آیا خط فارسی باید تغییر کند؟

خط فارسی با داشتن زوایای مبهم و ایهام آور از سویی زمینه ای برای مشکلات زبانی مانند بدخوانی و در نتیجه انتقال نادرست مفاهیم می گردد و از سوی دیگر زیبایی ادبیات توسط آرایه هایی چون ایهام و جناس از همین چند پهلویی کلمات خط نشات می گیرد.

دکتر اصنافی با بیان مقدمه ای از خط گفت: انسان به عنوان یک موجود اجتماعی برای ارتباط از خط استفاده می کند و سیر تحولی از زمان آشنایی با خط تاکنون دچار تغییرات اساسی شده چرا که نوع تعاملات ، نیازها ، نوع ارتباطات و دامنه واژگان استفاده شده در هر دوره نیز متفاوت است.

یکی از مسائلی که در سال های اخیر با ورود تکنولوژی به خط فارسی نفوذ کرده است تغییر خط فارسی از عربی به رومیایی است که اساتید دانشگاه در این باره نیز توضیح می دهند.

دکتر عبدالکریمی با اشاره به استفاده کاربران از خط فینگلیش، عنوان کرد: مجرای ارتباطی جدید مانند پیامک ها سبب استفاده از این نوع خط شده که دور از انتظار نیست.

وی در ادامه افزود :در یک جامعه که زبان اصلی فارسی است با رشد وسایل تکنولوژیک و برای برقراری ارتباط اجتماعی از طریق ابزارهای روزآمد نمی توان از خط عربی که نوع رایج است بهره برد بنابراین از خط رومیایی که به خط لاتین نیز معروف است استفاده می شود که به آن پینگلیش یا فینگلیش نیز گفته می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت : ما چاره ای نداشتیم جز اینکه از این خط استفاده کنیم. با وجود اینکه فناوری های وارداتی به مرور زمان به امکانات جدیدتر مانند خط عربی مجهز شدند اما استفاده از خط رومیایی به مرور در بین افراد نهادینه شده است نه فقط به دلیل اینکه به این نوع از نگارش عادت کرده ایم بلکه امکان نشان دادن واک‌ها یا مصوت ها با استفاده از این خط از ویژگی های مطلوب آن بوده است.

عبدالکریمی در توضیح مطلب فوق گفت : واک‌های بلند در خط فارسی نشان داده شده اما واک‌های کوتاه نشان داده نمی شوند و در خواندن واژه هایی که مانند یکدیگر نوشته می شود دچار ضعف است.

وی گفت: استفاده از خط عربی برای نوشتن به زبان فارسی جای بیشتری نسبت به خط رومیایی اشغال می کند و در ترغیب کاربران به استفاده از خط رومیایی موثر است.

محرم اسلامی عضو هیات علمی زبان شناسی دانشگاه زنجان در گفت و گوی تلفنی نیز در همین راستا می گوید : هر چه چهره نوشتاری یک زبان به چهره گفتاری زبان نزدیکتر باشد آن نظام نوشتاری کاملتر است و انعکاس این زبان توانمندتر است.

وی گفت : نظام نوشتاری زبان صامتی است و مصوت ها نقش زیادی در این نوشتار ندارند به این معنی که ممکن است از یک نوشته چند قرائت صورت گیرد بنابراین نظام نوشتاری وضوح لازم را ندارد و متون دارای ابهام هستند .

عضو هیات علمی زبان شناسی دانشگاه زنجان گفت: به هر میزانی که زبان تغییر می کند گفتار نیز دچار دگرگونی می گردد. اگر قرار باشد زبان خود را با نوشتار و خط نشان دهد باید پا به پای زبان تغییر دهد و باید به یکدیگر نزدیک شوند.

اسلامی یکی از علل رویگردانی ایرانیان از کتابخوانی را مشکلات خط دانست و عنوان کرد : مدت زمان زیادی از مخاطب به دلیل عدم وضوح کلمات گرفته می شود و لذتی از مطالعه به دست نمی آید و اطلاعات دهندگی خط فارسی کامل نیست و این یک تهدید است. چرا که هدف اصلی و اولیه نادیده گرفته شده و ویژگی ثانویه به آن داده شده است.

اما در این میان برخی از کارشناسان عدم نوشتن مصوت ها و ابهامات زبان را نه تنها یک نقص نمی دانند بلکه از آن به عنوان یک ویژگی منحصر به فرد زبان فارسی نسبت به دیگر زبان های دنیا یاد می کنند.

علی قلی زاده در این باره عنوان داشت : ننوشتن واکه های کوتاه در زبان فارسی که شاید نوعی ایراد به نظر برسد اما سرعت نوشتن و انتقال پیام را افزایش می دهد.

وی ابهامات را ویژگی اصلی ادبیات دانست و با بیان اینکه همه این ابهامات در نوشتار زبان نقص به حساب نمی آید ، تاکید کرد: همین ابهامات و ایهامات سبب خلق بسیاری از آثار در ادبیات غنی ما شده است.

علی قلی زاده نخبه پروری را از دیگر ویژگی های ابهامات نوشتار دانست و گفت: طنز های نغز و چند لایه در زبان فارسی قابل قیاس با زبان های دیگر نیست و این موضوع از همین ایهامات نشات می گیرد.

وی با پذیرفتن مشکلات موجود گفت : این مشکلات چندان جدی نیست و نمی تواند موضوع انتقال پیام را دچار اختلال کند.

عبدالکریمی با تایید خلق آرایه ها در ادبیات به واسطه ابهامات و ایهامات ، گفت : در یک اجتماع آنچه اهمیت دارد برقراری ارتباط میان افراد از طریق نوشتار یک زبان است و زبان نقش زیبایی ادبیات خاص خود را فقط در قشر خاصی ایفا می کند.

وی در ادامه افزود : ایجاد ارتباط اجتماعی برای رفع نیازهای اجتماعی وظیفه اصلی زبان است بنابراین اگر بتوان با برطرف کردن ابهامات موجود، انتقال مفاهیم و ایجاد ارتباط را آسانتر کنیم نباید به بهانه زیبایی آفرینی این ابهامات، این اصل را به تعویق بیاندازیم.

عبدالکریمی گفت : ما نباید برای افراد تعیین تکلیف کنیم که زبان را چگونه استفاده کنند بنابراین نمی توان به بهانه نادرست بودن یک نوشتار آن را حذف کرد.

اصنافی با بیان اینکه زبان رام شدنی نیست و راه خود را خواهد یافت ، عنوان کرد: هر قشر و طبقه از کلمات خود استفاده خواهد کرد.

وی با تاکید بر اینکه حل مشکل خط فارسی در انحصار یک نهاد نیست ، گفت : باید حلقه ای از نهاد ها با هم اندیشی و تعامل و با درک نوع ارتباطات تشکیل شود تا نیازهای هر عصر مرتفع گردد.

58241