سپیده شمس: در هیاهوی جشنواره‌های هنری که حالا چندسالی است با نام‌ها و موضوعات صنفی، سازمانی و مذهبی در جریان است، برگزاری یک جشنواره هنری از سوی یک سازمان صنعتی، مثل سازمان تحقیقات صنعتی و استاندارد رویداد تازه‌ای است که به نظر می‌رسد نگاهی کاربردی به مقوله جشنواره دارد.
اگرچه پیش از این هم سازمان فرهنگی هنری شهرداری جشنواره فیلمی با عنوان «شهر» و با موضوعات شهرنشینی برگزار کرد که از چشنواره دوم هنوز خبری نیست، اما برگزاری یک جشنواره هنری از سوی یک سازمان صنعتی، از آن دست اتفاقاتی است که باید توامان شادی و غصه‌ای را بر آن متصور بود؛ شادی تولد یک جشنواره هنری هدفمند و نگرانی و غصه تداوم نداشتن چنین جشنواره‌ای که این روزها بسیاری از جشنواره‌ها مثل سوسوی چراغی چشمک‌زن، سالی روشن می‌شوند و بعد در محاق خاموشی فرو می‌روند.
جشنواره تصویر استاندارد با موضوع «استاندارد» در حیطه هنرهای تصویری پوستر، عکس، کاریکاتور و فیلم‌کوتاه امسال برای نخستین بار کلید خورده است. اگرچه این جشنواره آغاز خوب و حرفه‌ای داشته، اما باید منتظر ماند و نتیجه کار را دید و قضاوت کرد که جشنواره‌ای هنری که با موضوع استاندارد است تا چه حد استاندارد برگزار می‌شود. درباره برگزاری جشنواره تصویر استاندارد با تنی چند از هنرمندان گرافیست گفت‌وگو کردیم تا «استاندارد» بودن جشنواره را از منظر آنها بررسی کنیم.
تداوم، رمز اثرگذاری یک جشنواره هنری است
امراله فرهادی از چهره‌های شناخته شده گرافیک در ایران معتقد است: «حضور فرهنگی یک سازمان صنعتی مثل سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و تعاملش با جامعه هنری رویکردی قابل تامل است و از آن دست اتفاقاتی است که در مملکت ما کم رخ می‌دهد، اما باید یادمان باشد همه جهان ما صنعت نیست. در جهان ما هنر هم جریان دارد که روح زندگی است به همین خاطر توجه سازمانی صنعتی که با مسایل مردم درگیر است به هنر را می‌توان به فال نیک گرفت.»
وی در گفت‌وگو با خبرآنلاین ادامه می‌دهد: «باید دید هدف مدیران سازمان استاندارد از برگزاری این جشنواره چیست؟ آیا هدف، یک پروژه‌سازی در طول مدت مدیریت‌شان است یا با یک نگرش تاثیرگذار به این مسئله نگاه می‌کنند؟ آیا می‌خواهند در سال‌های آتی این فعالیت تاثیر خودش را در جامعه داشته باشد؟ آیا برگزاری این جشنواره می‌تواند نگاه مردم را نسبت به تولید استاندارد مثبت کند؟ اینکه ما فقط پوستر بسازیم و در جشنواره شرکت کنیم، کار عبثی است. این رابطه بین سازمان صعتی استاندارد با طراحان گرافیک ایده‌آل است که ما به عنوان یک واسطه و مدیوم، پیام این سازمان را به مردم برسانیم.»
فرهادی می‌گوید: «به نظر من سازمان باید عملکرد درست و دقیقی داشته باشد تا بتواند مفهوم استاندارد را در بین مردم به خوبی آموزش دهد آنچنانکه اگر محصولی آرم استاندارد نداشته باشد، مردم استفاده نکنند، تا من مصرف کننده باور کنم که مهر سازمان استاندارد مثل ایزو قابل اعتناست. اینکه جشنواره‌ای برگزار و جوایزی داده شود، کافی نیست. باید دید حاصل کار چیست، آیا آثار شرکت کرده در جشنواره بعد از روزهای جشنواره مثل بسیاری جشنواره های دیگر بایگانی می‌شود؟ سئوال این است. سازمان استاندارد که قرار است پوسترهای برگزیده را در سطح شهر تکثیر کند، آیا رابطه همفکری‌اش را با طراحان گرافیک ادامه خواهد داد؟»
وی همچنین خاطرنشان می‌کند: «امیدوارم این جشنواره مثل سوسوی چراغی که روشن می‌شود و بعد خاموش می‌ماند، نباشد. بلکه خوب است نهادها و سازمان‌ها با نگاه کاربردی وارد جریان جشنواره‌ای شوند و نه نگاه آماری و کمی. یک ایده خوب ویک طرح منتخب آنقدر پتانسیل توسعه دارد که به راحتی می تواند تا یک سال ، فضاهای تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی یک سازمان را تغذیه کند و همه اینها به شرطی است که ایده‌ها و طرح‌ها و پوسترها از دل نمایشگاه‌ها بیرون بیاید و بین مردم برود. جشنواره تصویر استاندارد در صورتی که تداوم داشته باشد، می‌تواند در سال‌های آینده به نتایج خوبی برسد.»
