پرونده‌ای برای یک سفر بی‌سابقه و دیپلماتیک

زهره نوروزپور: وزیر خارجه کشورمان در هفته اخیر تور دیپلماسی خود را به آمریکای لاتین برد، (اینجا) جایی که زمانی برای ایالات متحده آمریکا حیات خلوت محسوب می شد اما امروز پس از چرخش آمریکایی جنوبی به چپ گرایی این منطقه مناسبات خود را به سمت شرق گسترش داده است؛ این چرخش دیپلماسی میراثی بود که از اجداد سیاسی چاوز به جای ماند و به دیگر کشورهای این منطقه از جمله بولیوی سرایت کرد.

آمریکایی لاتین از نظر کشاورزی، دامپروری، صنعت و فن آوری برای ایران دارای منفعت اقتصادی است و رابطه با این حوزه برای دیپلماسی کشورمان بسیار حائز اهمیت است. در واقع سفر وزیر خارجه کشورمان نیز در راستای همین دیپلماسی اقتصادی کشور انجام شد. (اینجا)  همانطور که بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح سفر دکتر ظریف به این منطقه اشاره کرد؛ تور دیپلماسی در راستای اقتصاد مقاوتی به آمریکای لاتین سفر می کند.(اینجا) این هیئت دیپلماتیک که متشکل از 120 نفر از اعضای گروههای اقتصادی و سیاسی کشور است در راستای منافع اقتصادی کشورمان در دورۀ پسابرجام صورت گرفت.(اینجا)

یک تور بی سابقه برای ظریف

محمدجواد ظریف برای نخستین بار در کسوت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به 6 کشور آمریکای لاتین  رفت، تا فصلی تازه را در روابط دوجانبه و چندجانبه با کشورهای این منطقه آغاز کند.  رییس دستگاه دیپلماسی ایران در سفر فشرده و یک هفته ای خود به 6 کشور آمریکای مرکزی و جنوبی، با مقامات کوبا، نیکاراگوئه، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا دیدار و با مقام های بلندپایه این کشورها درباره گسترش روابط در زمینه های مختلف بحث و تبادل نظر کرد.(اینجا)

ایستگاه اول؛کوبا

وزیر امور خارجه کشورمان در بدو ورد به اولین کشور آمریکای لاتین ضمن برشمردن اهداف این سفر گفت: سیاست ایران تقویت روابط مستحکم خود با آمریکای لاتین است. وی با اشاره به 60 تن از مسولان و مدیران بخش خصوصی و 20 تن از مدیران بخش های اقتصادی دولتی در ترکیب هیات همراه خود تصریح کرد: « ترکیب هیات نشانگر اهمیتی است که هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی جمهوری اسلامی ایران برای گسترش روابط با آمریکای لاتین قایل است.»(اینجا)

وزیر امور خارجه کشورمان روز یکشنبه پس از ورود به هاوانا، پایتخت کوبا در ضیافتی که مقامات کوبا برای هیات ایرانی تدارک دیده بودند شرکت کرد و در این ضیافت اعلام کرد: «در دوره پسابرجام، موانع برطرف شده و فرصت‌ها برای گسترش همکاری ایران با کشورهای مختلف از جمله آمریکای لاتین فراهم است. وی تصریح کرد: باید از فرصت پسابرجام استفاده کنیم و با برنامه ریزی بتوانیم از آن بهره ببریم.»(اینجا)

وزیر امور خارجه ایران در دیدار با همتای کوبایی خود گفت که ملت ایران به آمریکا ثابت کرد که با فشار نمی‌تواند سیاست‌هایش را پیش ببرد. دکتر ظریف در دیدار با وزیر امور خارجه کوبا با بیان اینکه ایران و کوبا نشان دادند با مقاومت می‌توان بر تحریم پیروز شد، گفت: ما توانستیم به آمریکا ثابت کنیم که با فشار نمی‌توان سیاست‌های خود را به پیش ببرد.(اینجا)

