گفت وگو با علیرضا دایمی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا

آذرجزایری: به تازگی بر مسند معاونت آب و آبفای وزارت نیرو تکیه زده تا پیش از این به عنوان مشاور دفتر معاونت آب و آبفا مشغول به فعالیت بود.
چندان اهل مصاحبه نیست و با وجود آنکه نزدیک به دوماه از حضورش در معاونت آب وزارت نیرو می گذرد اما از گفت وگو با رسانه ها دوری کرده است. چند مصاحبه ای از او به چشم می خورد که تمام آنها به زمان مسوولیتش به عنوان مشاور معاونت آب و آبفا بر می گردد که همواره بر راهکارهایی در مواجهه با خشکسالی دریاچه ارومیه تاکید می کند.
این روزها هم خشک شدن دریاچه ارومیه با نام وزارت نیرو گره خورده است. اما به نظر می رسد باید پای وزارتخانه ها و سازمان های دیگر را نیز به این میدان گلایه ها باز کنیم تا با نقد عملکرد آنان به دنبال راهکاری جدی بود.راهکاری که کلید آن به نظر می رسد در دستان وزارت کشاورزی است تا نیرو! چراکه در حال حاضر تنها 5 درصد آب دریاچه ارومیه بر پشت سدها ذخیره می شود.
شاید در این گفت وگو  با علیرضا دایمی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا که مشروح آن را در ادامه می خوانید کلید خشکسالی دریاچه ارومیه را پیداکنید.
آقای دایمی بالاخره ساخت سد باعث خشکسالی دریاچه ارومیه بوده یا مصارف دیگر باعث این بحران شده است؟
بر اساس گزارشهای موجود در وزارت کشاورزی حتی در دوران خشکسالی مانند 10 سال گذشته نیز در این منطقه شاهد افزایش محصول بوده ایم، به طور مثال میزان سطح زیرکشت و تولیدات محصولات کشاورزی در استان آذربایجان شرقی در سال 1388 نسبت به سال 1379 به حدود 48 درصد افزایش داشته است.این مسئله نشاندهنده برداشت بی رویه منابع آب و فشار بر منابع آب زیرزمینی و سطحی و اختصاص سهم آب دریاچه به امور توسعه کشاورزی است.
یعنی وزارت کشاورزی بیش از دیگر وزارتخانه ها مقصر این خشکسالی است؟
آمارها نشان می دهد برداشت بی رویه در این بخش باعث خشکی بخشی از دریاچه شده است.
این آمارها مستند است؟
بله این تحلیل با استفاده از آمار و اطلاعات وزارت کشاورزی به دست آمده است.تحلیل و بررسی روند تغییرات کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه طی سالهای 1356 تا 1382 با استفاده از آمار و اطلاعات وزارت جهادکشاورزی بیانگر افزایش چشمگیر میزان تولیدات محصولات کشاورزی است.از کل اراضی آبی کشت شده در حوضه دریاچه ارومیه حدود 104 هکتار به باغات اختصاص دارد و به همین ترتیب وسعت اراضی تحت پوشش مزارع آب و دیم نیز به ترتیب برابر 415 و 791 هزار هکتار میباشد که حدود 86 درصد از مزارع آبی هر ساله تحت کشت قرار می گیرد. در صورتی که به ازای هر هکتار 12 هزار مترمکعب آب اختصاص یابد، حتی اگر 85 درصد از مزارع آبی از منابع آب تجدید شونده حوضه استفاده کند، به این ترتیب حجم آب مصرفی کشاورزی بیش از5.5میلیارد مترمکعب است. با احتساب برداشتهای بیش از ظرفیت حوضه آبریز از سدها، بندهای انحرافی و آب زیرزمینی برای توسعه کشاورزی با احتساب کاهش روانابها ناشی از کاهش بارش و افزایش درجه حرارت می توان اعلام کرد که بیلان حوضه حدود 3.2میلیارد مترمکعب در سال منفی شده است. این میزان کمبود سالانه به ویژه در دوره های خشکسالی مشابه 1378 الی 1388 باعث خشکی بخشی از دریاچه شده است.