یک نمایشگاه و هزار نسخه پوستر برای مخاطب ملی؟
ابراهیم حقیقی از طراحان و گرافیست‌های مطرح کشور نیز به خبرآنلاین می‌گوید: «وقتی مخاطب ما برای فرهنگ استاندارد مخاطبی عمومی و ملی است شاید برگزاری یک جشنواره و برپایی یک نمایشگاه پوستر و اکران چند فیلم کوتاه نتواند چندان فراگیر و وسیع و تاثیرگذار باشد. برگزاری جشنواره تصویر استاندارد، گامی در راه آموزش استاندارد به مردم است، اما واقعیت این است که تداوم این جشنواره نیاز به طراحی و برنامه‌ریزی مدون و همچنین نگاهی کلان و بلند مدت دارد.»
وی توضیح می‌دهد: «هیچ جشنواره‌ای تنها با یکبار برگزارشدن به نتیجه مطلوب نخواهد رسید و باید با نگاهی دوراندیشانه تداوم داشته باشد تا به اهداف خود نزدیک شود، نه اینکه جشنواره‌ای صرفا جهت «برگزاری» برگزار شود.»
حقیقی ادامه می‌دهد: «مخاطب نمایشگاه‌های هنری بیشتر اهالی هنر هستند و وقتی در بهترین حالت یک نمایشگاه هنری پنج هزار بازدیدکننده دارد. آیا جشنواره تصویر استاندارد با برگزاری یک نمایشگاه از پوسترهای برگزیده و مثلا تکثیر پوستر برگزیده در تیراژ هزار نسخه به نتیجه مطلوبش که ارتباط با مخاطبی ملی است، می‌رسد؟ این سئوالی است که در اجرا و مدل برپایی جشنواره باید پاسخ داده شود، چرا که ارتباط مردم با یک جشنواره ضامن تداوم و موفقیت آن جشنواره و محصولات و همچنین اهداف برگزاری جشنواره است.»
بدون برنامه‌ریزی، اثری ندارد
ساعد مشکی از دیگر طراحان شناخته شده کشور نیز نگاه «کارکردمحور» به جشنواره‌های هنری دارد و می‌گوید: «جشنواره تصویر استاندارد اگر برنامه‌ریزی مدون و از پیش طراحی‌شده نداشته باشد، نمی‌تواند تاثیرگذار باشد.»
وی ادامه می‌دهد: «برپایی جشنواره تصویر استاندارد، اگر صرفا برای خرج شدن بودجه اضافی یک سازمان دولتی نباشد، تنها در صورتی می‌تواند موثر باشد که پیش از برگزاری، برنامه‌ریزی مدون و نقشه‌راهی مشخص داشته باشد. به نظر من اگر بخواهیم با هنری مثل گرافیک، استانداردها را به مردم آموزش دهیم نیاز به یک کمپین قوی از صاحب‌نظران داریم که طرح‌ها و ایده‌هایی را مدون کنند و سپس بر اساس آن بنیان‌ها حرکت صورت گیرد و برای این برنامه مدون، نیاز به تحقیقات میدانی هست.»
وی در گفت‌وگو با خبرآنلاین توضیح می‌دهد: «ما به کمپین تحقیقاتی که مردم را وادار به صرفه جویی و رعایت استاندارد کند، نیاز داریم. در این میان گرافیک هم می‌تواند تاثیر خود را داشته باشد؛ واقعیت این است که پوستر یک عامل بسیار کوچک اما تاثیرگذار در حل مساله فرهنگی بزرگی مثل «استاندارد» است، عکس و فیلم هم همینطور.»
مشکی ادامه می‌دهد: «طراح گرافیست حتی اگر ایده بسیار درخشانی هم داشته باشد، وقتی برنامه‌ریزی مدونی پشتوانه حرکتش نباشد، نمی‌تواند در جامعه تاثیرگذار باشد. گرافیک، تنها اگر در مسیر کاربردی‌اش قرار بگیرد، رسانه فوق‌العاده‌ای است.»
