دولتها در خلاء به قدرت نمی‌رسند بلکه وارث شرایط، دولتهای قبل از خود هستند. بنابراین، هرگونه ارزیابی منصفانه از عملکرد هر دولتی مستلزم لحاظ کردن شرایط مختلف خاصی است که آن دولت به ارث برده است.

عزیزالله حاتم زاده

با نزدیک شدن به پایان دوره دولت تدبیر و امید نقد و ارزیابی و قضاوت ها درباره عملکرد آن بیش از پیش مطرح می شود. عده ای کارنامه دولت را موفق و برخی آن را ضعیف می دانند و در اکثر این تحلیل ها هم رنگ و بوی سیاسی به چشم می خورد. هرکدام یکی از نقاط ضعف یا قوت دولت را برجسته نموده و بر مبنای آن از عملکرد دولت دفاع یا به آن حمله می کنند. اصل نقد باید همواره محترم و مجاز شمرده شود و حتی جامعه و به ویژه نخبگان به نقادی بیشتر تشویق گردند. قدرتی که نقد نشود به دیکتاتوری و فساد منجر می شود. اما نقد منصفانه عملکرد این دولت به طور خاص و سایر دولت ها به طور کلی نیازمند لحاظ کردن چند متغییر کلان و مهم است که باید در نظر گرفته شود.

دولت وارث چه شرایطی بوده است؟

دولتها در خلاء به قدرت نمیرسند بلکه وارث شرایط، امکانات و مشکلات دولتهای قبل از خود هستند. بنابراین، هرگونه ارزیابی منصفانه از عملکرد هر دولتی مستلزم لحاظ کردن شرایط مختلف اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، سیاست داخلی و سیاست خارجی خاصی است که آن دولت به ارث برده است. دولت تدبیر و امید نیز نه تنها از این مساله مستثنی نیست بلکه با توجه به شرایط خاصی که به قدرت رسید هرگونه ارزیابی منصفانه و علمی از عملکرد آن باید این متغییر را به دقت و به صورت همه جانبه لحاظ کند.

بنابراین، هر کسی فارغ از رویکرد سیاسی و موضع خود در قبال دولت باید در نقدی که از عملکرد دولت دارد این مولفه ها را مورد توجه قرار دهد: در زمان روی کار آمدن دولت وضعیت اقتصادی کشور چگونه بود؟ درآمدها و هزینه های دولت چه نسبتی با هم داشت؟ سیاست خارجی چه مسیر و روندی داشت؟ اوضاع اجتماعی و فرهنگی به چه صورت بود؟ نظم و انسجام اجتماعی، پیوند جامعه با دولت، امید و قانون مداری در جامعه به چه میزان بود؟ این متغییرها نباید توجیهی برای عملکرد دولت ها باشند اما نمی توان آنها را در بررسی کارنامه دولت ها نیز نادیده گرفت. 

میزان همراهی و همکاری سایر نهادها با دولت به چه میزان بوده است؟

اهمیت و ضرورت اصل تفکیک قوا به کنار، میزان موفقیت دولت ها به طور کلی تا حدود زیادی بستگی به همراهی و مساعدت سایر بخش های هر نظامی دارد. این موضوع به ویژه در مورد دولتهای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بالایی برخوردار است و در بررسی کارنامه آنان باید لحاظ شود. از آنجایی که رئیس جمهوری از قدرت اجرایی بالایی برخوردار نیست و با توجه به قانون اساسی و ساختار خاص قدرت در ایران محدودیت های زیادی دارد، میزان موفقیت دولت وی در اجرای برنامهها و سیاستهایش بستگی به میزان هماهنگی و همراهی نهادهایی مانند مجلس، قوه قضائیه، صدا و سیما و مهمتر از همه همراهی و حمایت مقام معظم رهبری دارد. لذا در بررسی عملکرد دولت باید این متغییر را نیز لحاظ نمود.

اینکه نهادهایی مانند  مجلس، قوه قضائیه، سپاه پاسداران(به عنوان یک بازیگر مهم در اقتصاد و سیاست ایران) و صدا و سیما  در این چند سال چه میزان دولت را یاری رسانده یا در فعالیت آن خلل وارد کرده اند باید در هرگونه ارزیابی و نقد عملکرد دولت تدبیر و امید و دولت های قبل از آن نیز مد نظر قرار گیرد.

شعارها و اولویت های دولت چه بود؟

دولتها متاثر از نوع گفتمان خاص خود و همچنین شرایطی که در آن به قدرت میرسند، برای خود اولویتهای مشخصی تدوین میکنند و طبیعتا برخی حوزهها را بیشتر مورد توجه قرار داده و تمرکز خود را در کوتاه مدت بر آن قرار میدهند. شناخت اولویتهای هر دولت امکان ارزیابی منصفانهتری از عملکرد آن را فراهم میکند.

دولت تدبیر و امید در شرایطی به قدرت رسید که مهمترین مساله کشور بحران هسته ای و متاثر از آن وضعیت اقتصادی آشفته در داخل بود. او در همایش اعلام کاندیداتوری خود در سال 1392 گفت: "گفتمان من، نجات اقتصاد، احیای اخلاق و تعامل با جهان خواهد بود". البته این به این معنا نیست که بی توجهی یا ضعف دولت در سایر بخش ها قابل پذیرش و دفاع باشد. اما با توجه به اینکه اصلی ترین چالشهای کشور در زمان به قدرت رسیدن دولت این مسائل بوده است و دولت نیز از اول برنامه ها و شعارهای خود را در این راستا تنظیم کرده است باید دید که در این مدت به چه میزان در این حوزه های موفق عمل کرده است. 

زمان مناسب برای نقد دولت چه زمانی است؟

معمولا پایان عمر دولتها(که غالبا دو دوره 4 ساله است) امکان بهتری برای بررسی عملکرد آنها فراهم میکند. زیرا از یک سو دولت زمان کافی برای اجرا و تکمیل برنامههای مد نظر خود را داشته است و از سوی دیگر نتایج و پیامد تصمیمات و سیاستهای دولت در عرصههای مختلف نمایان شده است.اما این موضوع به این معنا نیست که برای بررسی عملکرد دولتها باید تا پایان دوره روی کار بودن آنها صبر کنیم. چه بسا عملکرد دولتها در کوتاه مدت نمایی روشن از آینده آنان به دست دهد. 

با این حال با توجه به رویکرد کلان دولت تدبیر و امید مبنی بر حل بحران های اصلی کشور یعنی مساله هسته ای و مهار تورم و اوضاع آشفته اقتصادی، به نظر می رسد که نتایج واقعی سیاست های دولت را در صورت پیروزی در دور دوم خواهیم دید و در واقع در اواخر دور دوم است که دولت باید به راستی به محک نقد گذاشته شود زیرا تا کنون به نوعی سرمایه گذاری کرده است و از این پس باید نتایج و بازگشت این سرمایه گذاری را درو کند.

4950
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 550869

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 6 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 1
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام A1 ۱۳:۲۸ - ۱۳۹۵/۰۴/۰۸
    4 1
    دولت فربه است و نقصی به کار آقای روحانی نیست. حتی آقای روحانی چطور این دولت فربه را مدیریت می کند از عجایب است. اما اینکه به همین صورت بماند نیز قابل قبول نیست. دولت باید به سمت چابک شدن برود و یکی از راه هایش هم همین جلوگیری از پرداخت های نجومی در دولت است.