کاهش بارندگی هم می تواند یکی از عامل های اصلی خشکسالی این دریاچه باشد؟
بررسی آمار بارندگی 58 ساله نشان می دهد که تا سال آبی 74-1373 تغییرات میزان بارش سالیانه در حوضه آبریز افزایش یا کاهش محسوسی نداشته به طوریکه میانگین بارندگی سالانه حدود 381 میلیمتر بوده است. اما طی سالهای آبی بعد از آن و تا 88-1387 این مقدار به 305 میلیمتر کاهش یافته، یعنی حدود 20 درصد نسبت به حالت نرمال کاهش داشته است. در صورتی که سطح بارش معادل 51 هزار و862 کیلو متر مربع در نظر گرفته شود، حدود چهار میلیارد مترمکعب از پتانسیل حوضه و در حدود 1.4میلیارد مترمکعب از آبهای سطحی روان کاسته شده است.
درحال حاضر کارشناسان وزارت نیرو را برای احداث سد برروی دریاچه ارومیه و تشدید خشکسالی این دریاچه محکوم می کنند.شما این استدلال را قبول دارید؟
بهتر است من این سوال را بازهم با آمار پاسخ دهم. تا سال 1390، تعداد 7 سد مخزنی بزرگ در حوضه احداث شد. در دو سال اخیر به طور متوسط سالانه حدود1.7 میلیارد متر مکعب آب وارد این سدها شده است که تقریباً تمام آن برای مصارف مختلف رهاسازی شده است. به عبارتی، با توجه به اینکه حجم آب مخزن در ابتدا و انتهای سال ثابت می باشد می توان اذعان کرد که سدها با تنظیم سالانه 1.7 میلیارد متر مکعب آب، سیلاب ها را برای مصارف مختلف ذخیره و برای توسعه منطقه اختصاص داده اند.
چقدر وضعیت این دریاچه نگران کننده است؟
بررسی شرایط خشکسالی در سالهای 1378 الی 1381 نشان می دهد که در این 3 سال حدود 12 میلیارد از ورودی به دریاچه کاسته شده، در حالیکه در این دوره هیچ تأسیسات جدیدی به بهره برداری نرسیده است. همچنین حدود نیمی از دریاچه در این دوره خشکسالی بی سابقه در حوضه به نمک زار تبدیل شده است. این خشکسالی تا سال 1388 نیز ادامه داشته است، لذا بعد از کاهش 3 متری ارتفاع دریاچه در سالهای اول، کاهش تراز دریاچه با روندی کندتری ادامه داشته است. آنچه بیشتـر موجب نگـرانی متخصصـان است وضعیت کاهشی تراز دریاچه حتی در سالهای نرمال 1390-1388 است به طوری که در طی این دو سال نیز که وضعیت بارندگی نزدیک به نرمال بوده است، تراز سطح آب دریاچه حدود 60 سانتیمتر کاهش داشته است.در طی دو سال اخیر به طور متوسط سالانه 2 میلیارد مترمکعب از آبهای سطحی کاهش یافته و از آنجایی که دریاچه در پایاب مصارف قرار دارد تمام این میزان از سهم دریاچه کاسته شده است.
به نظرشما می توان جلوی خشک شدن دریاچه ارومیه را گرفت؟
با توجه به توسعه مصارف کشاورزی و عدم رعایت بهره وری آب در بخش کشاورزی، در صورت ادامه وضعیت اقلیمی با بارشهای نرمال و کمتر از آن، روند خشکی دریاچه ادامه خواهد داشت مگر آنکه موارد زیر با یک عزم ملی رعایت شود.مصارف کشاورزی تا مادامی که شرایط بحران ادامه دارد به قبل از سال 1375 محدود شود و کشت اراضی جدید متوقف شود. از هر گونه آبگیری تأسیسات جدید آبی از جمله سدهای در مرحله ساخت جلوگیری شود. طرحهای انتقال از حوضه های مجاور با تلاش و اولویت بیشتری ادامه یابد. از دانش مدیریت ابرها برای افزایش بارندگی حوضه دریاچه استفاده و برنامه ریزی شود. برداشت از کلیه چاه های غیرمجاز متوقف شود و اعمال کنترل و مدیریت توسط مراجع مرتبط و به ویژه دستگاه قضایی صورت گیرد. برداشت از آبهای سطحی و زیرزمینی فقط مطابق تخصیص صادره توسط وزارت نیرو و بر اساس پروانه های صادره صورت گیرد و مسئولان محلی و دادگاهها با اعمال و اجرای قانون از برداشتهای غیرمجاز و بی رویه جلوگیری کند. برداشت نمک و کاهش سطح تبخیر دریاچه و نمکزارهای اطراف آن در دستور کار قرار گیرد.

 

