در اینجا از آسمان آتش می‎بارد، در مریخ برف خشک!

محمود حاج‌زمان: مریخ‌نورد کیوریاسیتی از دیروز ماموریت خود را آغاز کرد تا دریابد که سیاره سرخ تا چه حد شبیه زمین است؛ اما در همین حین سایر کاوشگران مریخ در حال جمع‌آوری شواهدی هستند که نشان می‌دهد سیاره همسایه ما چه تفاوت‌هایی دارد. در این میان، مدارگرد شناسایی مریخ (MRO) اطلاعاتی را به زمین ارسال کرده که نشان می‌دهد همانند زمین، روی مریخ هم برف می‌بارد. اما یک تفاوت اساسی در این میان وجود دارد: روی مریخ، یخ خشک از آسمان می‌بارد.
یخ خشک که از انجماد دی‌اکسید کربن حاصل می‌شود، برای تشکیل شدن به دمایی بسیار پایین‌تر از دماهایی نیاز دارد که در جو زمین می‌توان آنها را تجربه کرد؛ دمایی معادل منفی 125 درجه سانتی‌گراد. اخیرا دانشمندان با اطمینان کافی دریافته بودند که ابرهای دی‌اکسید کربن در ناحیه قطب جنوب مریخ وجود دارد. پیش از این نیز دانشمندان یخ دی‌اکسید کربن را در کلاهک‌های یخی قطب جنوب مریخ شناسایی کرده بودند. آنچه دانشمندان در این میان نمی‌دانستند، مکانیزمی بود که توسط آن دی‌اکسید کربن بین ابرها و کلاهک یخی جابه‌جا می‌شد: اینکه این اتفاق در اثر بارش، و یا انجماد ابر در اثر تماس با سطح مریخ (شبنم‌زدگی) رخ می‌داد. اکنون و به لطف MRO، آنها موفق به شناسایی این مکانیزم شده‌اند.
 

این مشاهدات اساسا سه چیز را تایید کرده‌اند. نخست، ذرات یخ دی‌اکسید کربن مشاهده شده در این ابرهای قطبی به اندازه کافی بزرگ هستند که بتوانند روی سطح مریخ سقوط کنند. دوم، این بلورهای یخ دی‌اکسید کربن می‌توانند در طی دوره حیات ابرها ایجاد شوند و ببارند. سوم و از همه مهم‌تر، MRO شواهد محکمی جمع‌آوری کرده است که این بلورها دقیقا این کار را انجام می‌دهند. با نشانه‌روی ابزارهای مدارگرد تحت زاویه به سمت افق به جای نگاه کردن عمودی به سطح سیاره از بالا، دانشمندان قادر به مشاهده حضور این ذرات یخ بودند که از ابرها تا سطح مریخ ادامه داشتند.
به عبارت دیگر، آنها کاملا مطمئن هستند که بارش یخ خشک را در قطب جنوب مریخ دیده‌اند. قطب جنوب تنها منطقه‌ای بر روی مریخ است که یخ خشک منجمد برای تمام سال روی سطح سیاره وجود دارد، و این بارش به خوبی می‌تواند توضیح دهنده چیزی باشد که این کلاهک یخ دائمی را حفظ می‌کند. به لطف MRO، اکنون ما چیزی را می‌دانیم را که پیش از این درباره مریخ از آن اطلاعی نداشتیم.

53275