پس از دیدار با وزیر امور خارجه کوبا ظریف در نشست تجاری مشترک بین ایران و کوبا با حضور وزیر تجارت خارجی کوبا و تجار ایرانی و کوبایی یاداشت تفاهم همکاری بازرگانی بین اتاق بازرگانی دو کشور را امضا کردند.(اینجا) پس از امضای این یاداشت وزیر تجارت خارجی کوبا ضمن ابراز خرسندی از این توافق اعلام کرد: «ایران یک شریک مهم برای ما است و این همکاری باید در سطح منطقه گسترش یابد. (اینجا)

در همین حال وزیر امور خارجه کشورمان در پایان سفر خود به کوبا دیداری دو ساعته با رئیس جمهوری کوبا، رائول کاسترو داشت، در این دیدار بسیار صمیمانه، در خصوص تحولات منطقه آمریکای لاتین و خاورمیانه تبادل نظر شد .(اینجا)
دکتر ظریف در جریان سفر به این کشور با مقامات کوبا دیدار و گفتگو کرد.(اینجا)

ایستگاه دوم؛ نیکاراگوئه

وزیر امور خارجه کشورمان پس از سفر به کوبا وارد نیکاراگوئه شد و در همایش اقتصادی مشترک بین مقامات  دو کشور با حضور تجار و بازگانان شرکت کرد.(اینجا) این کشور با بیش از 130 هزار کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین کشور آمریکای مرکزی به شمار می رود.

نیکاراگوئه در حد فاصل دو اقیانوس بزرگ اطلس در شرق و آرام در غرب این کشور قرار گرفته است. (اینجا) این مساله باعث شد که مقامات این کشور از سالها پیش در اندیشه ایجاد کانالی برای اتصال آنها همانند پاناما باشد، این موضوع سبب شد که جمهوری اسلامی ایران در سفر دیپلماتیک خود ساخت این کانال را که در گذشته هم مطرح شده بود، در این منطقه کلید بزند.( اینجا)
همچنین ظریف در جریان اهداف سفر خود در همایش اقتصادی بین دو کشور شرکت کرد  و تفاهم نامه اقتصادی و تجاری میان ایران و نیکاراگوئه را به امضا رساند. وی همچنین با اورتگا رئیس جمهوری نیکاراگوئه دیدار و گفتگو کرد، رئیس جمهوری این کشور برای ملت انقلابی و غیور ایران درود فرستاد. (اینجا)


ایستگاه سوم؛ اکوادور

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در جریان سفر به اکوادور با رافائل کوره‌آ رییس‌جمهور، گابرییلا ریبادنیرا رییس مجلس و گیومه لانگ وزیر خارجه این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. همچنین نشست اقتصادی مشترک ایران و اکوادور با حضور وزاری خارجه دو کشور در اکوادور برگزار شد .(اینجا) ظریف پس از دیدار با رئیس جمهوری اوکراین به در جمع خبرنگاران به سوالات آنها پاسخ داد. (اینجا)

ایستگاه چهارم؛ شیلی

سفر به شیلی در این تور دیپلماتیک،  بسیار مهم تر و متفاوت تر بود، به طوری که این سفر بازتاب خارجی و داخلی گسترده ای داشت، کشور شیلی پس از انقلاب اسلامی ایران رابطه چندانی با کشورمان برقرار نکرده بود. با این حال پس از توافق هسته ای ایران، شیلی تنها کشور در حوزه آمریکای لاتین بود که از این توافق استقبال کرد و اعلام کرد که می خواهد با جمهوری اسلامی ایران رابطه برقرار کند، اما کشورهای دیگر این منطقه با سیاست های دولت های قبل بیشتر همسو بودند، مقامات کشورهای آمریکای لاتین گمان می بردند که پس از برجام ایران تمایل چندانی به این حوزه مانند گذشته نداشته باشد، اما کشور شیلی برعکس این ها بود چرا که پیش از سفر وزیر امور خارجه کشورمان به این منطقه، شیلی کاردار خود را در تهران مستقر کرد و این یک دستاورد پسا برجامی بسیار مهم برای وزارت خارجه محسوب شد. کارشناسان اهمیت سفر وزیر امور خارجه ایران به این کشور را از لحاظ اقتصادی بسیار مثبت و مهم ارزیابی کرده اند. (اینجا)

