نمایشنامه از وقتی با نخستین کوشیدنهای قلمی میرزا فتحعلی آخوندزاده (آخوندوف) درباره ایران ولی دور از ایران و بعد با اثرگیریهای میرزاآقا تبریزی از او ولی این بار هم درباره ایران و هم درون ایران، به فرهنگِ حماسهسرا و توصیفگر و غزل و قصیدهپرداز ما معرفی شد تاکنون که صد و چندسالی میگذرد هنوز توفیقِ این را نداشته و نیافته (جز در سالهایی از دهه چهلِ خورشیدی) که حتی سطوح روشنفکر و مترقی جامعه را متقاعد به خواندن و شنیدن و دیدنِ خود کند.
چرا ؟! چه کسی در میانه این قرن و اندی کمکاری و کاهلی کرده، یا چه کسی آگاهانه یا از سرِ نادانی دشمنی ورزیده و زیر پای نمایشنامه را عمدا جارو کرده و قالی از زیرش کشیده؟
چرا بعد از این صد و چند سال که برای رشد و بالیدن و گسترش و پایداری یک شاخه بسیار مهمِ ادبی کافیست، نمایشنامه در غربت تفکر ایرانی و نمایشنامهنویس در تبعیدی خودسرزمینی به سر میبرد و کی بیرون آمدنش از این تنگه بیعبور نامعلوم. تنگهای که در روزگارِ حداقلی و جوزده ما بیعبورتر هم خواهدشد.
پس چه توقع و از چه کسی با این روزگارسازانِ ناکس که روزی به نامِ نمایشنامهنویس، برگزیده و شناسنامهدار گردد؟ وقتی ما روزهایمان را مثل منابع سرشارِ طبیعیمان با سخاوت تمام به باد فنا میسپاریم دیگر گفتوگو از نمایشنامه که قرار است آینه بیزنگارِ پندار و گفتار و کردارِ ما باشد نه تنها الزامی ندارد که ای بسا برهم زننده آرامش مُردابی ما هم هست. نمایشنامه و نمایشنامهنویسِ اصیل و دغدغهمند و مسئلهدار و پرسشگر و منتقد همه شرایطِ موجود، نه تنها برهم زننده مُردابهای فکری ما که درهم شکننده قید و بندهای نادرست و عادت شده ما هم هستند. پس دیگر، گفتن از اسم دادنِ روزی به نامِ روز نمایشنامه محالی ناممکن است، درست همانند آرزوی خوشبختی و بهروزی کردن برای یکدیگر در شرایطی که سنگِ پیش پای خود را هم نمیتوان نقد کرد چه رسد به سنگلاخ راه. بگذریم...
این همه نوشتم تا روزی دوگانه را یادآوری کنم. روزی که برای ما نمایشنامهنویسان شبیه همان دو صورتک معروف گریان و خندان تئاتر است. پنجم دیماه روزیست که زادروزِ استاد بهرام بیضایی است و سالمرگ آقای نمایشنامهنویس ایران؛ استاد اکبررادی. نمیدانم بایست تبریک گفت یا تسلیت.
برای همین متنی را که استاد بیضایی چند سال پیش در یک چنین روزی نوشتهاند در کنار عکس هر دوی این نمایشنامهنویسان اصیل و پرسشگر و دغدغهمند گذاشتم با این آرزو که روزی نمایشنامههایمان تبدیل به شناسنامههایمان بشود.
58242
نظر شما