم و همه گفته‌ها و نوشته‌های دیگران در مورد موسیقی سنتی خود را بدون تحقیق و مطالعه بپذیریم».
در ادامه این نشست، «عبدالله انوار» با ارایه مقاله‌ای به بررسی هنر افلاطونی و هنر آتن باستان و البته هنر شرقی پرداخت. سپس «محسن شهرنازدار» در ادامه با طرح موضوع «موسیقی دستگاهی و زبان مؤید هویت ملی» بیان کرد: «می‌توان از منظر تئوری، فرهنگ معیار در سرزمین‌هایی که از تجمع فرهنگ‌های گوناگون شکل گرفته‌اند، مانند ایران را مطالعه کرد و سیر تکوین و پیدایی این فرهنگ معیار را در مقایسه تطبیقی با همه عناصر شکل‌دهنده فرهنگ مثل زبان، آداب و سنن و نیز موسیقی شرح داد».
شهرنازدار گفت: «در این دیدگاه، موسیقی دستگاهی ایران همانند زبان فارسی، یکی از عناصر مهم فرهنگ معیار ایرانی است و این تئوری بر این نکته تأکید می‌کند که عناصر شکل‌دهنده فرهنگ گرچه از یک حرکت جوهری تبعیت می‌کنند، اما متاثر از شرایط تاریخی و اجتماعی پیرامون نیز هستند».
این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: «وجه کاربردی این بحث در موسیقی این است که زبان معیار در موسیقی دستگاهی معاصر، همپای سایر معادله‌های فرهنگی مخدوش و یا گم شده است».
محسن شهنازدار که خود را شاگرد طلایی خواند، اضافه کرد: «اگر در یک تعریف کلان فرهنگ را به عنوان یک مفهوم تجریدی بپذیریم که محصول مادی دارد، در این صورت محصول فرهنگ فرایندی است که از مشاهده‌ی رفتار به دست می‌آید. در هنر نیز به همین صورت است ، یعنی هنر فرایند رفتاری دارد و محصول آن از مشاهده‌ی رفتار به دست می‌آید».
شهنازدار در پایان گفت: «سوالی که در این‌جا مطرح می شود، این است که اصلا فرهنگ معیار ایرانی چیست؟ که به اعتقاد من، فرهنگ ایرانی سازوکار به‌هم پیوسته‌ای است که فرهنگ ایرانی را شکل داده و در طول تاریخ این سرزمین حوزه‌ی فرهنگ‌های شکل‌یافته در شعاع حکومت‌های مرکزی در ادوار مختلف تاریخ ایران بوده است».
در بخش دیگری از این نشست، «کیانوش صاحب‌نسق» با ارایه‌ی بخشی از مقاله‌ی خود گفت: «پژوهش در حیطه مباحث نظری موسیقی ایران یکی از پرچالش‌ترین موضوعاتی است که به خصوص در سه دهه اخیر نه تنها توجه موسیقیدانان و محققان ایرانی را بیش از پیش به خود جلب کرده، بلکه فراسوی این مرزها نیز دغدغه‌هایی را برای پژوهشگران خارجی موجب گشته است».
او افزود: «در این دوره زمانی، شاهد ارایه نظریاتی هستیم که بعضا به خاطر تسلط و درک والای مولف آن رساله، از موضوع موسیقی دستگاهی ایران، شیوه بررسی پژوهشگرانه و احاطه و توانایی اجرای استادانه توأم ظرافت‌های والای هنر نوازندگی و بداهه‌نوازی این موسیقی، ارزش آن نظریه را از تمامی موارد مشابه متمایز کرده و جایگاه تأثیرگذار آن را در میان دیگر نظریات تضمین می‌کند».
صاحب‌نسق خاطر نشان کرد: «داریوش طلایی موسیقیدان و محققی است که در طول عمر پربار هنری خویش، حاصل تجربه‌های گرانقدر نوازندگی تار و سه‌تار را با درک و دریافت مستقیم موسیقی ردیف از بزرگان، با منطقی برازنده آراسته و با تعمق و ریشه‌یابی چالش‌های نظری و عملی موسیقی دستگاهی ایران به طرح و ارایه رسالاتی پرداخته که هرکدام استادی او را در این حیطه بر اهل فن آشکار می‌سازد».
این محقق اضافه کرد: «طراحی رسم‌الخط و شیوه نگارش ابداعی داریوش طلایی که برای اولین بار توسط او در ثبت ردیف میرزا عبدالله عرضه گردید، نه تنها شیوه نگارش ردیف را با دگرگونی و تحول کامل مواجه کرد، بلکه براساس ساختار مقایسه‌ای این شیوه نگارش ردیف را با دگرگونی و تحول کامل مواجه می‌کند و براساس ساختار مقایسه‌ای این شیوه نگارش در نمایش ریشه‌های مشترک اجزای تشکیل‌دهنده گوشه‌ها، در عین کاربردی کردن آن برای تمام هنرجویان ردیف، امکان تحلیل بسیار موشکافانه و ساختاری این اجزا را برای پژوهشگران فراهم می‌سازد.
در ادامه این مراسم، «سیدعلی‌رضا میرعلی‌نقی» با ارئه مقاله خود عنوان کرد: «آن‌چه که جامعه موسیقی ایران، استاد داریوش طلایی را بدان می‌شناسد، تبحر بی‌بدیع او در ردیف‌شناسی و تسلط او به مبانی نظری و عملی آن است. اما محدودکردن ماحصل زندگی پربار این هنرمند به این وجه، از ناشناخته ماندن دانش‌ها و توانایی‌های اوست».