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بدو ورود به این کشور، دیداری تاریخی با همتای شیلیایی خود در شهر «سانتیاگو» پایتخت شیلی داشت. مقامات دو کشور راههای گسترش همکاری های دو جانبه به ویژه اقتصادی را در دوره پسابرجام بررسی کردند. این نخستین دیدار «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران و «هرالدو مونیوز والنسویلا» وزیر امور خارجه شیلی در طول تاریخ روابط سیاسی دو کشور بود. (اینجا) وی پس از شرکت در ضیافت ناهاری که وزیر خارجه شیلی به افتخار نخستین حضور وزیر خارجه ایران در کشورش برگزار کرد، با خانم «میچل باچلت» رییس جمهوری این کشور دیدار و گفتگو کرد.( اینجا)

ایستگاه پنجم؛ بولیوی

وزیر امور خارجه کشورمان در پنجمین مقصد تور دیپلماسی خود وارد بزرگترین شهر بولیوی شد. (اینجا) محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در جریان برنامه خود در این کشور با  مورالس رئیس جمهور بولیوی در هتل لوس تاخیبوس محل اقامت ظریف در شهر سانتاکروز بولیوی در خصوص تحولات آمریکای لاتین و تحولات خاورمیانه دیدار و تبادل نظر کردند. (اینجا) در جریان این دیدار اوه مورالس رئیس جمهور چپ گرای بولیوی، کتابی با عنوان "کتاب دریا" به محمد جواد ظریف هدیه داد. کتاب اهدایی مورالس در باره منازعه تاریخی بولیوی و شیلی بر سر دسترسی به دریا است. (اینجا)

هدایای رئیس جمهوری بولیوی به وزیر خارجه کشورمان به همین جا ختم نشد وی در راستای دیدار با ظریف  در حرکتی بی سابقه در تاریخ این کشور ، بالاترین نشان بولیوی را به مرد دیپلماسی کشورمان اهدا کرد. (اینجا)

در جریان اهداف سفر تیم دیپلماسی کشورمان به بولیوی، نمایندگان ایران با  حضور وزیر خارجه در نشست مشترک اقتصادی ایران و بولیوی شرکت کردند. (اینجا)

ایستگاه ششم؛ ونزوئلا

دکتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در آخرین مقصد تور دیپلماتیک خود به آمریکای لاتین به ونزوئلا رفت. کشوری که در شدیدترین بحران اقتصادی به سر می برد. اوضاع بحرانی اقتصادی مردم ونزوئلا به جایی رسیده است که آنها غذایی برای خوردن ندارند و برای تهیه معاش خود مجبور هستند به مرزهای هم جوار این کشور بروند تا بلکه غذا و نانی برای خوردن پیدا کنند. این اوضاع سبب شده که مردم خواهان برکناری مادور، میراث دار هوگو چاوز شوند و این در حالی است که مادور این وضعیت را دسیسه های خارجی قلمداد می کند. از این نظر، کارشناسان معتقدند سفر ظریف به ونزوئلا بسیار ویژه است و کشورمان در مذاکرات باید با احتیاط قدم بردارد. (اینجا)

ظریف در راستای اهداف سفر خود به این کشور سند همکاری بین ایران و ونزوئلا را امضا کرد.