/31221

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 224413

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
5 + 10 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 11
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • افشین IR ۲۱:۳۲ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۰
    10 0
    به راه حل های پاراگراف اول، تخلیه جاده دریا را بیافزایید. همه مصائب از ساخت نامعقول این جاده شروع شد...
  • بدون نام US ۲۲:۰۷ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۰
    13 1
    مقصر خشک شدن دریاچه ارومیه: 1- کج فهمی مسئولان در فهم و درک مفهوم توسعه 2- سود جویی پیمانکارانی که حاضرند سد بزنند، حال بر روی رگ آئورت مردم باشد. 3- رفتار عوام فریب که از نادانی روستاییان استفاده میکنند، و با زد و بند با پیمانکاران، اقدام به سد سازی میکنند.
  • سیستانی IR ۲۳:۵۱ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۰
    10 1
    تو رو خدا مشکل عظیم خشکی دریاچه بزرگ هامون سیستان را به گوش مسئولین کشور برسانید ... مردم اینجا به خاطر این خشک بودن دریاچه به خاطر عدم تعهد کشور افغانستان دارن سخت ترین شرایط زندگی رو تحمل می کنند .
  • بدون نام IR ۰۰:۳۴ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۱
    9 0
    مقصر ما انسانها هستیم که سد سازیه بی رویه کرده ایم اما فکر کنم دیگر برای دنبال مقصر گشتن دیر شده باید به دنبال راه چاره و عملی کردن آن باشیم .که فعلا به وعده وعید های مسئولان ختم شده است و مشکل روز به روز بدتر میشود.
  • یک اورمیه ای IR ۰۲:۰۸ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۱
    12 1
    باز هم میگیم فقط سد ها باعث خشکسالی شدن بابا شما اینجا نیستی نمیبینید که چند تا دریاچه ارومیه پشت سد ها راکد و جمع آوری و ذخیره شده به آمار و اعداد و ارقام و حرف بسنده نکنید شنیدن کی بود مانند دیدن بدبخت شدیم والله
  • بدون نام IR ۰۲:۳۴ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۱
    16 0
    فقط خدا کنه خشک نشه چون ضربات جبران ناپذیری وارد میکنه
  • نژادمحمد نامقي IR ۰۸:۴۲ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۱
    17 1
    به نظر كارشناسان دليل عمده خشك شدن درياچه اروميه احداث جاده در ميان درياچه و تبديل كردن آن به دو قسمت شمالي عميق و جنوبي كم عمق است كه تبادل حرارتي بين دو قسمت كاهش يافته و در نهايت با افزايش تبخير در قسمت جنوبي و جريان آب از شمال به جنوب باعث كاهش سطح اب درياچه شده است در واقع بيشتر از انكه خشكسالي يا كاهش جريان هاي ورودي بر اين مهم تاثير گذار باشد افزايش تبخير ناشي از احداث جاده با خاك ريزي و قطع تبادل جريان آب مي باشد بهترين گزينه براي بهبود اكسيستم درياچه اروميه از ميان برداشتن جاده يا احداث يك پل هوايي با حداقل آسيب به درياچه مي باشد لذا وزارت راه بيشترين نقش دارد.
  • بدون نام US ۱۷:۰۳ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۱
    5 3
    در دولت خاتمی نمایندگان اذربایجان شرقی و غربی علی رغم مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست فشار اورده بودند که حتما باید جاده از روی دریاچه عبور کند و سرانجام در دولت بعدی این خواسته خود را به کرسی نشاندند همزمان هم بودجه های متعدد برای سد سازی گرفته شد سد هایی که باید در نقاط دیگر کشور احداث می شدند این عوامل به همراه توسعه کشاورزی و کاهش بارندگی دست به دست هم داد تا دریاچه خشک گردد بنابراین بنده نمایندگان این دو استان و کسانی که جاده وسط دریاچه رد کردند را مقصر می دانم ضمنا خیلی از دریاچه های در سایر نقاط کشور خشک شدند در فارس و در سیستان و بنابراین دوستانی که با عملکردشان باعث این وضع شده اند الان دیگه به دنبال داد و قال نباشند خودتان خواستید و این خروجی اقدامات خود شماست
  • بدون نام US ۱۷:۱۱ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۱
    5 12
    من نمی دانم دلیل این همه طلبکاری چیست؟فشار خودتان بوده جاده ساخته شده سد ساخته شده دریاچه خشک شده خب هر معلولی علتی دارد و الله مردم سایر نقاط ایران هم حق دارند در استان ما بچه های مدرسه ای به دلیل اینکه روستا پل ندارد در اب رودخانه هر سال غرق می شوند ولی شما جاده به ان عظمت روی دریاچه کشیده اید الان هم طلبکار ما هستید که چرا دریاچه ما خشک شده و... استان ما 30 درصد نفت ایران را تامین می کند ولی یک دهم شما عزیزان امکانات ندارد.یه مقداری تامل کنیم یه مقداری فکر کنیم اخه طلبکاری هم حد و حدودی داره برادر من
  • حسن CA ۰۰:۰۸ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۲
    0 0
    iهیجکس نمیکوید که علت خشکی دریاچه ها و رود ها ازدیاد جمعیت است. انها که ازداد جمعیت را تشویق کردند فکر نکردند که منابع ابی کشور برای جه جمعیتی کافی است.
  • شهروند IR ۰۸:۱۲ - ۱۳۹۱/۰۴/۱۲
    1 0
    آقايان بجاي مسئله صورت مسئله را پاك مي كنند آلان بعضي از ادارات آب از دادن آمار مربوط به آبهاي سطحي و زير زميني به محققين و دانشجويان مخصوصا در تهران خودداري مي كند تاريخ نشان داده پشت اين مخفي كاريها هميشه قصورها و بي مبالتيها شكل مي گيرد. وضعيت درياچه اروميه نيز از همين مسائل شروع شد يعني بهاء ندادن و كمك نگرفتن از محققين مستقل و دانشگاهيان