رضا رضایی: قایق‌های کوچک تندرو به کشتی‌هایی که عموماً نیز باری هستند نزدیک شده و خدمه آنها را مجبور می‌کنند که تسلیم شوند. خدمه که به هیچ سلاحی مجهز نیستند چاره‌ای جز تسلیم شدن در مقابل حمله کنندگان ندارند و بدین ترتیب کشورها و شرکت‌هایی که کشتی‌ها و بارهایشان در دستان دزدان دریایی افتاده، مجبورند برای آزادی کشتی به درخواست دزدان توجه کنند و درخواست آنها را که عمدتاً پرداخت پول است، اجابت کنند. البته در برخی مواقع نیز دزدان با حمله کماندوهای کشورهای ثالث یا نیروهای دولتی سومالی مواجه می‌شوند. این ماجرا تاکنون برای بیش از صد کشتی تکرار شده، اما در این بین کشتی‌ها یا خدمه آمریکایی از گزند حملات دزدان دریایی مصون بودند تا اینکه به تازگی دزدان دریایی آمریکاییها را نیز مورد حمله قرار دادند. روزنامه خبر به همین بهانه در گفت‌وگو با جعفر قنادباشی کارشناس ارشد مسائل آفریقا این مسئله را به بحث و بررسی گذاشته است.
در چند روز گذشته شاهد حمله دزدان دریایی سومالی به کشتی‌های آمریکایی بودیم، شما این اتفاق را چطور تحلیل می‌کنید؟
حمله دزدان دریایی به کشتی‌هایی که گرچه آمریکایی نبودند ولی خدمه آمریکایی داشته یا بعضاً با پرچم آمریکا در تردد بودند، تحول جدیدی در پدیده دزدان دریایی به شمار می‌رود. چرا که از وقتی دزدان دریایی در خلیج عدن به راهزنی پرداختند تاکنون نزدیک به 140 کشتی مورد حمله این افراد قرار گرفته؛ کشتی‌هایی از ایران، هند، عربستان، چین و حتی روسیه که البته با واکنش تند همه این کشورها مواجه شده و روسیه و هند و چین برای مقابله با دزدان دریایی ناوگان خود را به دریای عدن اعزام کردند ولی حمله به آمریکاییها موضوع جدیدی به نظر می‌رسد که گویی رویکرد تازه‌ای در موضع دزدان دریایی خلیج عدن رخ داده است.
از صحبت‌های شما می‌توان نتیجه گرفت که در این ماجرا آمریکاییها از نوعی مصونیت برخوردار بودند؟
در این مدت سومالی عملاً بدون دولت بود به طوری که بسیاری از کشورها همچون ایران در آنجا سفارتخانه هم نداشتند. پس از درگیرهای داخلی فرسایشی نهایتاً جریان اسلامی متعادلی بنام اتحادیه محاکم اسلامی در سومالی قدرت گرفت و از طریق مساجد و علمای اسلامی حکومت را اداره کرد. این دوران با اشغال افغانستان توسط آمریکا مقارن بود. به همین دلیل دولت بوش با این توجیه که نیروهای طالبان و القاعده به سومالی گریخته‌اند، تصمیم گرفت دولت محاکم اسلامی را سرنگون کند برای این کار بهترین شیوه را در تجهیز جریانات جنگ سالاری دید که در طول درگیریهای داخلی سومالی از طریق دزدی و چپاول ادامه حیات می‌دادند. آمریکا این شبه نظامیان را دور هم جمع کرد و از آنها گروهی بنام "اتحاد صلح سومالی" تشکیل داد. این شبه نظامیان دولت محاکم اسلامی را سرنگون کردند و بلافاصله از طریق ناوهای آمریکایی نیروهای اتیوپی به بندر موگادیشو وارد شده و سومالی به اشغال این کشور درآمد. البته چون اسلامگرایان از حمایت مردمی برخوردار بودند، اتیوپی نتوانست در موگادیشو دولت تشکیل دهد و به ناچار در نزدیکی پایتخت و شهری بنام بیدایه دولت تشکیل داد. اما این حکومت دو سال بیشتر به طول نینجامید و آمریکاییها و اتیوپیایی‌ها، تحت فشار‌های داخلی و خارجی ناچار شدند مجدداً دولت سومالی را به محاکم اسلامی بسپارند و شیخ احمد شیخ شریف رهبر اسلامگرایان سومالی دوباره رئیس‌جمهور شد.
یعنی این دزدی‌های دریایی برای سرنگونی این دولت ساماندهی شده است؟
می‌توان گفت فقدان چندین ساله دولت در سومالی زمینه‌ساز فعالیت دزدان دریایی بوده است؛ ضمن اینکه دزدان امروز خلیج عدن همان جنگ سالارانی هستند که برای سرنگونی محاکم اسلامی از سوی دولت آمریکا به سلاح‌های پیشرفته تجهیز شدند. این دزدان حاصل دلارها و تسلیحات آمریکایی علیه دولت مردمی سومالی هستند.
گستردگی فعالیت دزدان دریایی حکایت از آن دارد که احتمالاً انگیزه‌های مهمتری مطرح است. شما در این باره چه نظری دارید؟
یعنی احتمالاً حمله به کشتی‌های آمریکایی با حمایت اسرائیلی‌ها صورت گرفته است؟
پس به طور شفاف می‌توانید بگویید چه کسی مسئول این غارت‌های دریایی است؟
نظر شما