محمدحسین نجاتی: تولید علم در ایران دوران آهستگی و پیوستگی را تجربه میکند. آهستگی به معنای فاصله تدریجی با معیارهای کمی در تولید علم و پیوستگی به معنای ارتقای پلهپله در معیارهای کیفی.
اهمیت این ماجرا از آنجایی است که در سالهای اخیر آمارهای کمی تولید علم ایران که بیش از پیش مربوط به تولید فلهای مقالات isi میشد، با ادبیات افتخارآمیزی اعلام میشد و حصاری در تولید علم کیفی ایران بود. حالا نشانهها و آمارهای رسمی نشان میدهد طی سه سال اخیر، ایران در شاخصهای کیفی تولید علم در حال ارتقاست.
این نشانهها مربوط به ۴ شاخص زیر میشود:
۱. سهم دیپلماسی علمی از کل کمیت تولید علم ایران - آی.اس.آی
۲.سهم ایران از مقالات یک درصد برتر دنیا - آی.اس.آی
۳.تعداد دانشگاه های برتر ایران در دنیا در نظام رتبه بندی لایدن
۴.تعداد همايش هاي بين المللي - آی.اس.سی
در واقع بررسیهای رسمی نشان میدهد تولید علم ایران از سال ۲۰۱۲ تا امروز جهش قابل توجهی در معیارهای کیفی تولید علم داشته است.
این وضعیت بیشاز پیش ناشی از تغییر رویکردی است که در دانشگاهها و وزارت علوم پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی است. علاوه بر در برخی شاخصها مانند : سهم دیپلماسی علمی از کل کمیت تولید علم ایران - آی.اس.آی، میتوان فضای مناسبتر در دوران پسا برجام را دلیل آن دانست. با این حال هرچه که هست، نشان از ارتقای ایران در تولید علم کیفی است.
اثرگذاری علمی در ایران بالاتر رفته است
به غیر از چهار عامل اشاره شده در سطوح بالا، یکی از مصادیقی که نشان از رشد میزان اثرگذاری علمی در ایران داره، بررسی شاخص اثرگذاری علمی ایران در جهان است.
بر اساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس، در سال ۲۰۰۰ رتبه اثرگذاری تولیدات علم ایران ۴۶ بود. این رتبه در سال ۲۰۱۰ به ۲۸ رسید و در سال ۲۰۱۱ مجددا ارتقا یافته و به ۲۴ رسید. در سال ۲۰۱۳ رتبه اثرگذاری علم ایران دوباره افزایش یافته و به ۲۳ رسید. در آخرین محاسبات انجام شده در سال ۲۰۱۶ رتبه اثرگذاری علم ایران ۲۲ است.
بر اساس مقایسه ایران و ترکیه نشان می دهد، ترکیه در سال ۲۰۰۰ رتبه ۲۹ اثرگذاری علم دنیا را در اختیار داشت. رتبه اثرگذاری علم ترکیه تا سال ۲۰۱۰ به رقم ۲۵ رسید، اما کیفیت تولیدات علمی ترکیه سیر نزولی را طی کرد به نحوی که رتبه این کشور در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ به جایگاه ۲۸ نزول کرده و در ادامه با این روند نزولی در سال ۲۰۱۴ ترکیه به رتبه ۲۹ دنیا رسید.
نشانههای ارتقای کیفیت تولید علم ایران
یکی از مولفه های علم مدرن، دیپلماسی علمی است. تعاملات علمی در سند سیاست های کلان علم و فناوری به صورت صریح و روشن نیز مورد تاکید قرار گرفته اند.
بر اساس اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی اسکوپوس سهم دیپلماسی علمی از کل تولید علم کشور از 19 درصد در سال 2001 به 21 درصد در سال 2014 افزایش یافته است؛ در حالی که در سال 2001 این رقم برای ترکیه 13 درصد بود و در سال 2014 به 20 درصد رسیده است.
بر اساس اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی آی.اس.آی، از نظر سهم دیپلماسی علمی از کل تولید علم، ایران برتر از ترکیه عمل کرده است؛ در سال 2015 سهم دیپلماسی علمی از کل تولید علم دنیا 22 درصد است. این بدان معنی است که 22 درصد تولید علم دنیا با مشارکت حداقل دو کشور صورت پذیرفته است. این رقم برای ایران در همین سال 23 درصد و در سال ۲۰۱۶ نیز به ۲۳ درصد رسیده است و برای ترکیه 20 درصد است.
علاوه بر دیپلماسی علمی، یکی از شاخصهایی که نشان از ارتقای کیفیت تولید علم ایران دارد، مربوط به تعداد مقالات یک درصد برتر ایران در پایگاه آی اس آی است. این شاخص یکی از مهمترین و کیفیترین شاخصها در زمینه تولید علم است. به این معنا که از میان تمامی اساتید و دانشجویانی که در پایگاه علمی آی اس آی مقالات علمی خود را نمایه میکنند، تنها یک درصد از افراد دارای بالاترین میزان استناد هستند. در حال حاضر آمارهای رسمی نشان دهد این شاخص در ایران ارتقای قابل توجهی را به خود دیده است.
در سال ۲۰۱۲ ، ۱۰۰ استاد ایران در میان یک درصد مقالات برتر قرار داشتند که این رقم در سال ۲۰۱۳ به ۱۳۹، در سال ۲۰۱۴ به ۱۷۶، در سال ۲۰۱۵ به ۲۲۴ و در سال ۲۰۱۶ به ۳۷۵ نفر رسیده است که نشان از افزایش بالای سه برابر دارد. علاوه بر این تعداد همایشهای بینالمللی آی اس آی نیز در ایران افزایش قابل توجهی داشت، به طوریکه در سال ۲۰۱۲ ایران دارای ۴ همایش بینالمللی بود و این رقم در سال ۲۰۱۶ به ۹۰ همایش بین المللی رسید.
4242
نظر شما