مهدی درستی: دومین طرح پاییزه کتاب به عنوان هفتمین گام (پس از طرحهای «کتابفروشی به وسعت ایران»، «عیدانه کتاب»، «تابستانه کتاب» و «پاییزه کتاب») از طرحهای حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اعطای یارانه کتاب از سوی کتابفروشی ها به پایان رسید و تنها در مراکز 11 استان کم برخوردار و شهرستانها تا دوم دی ادامه خواهد داشت.
در طرح پاییزه امسال که با مشارکت 829 کتابفروشی همراه بود بیش از 500 هزار جلد کتاب از سوی بیش از 212 هزار دوستدار کتاب خریداری شد.
حال و با گذشت حدود دو سال از آغاز اولین طرح حمایتی خانه کتاب در سال 94 آیا این طرحها توانسته درد بازار کتاب ایران را آنطور که مدیران پیشبینی میکردند دوا کند یا خیر؟
برای پاسخ به این سوال و همچنین میزان موفقیت طرحهای حمایتی خانه کتاب و تاثیرگذاری که در حین برگزاری و پس از آن بر جامعه داشتهاند با مدیران کتابفروشیهای چشمه، ثالث، افق، ققنوس و مدیر نشر چترنگ گفت وگو کردهایم.
تاثیر برگزاری طرحها بر علاقهمند شدن مردم به کتاب
میزان تاثیرگذاری این طرحها بر افرادی که با کتاب مانوس نیستند و علاقهای به خرید و مطالعه آن ندارند، یکی از سوالات اساسی است که می توان درباره نقش طرح های حمایتی خانه کتاب از کتابفروشان مطرح کرد، آیا این هفت گامی که خانه کتاب برداشته است توانسته با تخفیفی که در خرید کتاب به مراجعه کنندگان و دوستداران کتاب میدهد فردی را به خرید و خواندن کتاب علاقهمند کند؟
آهنگ حقیقت، مدیر کتابفروشی چشمه در پاسخ به این سوال بیان کرد: «در مجموع از نظر من طرح به صورت کلی بسیار خوب و مفید است و با آن موافق هستم زیرا که بسیاری از افراد را به خریدن و خواندن کتاب علاقهمند میکند، ولی اشکالاتی هم به آن وارد است از جمله ضعف سیستم اطلاعاتی و سرعت پایین ثبت مشخصات که باعث اتلاف وقت مراجعه کنندگان میشود.»
رامین شعبانپور، مدیر کتابفروشی افق هم پاسخ مثبتی به این سوال داد و با توضیحی درباره طرح پاییزه گفت: «استقبال در طرح پاییزه خوب بود اما به دلیل سقف اعتبار محدودی که در نظر گرفته شده بود، اعتبارمان زودتر از بازه زمانی برگزاری طرح به پایان رسید و این مسئله باعث نارضایتی علاقهمندان میشود.»
او افزود: «از نظر من این طرح توانسته گروههای تازهای از افراد جامعه را به خرید و خواندن کتاب علاقهمند کند، زیرا دوستداران کتابی که از برگزاری این طرح مطلع میشدند ضمن اینکه خود چند کتاب خریداری میکردند دوستان و اطرافیان خود را هم تشویق به خرید کتاب میکردند و از این طریق افراد تازهای به این عرصه اضافه میشدند.»
مهدی حسینیزادگان، مدیر کتابفروشی ققنوس هم در باره این سوال اینطور پاسخ داد: «طرحهای حمایتی تنها به منظور حمایت از کتابفروشان نیست بلکه از خریداران هم حمایت میکند، به نظرم بهترین این طرحها بهترین شیوه حمایت هستند که با نظارت خانه کتاب بودجهها به کتابفروشان تخصیص داده میشود. نواقصی هم هست که با آقای جلیسه مطرح کردیم و برطرف میشود.»
او افزود: «به دلیل کمبود بودجه، تبلیغات گستردهای درباره این طرح نمیشود و به همین دلیل افراد زیادی به مراجعهکنندگان اضافه نمیشوند. تنها راه تبلیغ این طرح دهان به دهان است و میتوانم بگویم که پاییز امسال بهترین فروش را در این مدت برایمان رقم زد.»
خجسته، مدیر کتابفروشی ثالث تاثیر این طرح را تنها متوجه کتابخوانها دانست و گفت: «این دو رویه یک سکه است، که یک رو تخفیف کتاب است و روی دیگر کتابخوانها هستند که به نظرم این طرح بیشتر برای آنها مفید فایده است و تاثیری در کتابخوان کردن افراد دیگر ندارد.»
او افزود: «اگر بازه طرح را کم کنند بهتر است، همچنین اگر صداوسیما اطلاع رسانی بیشتری کند به دلیل گستردگی که دارد میتواند بیشتر به کتابخوان کردن افراد کمک کند.»
شهرام جهانگیری، مدیر نشر چترنگ هم در پاسخ به این سوال گفت: «این طرح در حقیقت به دلیل ماهیت تخفیفی که دارد میتواند در علاقهمند کردن افراد به کتاب خواند و خریدن آن موثر باشد، زیرا که تخفیف خود ایجاد انگیزه میکند در مراجعه افراد به کتابفروشیها.»