دیدار با مادورو آخرین برنامه رسمی سفر وزیر امور خارجه به شش کشور آمریکای لاتین به شمار می رود. رییس جمهوری ونزوئلا با تجلیل از پیشرفتهای ' خیره کننده ' و 'چشمگیر ' ایران در عرصه های مختلف علمی و صنعتی، از آن به عنوان 'قدرت صلح » در جهان و برای بشریت نام برد و بر لزوم گسترش روابط کشورهای آمریکای لاتین با آن تاکید کرد. وی افزود: همانطور که فرمانده هوگو چاوز به درستی پیش بینی کرده بود، ایران یک قدرت در حال ظهور در قرن بیست و یکم نه در سطح منطقه خود بلکه در مقیاس جهانی است و باید روابط راهبردی خود را با آن گسترش دهیم. (اینجا)

تحلیلگران چه می گویند؟

تور دیپلماسی وزیر امور خارجه کشورمان به آمریکای لاتین بازتاب گسترده ای در سطح داخلی و خارجی داشت. عمده تحلیلگران معتقدند سفر ظریف به این منطقه از لحاظ اقتصادی بسیار برای ما منفعت دارد اما به شرط آنکه از قرارداد های گذشته به شدت اجتناب کنیم؛ جعفر هاشمی سفیر سابق کشورمان در برزیل می گوید: پروژه های اجرا نشده در دولت قبل به شدت به اقتصاد ایران اسیب زد اسنادی که امضا شد و هیچکدام به نتیجه نرسید، ما باید بر اساس منافع کشورمان انچه که در توانمان است را با این کشورها در میز مذاکره ببریم و لقمه بزرگی برنداریم که مانند گذشته در اجرای آن درمانده شویم.(اینجا)

همچنین در خصوص این سفر معاون وزیر خارجه کشورمان مجید تخت روانچی به طور مفصل در گفتگو با رسانه ها ضمن تاکید بر اهمیت آن گفت: این سفر در بحث کارشناسی وزارت خارجه تبیین شده است. (اینجا) این گفته تخت روانچی مورد توجه تحلیلگران و صاحب نظران قرار گرفت، چرا که آنها معتقدند دیپلماسی ایران در خصوص آمریکای لاتین به دلیل اینکه این کشورها مورد استعمار قرار گرفته اند و ایران هم حامی کشورهای استعمار زده است در دولت گذشته بسیار احساساتی بوده است. اما در دولت جدید ما شاهد بحث کارشناسی شده هستیم و این یک دستاورد پسابرجامی محسوب می شود. (اینجا) آنها همچنین معتقد هستند که سیاست خارجی دولت یازدهم از دیپلماسی پوپولیستی به سوی دیپلماسی اقتصادی می رود..(اینجا)

حواشی های این سفر

سفر دکتر ظریف به همراه تیم اقتصادی خود به آمریکای لاتین با حواشی جالبی رو به رو شد؛ از همراهی آنچه که رسانه‌ها "جاسوس" خواندند، تا مقایسه کردن ظریف با قوام سلطنه!

در جریان سفر وزیر امور خارجه کشورمان اتفاقات جالبی افتاد، کریمی قدوسی نماینده جبهه پایداری در مجلس در ادعایی واهی اعلام کرد یک جاسوس به همراه تیم ظریف به آمریکای لاتین رفته است. (اینجا) پس از این ادعا، سخنگوی وزارت خارجه این ادعا را کذب محض خواند. (اینجا)

در همین اثنا، خسرو معتضد مورخ ایرانی و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، که در گذشته حامی توافق هسته ای بود وزیر امور خارجه کشورمان را به قوام السطلنه نسبت داد و گفت او که بی سواد بود بهتر از شما مذاکره می کرد!. (اینجا)

ظریف در جریان این سفر از سایر مسئولیت‌های وزارت خارجه غافل نماند، در پی اظهارات بی اساس جان کری علیه ایران در خصوص یمن، وزیر امور خارجه کشورمان به اظهارات جان کری واکنش نشان داد و اتهامات وارد شده علیه ایران را به شدت محکوم کرد. (اینجا)

محمد جواد ظریف در جریان این سفر یک پیام تسلیت هم فرستاد.(اینجا)

پایان سفر

وزیر امور خارجه کشورمان به همرات هیات همراه عصر شنبه به وقت تهران، کاراکاس را ترک کرد و صبح دوشنبه با وزیر خارجه افغانستان دیدار می کند.(اینجا)

در پایان این پرونده مروری داشته باشید به روابط تاریخی ایران با کشورهای آمریکای لاتین. (اینجا)

52310