او گفت: «داریوش طلایی بخش قابل‌توجهی از بهترین سال‌های زندگی خود را در رشته‌های متنوعی از پژوهش در موسیقی‌های کلاسیک مشرق زمین و جنبه‌های مشترک آن‌ها با موسیقی‌های ایرانی، سیستم‌های کارآمد آموزش موسیقی، تدوین میراث فرهنگی موسیقی ایرانی در قالب یک دوره کتاب و سی‌دی حاوی ارزش مرجعی کامل نزدیک‌کردن حوزه‌های نظی و عملی به مدد تسلط اجرایی خویش در دو ساز اصلی ایرانی، ارایه راهکار به علاقه‌مندان در زمینه‌های نقد موسیقی، پژوهش و منابع‌شناسی صرف کرده است».
میرعلی‌نقی اضافه کرد: «نشانه‌شناسی اخلاقی - رفتاری مهمترین حوزه‌ای است که طلایی طی 35 سال حضور نافذ در فضاهای اجرا و تدریس موسیقی بدان پرداخته و با آن خود را به عنوان نمونه‌ای شایسته از انضباط ، خویشتن‌داری و حفظ فرهنگ برای اعتلای موسیقی اصلی ایرانی معرفی می‌کند».
«رضا موسوی‌زاده» نیز به عنوان آخرین فرد سخنرانی کرد.
او در ابتدا بیان کرد: «بررسی اطلاعات پرحجم و محفوظات غنی و مستتر طلایی به قدری است که دستیابی به این مجموعه مستلزم صرف سالیان متمادی وقت و اعتماد فراوان و ریشه‌ای به موسیقی اصولی و اصیل سنتی است».
او که شاگردی در محضر داریوش طلایی را از افتخارات زندگی خود می‌دانست، ادامه داد: «از آن‌جایی که استاد طلایی سالیان متمادی از دوران کودکی را صرف آموزش دیدن در محضر بزرگان موسیقی و نوابغ این رشته کرده و توفیق دیدارهای مکرر و حضور در کلاس اساتید بی‌نظیری را داشته، با حفظ و تقویت حس امانتداری که از ویژگی‌های یک هنرمند بزرگ است، امروزه شخصیتی بی‌بدیل در موسیقی سنتی و موفق در این عرصه است».
او افزود: «طلایی با حفظ ارزش‌های واقعی نوازندگی و به دور از هیاهوی کاذب که به نظر رسم مطرح‌شدن هنرمندان امروزه است، توانسته در رشته نوازندگی و تدریس دوساز تار و سه‌تار که پیشینه‌ای تاریخی و تعیین‌کننده در موسیقی ایرانی دارند، گامی بلند در جهت تدریس این دوساز بردارد».
موسوی‌زاده متذکر شد: «من که طی سال‌های مختلف با حضور در کلاس اساتید دیگر این رشته، آموزش به گونه‌های متفاوتی را تجربه کرده‌ام، با حضور در کلاس درس استاد طلایی و به ویژه راهنمایی به موقع ایشان در فراگیری نوازندگی به شیوه قدما و به ویژه استاد ایشان - علی‌اکبر شهنازی - که از تأثیرگذاران در نوازندگی تار در موسیقی سنتی است، توانستم به تکنیک‌های فراموش‌شده این شیوه دست یابم».
او در پایان گفت: «امروزه کم‌تر می‌توان اساتیدی نظیر داریوش طلایی را در موسیقی سنتی پیدا کرد که برایشان موسیقی و تقدس آن مطرح باشد، چراکه رسم روزگار بر این شده که هریک از اساتید به فکر ایجاد حوزه‌ی قدرت و تأثیرگذاری شخصیتی برروی هنرجویان خود باشند و بر این باورند که هنرجویان باید در قالبی کوچک‌تر از استاد ظاهر شوند. در این میان و در آن بازار آشفته موضوعیت اصلی که هنر است، جلوه‌ای کمرنگ دارد».
در پایان این مراسم،« شاهین فرهت» هم در سخنانی گفت: «من امروز با حضور در این جلسه با سمیناری بسیار پربار از مسایل موسیقی روبه‌رو شدم که هرکدام از مسایل مطرح شده در این جلسه احتیاج به ساعت‌ها بحث و بررسی دارد».
سپس داریوش طلایی با تشویق حاضران برروی سن آمد وبا تقدیر از برگزار کنندگان و حاضران در این مراسم گفت: «این موقعیت‌ها فرصت بسیار مناسبی برای فکرکردن به دوستان است. در چنین موقعیت‌هایی قطعا دوستان به هم فکر می‌کنند، زیرا قرار است در مورد هم صحبت بکنند و البته من هم به خودم فکر کردم چون قرار بود در مورد خودم صحبت کنم و درست زمانی که به خودم فکر می‌کردم متوجه شدم که چه‌قدر کم به خودم فکر می‌کنم و برای خودم وقت می‌گذارم».
در پایان این مراسم که با حضور جمعی از هنرمندان و هنردوستان عرصه‌ی موسیقی؛ اساتیدی چون داوود گنجه‌ای، حسام‌الدین سراج، شاهین فرهت، محمد سریر، نصرالله ناصح‌پور و علی بیانی حضور داشتند، لوحی به رسم یادبود و جهت تقدیر، از سوی فرهنگستان هنر توسط مجید کیانی به داریوش طلایی اهدا شد.
نظر شما