رونقی زودگذر یا تضمینی برای فروش سال؟
یکی از اهداف اصلی هفت طرح برگزار شده رونق بازار کتاب و بهبود اوضاع کتابفروشان است، سوال این است که آیا این طرحها توانسته فروش کتابفروشان را پس از طرح در یک بازه زمانی تضمین کند یا تنها محدود به زمان برگزاری طرح بوده است؟
مدیر کتابفروشی ققنوس در این باره توضیح داد: «هر طرح فروشی که برگزار میشود این ضرر رکود را در پشت خود دارد اما این رکود زودگذرتر از رکودی است که نمایشگاههای کتاب استانی با 50 درصد تخفیف ایجاد میکنند. متاسفانه این نمایشگاهها در اکثر خیابانها ایجاد شده و با تبلیغات زیادی هم همراه است و ضرر زیادی به کتابفروشان وارد میکند.»
مدیر کتابفروشی افق هم با پذیرفتن وجود افت فروش پس از این طرحها گفت: «افت فروش پس از پایان طرحها را قبول دارم، اما در مجموع به رشد ریالی کتابفروشان کمک کرده است، راهحلهایی هم برای ادامه این روند وجود دارد مانند اینکه برای مراجعه کنندگانی که در هنگام طرح مخاطب فعال بودهاند تسهیلاتی در طول سال درنظر گرفت تا افت بعد از طرحها را جبران کند.»
مدیر کتابفروشی ثالث هم در این باره بیان کرد: «تا 10 روز پس از طرح میتوان گفت که تاثیر طرحها بر فروش وجود دارد و پس از آن دوباره بازار راکد میشود. البته الان به دلیل نزدیک به عید بودن شرایط مناسبتر است. در کل ولی رکود وجود دارد و اتفاق خاصی رخ نمیدهد.»
مدیر کتابفروشی چشمه هم در پاسخ به این سوال گفت: «شاید حداکثر یک ماه که البته خیلی بعید است طرح پس از پایانش بتواند فروش را پوشش دهد و میتوان گفت که به یک ماه هم نخواهد رسید. نسبت تیراژ کتاب به جمعیت خیلی کم است و این خود بیانگر همه چیز است. این طرحها خوب هستند اما در حد یک مسکن عمل میکنند.»
او ادامه داد: «تا زمانیکه تیراژ کتاب مانند گذشته زیاد نشده و در حد 500 تا هزار جلد باقی مانده است بعید است که اوضاع بهبود پیدا کند.»
مدیر نشر چترنگ هم این طرح را به عنوان مسکن کوتاه مدت خوب ارزیابی کرد و توضیح داد: «این طرحها خوبند و در هر بازه بازار کتاب را به طرز محسوسی تکان میدهند، همچنین کتابخوانهایی که با این طرح آشنا هستند به کتابفروشیها مراجعه میکنند اما در پایان هر طرح رکودی ایجاد میشود و تا آغاز طرح بعدی ادامه دارد.»
نقش طرحها در بهبود اوضاع بازار و رابطه کتابفروش و خریدار
آخرین سوالی که میتوان مطرح کرد و جنبه کلیتری دارد این است که طرحهای حمایتی در کل توانسته به بازار کتاب کمک کند و رابطه دوسویه بین کتابفروش و خریدار را قوت ببخشد یا نه؟
خجسته در این باره توضیح داد: «میتوان گفت که طرحهای حمایتی خانه کتاب تنها تا 20 درصد توانسته بازار را تکان داده و بهبود ببخشد، آنچه ایدهآل کتابفروشان، خانه کتاب و وزارت فرهنگ و ارشاد است این میزان نیست.»
او افزود: «برای رسیدن به وضع ایدهآل باید مسایل دیگری را مورد بررسی قرار دهیم، برگزاری این طرحها به تنهایی نمیتواند تمامی اوضاع را بهبود ببخشد.»
حسینیزادگان هم در این باره گفت: « این طرحها تا حدودی توانسته فروش را به حد قابل قبولی برساند اما برگزاری این نمایشگاههای 50 درصد تخفیف در ایام برگزاری طرحها باعث میشود که مردم به تخفیف 20 تا 25 درصدی تن ندهند.»
شعبانپور هم با اشاره به اینکه این مسئله به تنهایی برای رفع مشکلات، بیان کرد: «نگاه ریشهای از دیدگاه یک کتابفروش تنها یک بخش از این مسئله است و بخشهای دیگر هم باید کمک کنند. اینکه در سازمان و ارگانهای ما مانند آموزش و پرورش تا چه اندازه به کتاب اهمیت میدهند و در این حوزه فعالیت میکنند؟ اینکه چه جایگاهی در این چرخه دارند؟ مسئله این است و به نظرم این طرحها کافی نیستند و تنها در یک مسکن کوتاه مدت عمل میکنند.»
جهانگیری هم با بیان اینکه تنها دو سال از برگزاری این طرحها گذشته توضیح داد: «به صورت کلی نمیدانم تا چه میزان تاثیر گذاشته است، جامعه کتابخوان مشخص است و شاید در این طرح به کتابفروشیها مراجعه کرده و کتاب بخرند شاید هم نه؟ به نظرم برای تصمیمگیری درباره نتیجه این طرح زود است.»
حقیقت هم با اشاره به اینکه تغییرات اساسی در این حوزه رخ نداده است، گفت: «زمانی تغییرات اساسی است که میانگین تیراژ کتاب ما مانند گذشته بالا برود و هزار جلد نباشد. نفس کار به صورت کلی خوب و پسندیده است اما باید مسئولان وزارت فرهنگ و خانه کتاب تدابیر کلی و اساسیتری بیندیشند.»
58243
نظر شما