مهدی درستی: به تاریخ هنر ایران زمین که نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که شاهد ظهور گونههای مختلف هنری بوده و هست، گونههایی که هر کدام در بازه زمانی خاصی و به تناسب شرایط اجتماعی و سیاسی کشور رونق پیدا کرده و در دورهای نیز مورد بیمهری و بیتوجهی قرار گرفته و فراموش شدهاند.
عجایب نگاری نیز چنین سرنوشتی برایش رقم خورده است و با وجود آنکه در گذشته همواره یکی از مورد توجهترین گونههای هنری نه تنها در ایران بلکه در دنیا بوده است، در عصر هنر معاصر کمتر مورد توجه هنرمندان و علاقهمندان به هنر قرار گرفته و به نوعی مهجور بوده است.
با این حال در هفته گذشته نمایشگاه گروهی در گالری گویا با محوریت عجایب نگاری در آثار تجسمی برپا شده است که شاید بتواند بار دیگر توجهها را به این هنر با ریشه جلب کرده و آغازگر مسیری تازه برای آن شود.
به همین مناسبت با شمسالدین غازی هنرمندی که سالها در حوزه عجایب نگاری فعالیت داشته است و این نمایشگاه را با عنوان «صور العجایب» برپا کرده است، گفت وگو کردهایم.
گونه هنری که متعلق به تمام فرهنگهاست
او در ابتدای گفت وگو درباره چگونگی شکلگیری ایده برپایی این نمایشگاه گفت: «صوالعجایب یا عجایب مخلوقات یکی از موضوعاتی بود که سالها روی آن کار کردم و به عنوان آرتیست مجموعههایی با محوریت این سبک هنری داشتهام. عجایبنگاری سابقه بسیار زیادی در هنر ایران چه در زمینه اسلامی و چه غیراسلامی دارد، در واقع میتوان گفت که این هنر در جهان نیز شایع و همهگیر بوده است زیرا که همواره همه فرهنگها دارای روایات اسطورهای و قدیمی هستند.»
غازی ادامه داد: «وقتی به اکثر سبکهای قدیمی مینگریم همیشه این نقوش وجود داشته است، مخاطبان آثار هنری فارغ از هر دین و گرایشی که دارند نیز همواره مجذوب رازآلود بودن این آثار بوده و هستند. حتی برخی نیز با وجود آنکه از خیالی بودن برخی از داستانهای این نقوش آگاه هستند اما به دلیل جذابیتی که دارد آن را میپذیرند و باور میکنند.»
وقتی هنرهای تجسمی به خدمت عجایبنگاری در میآید
این هنرمند درباره چگونگی به کارگیری عجایبنگاری در حوزه هنرهای تجسمی، اینطور توضیح داد: «عجایبنگاری در حوزه هنرهای تجسمی بسیار فضای کار داشته و دارد، استاد پرویز تناولی در میان هنرمندان ایرانی در آثار مکتوبشان به این سبک پرداخته و آن را معرفی کردند. در کل اما میتوان گفت که در سالهای اخیر بسیار کم به عجایبنگاری پرداخته شده بود و تنها تعدادی از نویسندگان و پژوهشگران هنر درباره آن نوشتند.»
غازی همچنین افزود: «این تاریخچه نشان میدهد که عجایبنگاری از نظر هنرهای تجسمی در تمدنهای گذشته چه اسلامی و چه غیراسلامی موضوع بسیار مهمی بوده که به آن پرداخته شده است و دلیل آن هم فراگیری موضوعات اسطورهای است که به همه دنیا مربوط و دارای جذابیت هستند.»
توجه به آثار نو و دیده نشده در نمایشگاه
او که کریتوری این نمایشگاه را برعهده دارد درباره چگونگی انتخاب آثار هنری، بیان کرد: «ایده اولیهام این بود که از آثار هنرمندان مطرح و نامی که در حوزه عجایبنگاری فعالیت کردهاند استفاده کنم مانند آقای پرویز تناولی، علی اکبر صادقی، احمد مرشدلو، علی رضا جدی، حسینعلی ذابحی، ژازه طباطبایی و... تا به این ترتیب یک فعالیت تاریخی معاصر شکل بگیرد تا بتواند منبع آیندگان در حوزه عجایبنگاری باشد. اما تصمیم گرفتم تا از حضور آثار این هنرمندان سرشناس خودداری کنم زیرا که وقتی نام این هنرمندان به میان بیاید مخاطبان و علاقهمندان به آثار هنری ذهنیتی برایشان ایجاد میشود که چه آثاری را مشاهده خواهند کرد، همچنین این آثار دیگر جذابیت و تازگی نداشتند و در واقع نمایشگاه تکراری میشد.»
این هنرمند ادامه داد: «به همین دلیل از هنرمندانی استفاده کردم که در این حوزه فعالیت داشتند ولی نام آشنا نبودند یا هنرمندانی بودند که آثارشان در سبکهای دیگر مورد توجه بود اما آثارشان در حوزه عجایبنگاری آنچنان دیده نشده بود. ضمن آنکه در این نمایشگاه عنصر موسیقی را نیز در کنار آثار ایجاد کردیم و از قطعات آلبوم «از عصار» حسین علیزاده استفاده کردیم که بسیار نمایشگاه و آثار را تحت تاثیر قرار داد و تناسب زیادی هم با سبک و سیاق آثار داشت.»
غازی در پاسخ به اینکه استقبال از این آثار که سبک و سیاقی نو داشتند از سوی سایر هنرمندان و مخاطبان چطور بوده است، توضیح داد: «با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی که این روزها داریم، از این نمایشگاه که حرکتی نو به شمار میآمد استقبال خوبی شد، پیش از آغاز این نمایشگاه وقتی اخبار حوزه هنرهای تجسمی را دنبال کردم دیدم که عجایب نگاری در سالهای اخیر هیچگاه دغدغه کریتورها و هنرمندان آنطور که باید نبوده است و به همین دلیل تصمیم به برگزاری این نمایشگاه گرفتم.»
وظیفه هنرمند معرفی جریانهای فراموش شده است
او در پایان در پاسخ به این پرسش که برگزاری این نمایشگاه تا چه اندازه بر سرنوشت عجایب نگاری تاثیرگذار خواهد بود، گفت: «با برگزاری چنین نمایشگاههایی باید این هنر بار دیگر بازآفرینی شود و با توجه به شرایط نه چندان جالبی که جامعه دارد و بر هنرهای تجسمی نیز تاثیر گذاشته است احساس کردم که باید این نمایشگاه را برگزار کرد زیرا که وظیفه هنرمند این است که جریانهای هنری فراموش شده را به جامعه یادآوری کند.»
غازی ادامه داد: «ضمن آنکه این اتفاق باید فارغ از بازخوردها باید رخ میداد و اگر الان آنچنان مورد توجه واقع نشود و تاثیرگذاری که انتظار میرود را نداشته باشد در آینده حتما موثر خواهد بود.»
۲۴۱۲۴۳
نظر شما