وی یادآور می‌شود: «استاندارد، مسئله امروز و دیروز نیست، بلکه مسئله‌ای فرهنگی است که نیاز به کار جدی دارد و با برگزاری جشنواره و نصب چند پوستر در سطح شهر نمی‌توان مسئله فرهنگی به این وسعت را حل کرد. از سویی باید باور کنیم هنرمند هیچ وقت تغییردهنده نبوده بلکه همیشه به تغییر کمک کرده است.»
تنها برای هزینه‌کردن بودجه اضافی نباشد
بهراد جوانبخت از دیگر گرافیست‌های شناخته شده کشورمان معتقد است جشنواره تصویر استاندارد اتفاق تازه‌ای است که می‌تواند با استفاده از هنرهای کاربردی مثل پوستر و عکس و فیلم مردم را با فرهنگ استاندارد آشنا کند.
وی در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «این جشنواره تصویر می‌تواند ترجمان تصویری مناسبی برای آشنایی افراد جامعه با موضوع فرهنگی مثل استاندارد باشد.»
جوانبخت در عین حال این نکته را نیز گوشزد می‌کند که اکثر جشنواره‌هایی که از سوی سازمانی دولتی برگزار می‌شود، زمانی که آن سازمان بودجه‌ای اضافی می‌آورد و قرار است تنها این بودجه خرج شود، برگزار می‌شود و بعد هم برای سال‌های آتی به کل فراموش می‌شود. این جشنواره در صورتی که به صورت سالانه یا لااقل دوسالانه ادامه یابد، می‌تواند هم در عرصه فرهنگ و هنر توجه هنرمندان را جلب کند و هم اینکه می‌تواند ارتباطش را در موضوع آموزش فرهنگ استاندارد با مردم تقویت کند و در این صورت تاثیرگذار باشد.»
وی همچنین یادآور می‌شود: «امیدوارم این جشنواره از پوسترهای طراحی شده که حاصل کار، انرژی و وقت گرافیست‌های جوان است، در سطح شهر و برای آموزش به مردم استفاده کند و تنها محدود به برپایی نمایشگاهی محدود نشود تا تاثیر رسانه‌ای خلاق همچون «گرافیک» در میان اقشار هدف یعنی مردم نیز به خوبی دیده شود.»
آگاه‌سازی مردم در گروی برنامه‌ریزی کاربردی است
علیرضا مصطفی‌زاده از هنرمندان گرافیست کشور نیز با بیان اینکه جشنواره تصویر استاندارد، می‌تواند در آگاه‌سازی مردم نسبت به فرهنگ استاندارد در کشور موثر باشد، تصریح می‌کند: «این جشنواره به شرط آنکه برنامه‌ریزی مدونی داشته باشد، می‌تواند به اهداف خود برسد، اما پیش از آغاز جشنواره نیاز به تحقیق بر روی انتخاب رسانه‌ها برای انتقال مناسب پیام استاندارد هست.»
وی در گفت‌وگو با خبرآنلاین ادامه می‌دهد: «در دنیا وقتی که می‌خواهند روی موضوعی مثل استاندارد کار کنند، یک کمپین تبلیغاتی و تحقیقاتی روی انتخاب رسانه مناسب و تاثیرگذار برای آن موضوع تصمیم می‌گیرند، اما در کشور ما به این تحقیقات پیش از آغاز تبلیغات بی‌توجهند و تحقیق کافی روی موضوعات نمی‌شود. جشنواره‌ای به شکل خودجوش و با استفاده از رسانه‌هایی مثل پوستر و عکس کلید می‌خورد، اما اینکه چقدر این رسانه‌ها می‌توانند در فرهنگ سازی موضوع جشنواره در بافت فرهنگی اجتماعی ایران تاثیرگذار باشد، مورد بررسی و تحقیق جدی قرار نمی‌گیرد.»
علیرضا مصطفی‌زاده، توضیح می‌دهد: «اگر قصد ما آگاه سازی مردم است باید به مردم بیشتر فکر کنیم. به اینکه رسانه و مدیوم ما چقدر می‌تواند با مردم ارتباط برقرار کند یا در قبال هزینه، کار، وقت و انرژی که در رسانه‌ای مثل پوستر روی موضوع استاندارد گذاشته می‌شود به بازدهی که انتظار داریم خواهیم رسید؟ رسانه‌هایی مثل پوستر و سینما و عکس در تبلیغ موضوع «استاندارد» تنها در صورتی می‌تواند تاثیرگذار باشند که به جا و مداوم باشند و در سال‌های آینده نیز بهتر از دوره‌های قبل، حساب‌شده‌تر و همچنین با نگاهی کاربردی‌تر ادامه داشته باشند، نه اینکه با تنها یک دوره برگزاری بخواهد به نتیجه‌ای برسد که دور از دسترس است.»
نظر شما