درک متفاوت روحانی از دیپلماسی

انتخاب ديپلماتي جديد و كاركشته به سمت نمايندگي ايران در سازمان ملل، رئيس جمهورحسن روحاني را ازبازي نابرابر مخالفان داخلي و خارجي اش نجات داد.

حدود يك سال پيش حميد ابوطالبي به دليل ممانعت ايالات متحده از صدور ويزای دیپلماتیک، موفق به عزيمت به مقرسازمان ملل در نيويورك نشد.ايالات متحده او را متهم كرده در ماجراي حمله نوامبر 1979 به سفارت آمريكا در تهران دخالت داشته است. ابوطالبي اما اين اتهامات را رد مي كند و مي گويد" تنها در یک مورد همراه با نماینده پاپ در سفارت امریکا حضور يافت وصرفا نقش يك مترجم را به عهده داشته است". به نظر می رسد تشكر ودعای نماینده پاپ برای ابوطالبی چندان خوش یمن نبوده است.
پست ریاست هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل به دلیل موقعیت منحصر بفرد آن، عملا نقش وزیر خارجه دوم ایران در خارج از کشوررا بازي ميكند.نه الزاما به خاطر نداشتن روابط ديپلماتيكي ميان تهران و واشنگتن،بلكه عمدتا به این دلیل که نماينده ايران در سازمان ملل، عملا سكان هدایت سیاست خارجی ایران درنزد جامعه جهانی و اعضای شورای امنیت ، خصوصا 5 عضو دائمی آن را در دست دارد و تهران دستکم با یکی از آنها یعنی ایالات متحده طرف اصلی مذاکره وتعاملات راهبردي ست.
اجازه دهید فعلا موضوع ابوطالبی را به كنار گذاشته و آن را به کلکسیون مشکلات حل نشده میان ایران و ایالات متحده اضافه کنیم. تهران میگوید پیگیری این اقدام غیر قانونی و نامتعارف واشنگتن را دنبال خواهد کرد،اگرچه منابع سياسي وبوركراتيك مقيم سازمان ملل معتقدند رسيدگي هايي از اين دست سالها طول خواهد كشيد.اما با توجه به وضعيت پيچيده سياست خارجي ايران،همان زمان سوالي اساسي مطرح گرديد" كه تداوم ممانعت دوجانبه تهران و واشنگتن عليه يكديگر، بلاخره به نفع كدام طرف تمام خواهدشد؟ ودرتحليل نهايي،حل آن به نفع يا ضرركيست؟.به باور من اين سوال بيش از هر چيزي ذهن رئیس جمهور روحانی را به خود مشغول كرده بود.آنهم در حساس ترین موقعیت نبرد دیپلماتیکی کشورش طی 60 سال گذشته. منطقا به نظر مي رسد روحاني در اين شرايط حساس مايل نبوده بيش از اين اصلی ترین و کلیدی ترین برج دیده بانی و پايگاه عملياتي سیاست خارجی و برنامه هسته ای كشورش همچنان خالی بماندو بايد اقدامي كرد، ولو به بهاي شماتت هاي دائمي و معمول مخالفان قسم خورده داخلي و بهره برداري مخالفان قسم خورده خارجي. با نگاهي حرفه ای ،درك علت نگرانی هاي روحانی و کادر سیاست خارجی رويائي او چندان كار مشکلي نيست. آنها به خوبي مي دانستند تداوم خالی ماندن کرسی ايران در سازمان ملل، صرف نظر از نتايج غير قابل پيش بيني آن،عملا به امتیازي ويژه و منفی نزد مخالفان پر فشار داخلي و حرفه ايي هاي خارجي تبديل شده ولازم است قطع نظر از هر بهانه سياسي و تاريخي از اين فضا عبوركرد.روحاني با انتخاب یکی از متفاوت ترین دیپلمات های نزدیک به خود" غلام علی خوشرو"، به يكباره جهت بازي را تغيير داد و موجب تعجب بسياري را فراهم آورد.این تفاوت از آن جهت معنای بیشتری پیدا می کند که خوشرو تا پیش از این و از اواسط دهه 90 به مدت 7 سال سفیر و معاون نمایندگی ایران در نیویورک را به عهده داشت و محافل نزد سازمان ملل او را به خوبی می شناسند. یک دیپلمات اروپایی مقیم نیویورک می گوید" اجازه دهید وارد جزئیات نشویم. دولت ایران هر چند با تاخير، اما با زیرکی موضوع یک اجبار متوقف شده را به یک انتخاب پر منعطف و متحرک تبدیل کرد".
به باور بسیاری از محافل سیاسی و دیپلماتیکی مقيم برن و نيويورك انتخاب روحاني، تنها در آنچه مربوط به سازمان ملل است خلاصه نمی شود. خوشرو از جنبه های کاملا متفاوت تری مي تواند حائز اهميت باشد. حداقل پست کنونی وی(تا پیش از انتخابش برای سازمان ملل) یعنی سفیر ایران در سوئیس،یعنی همان کشوری که مسئولیت حفاظت از منافع ایالات متحده در ایران را به عهده دارد و سابقه او در مذاكرات هسته اي طي سالهای 2001 تا 2005، به هيچ وجه قابل اغماض نيست. ضمن آنكه خوشرو رابطه بسيار نزديكي نيز با حسين موسويان مذاكره كننده ارشد هسته اي قبلي ايران(در همين دوره زماني) دارد.او هم اكنون در آمريكاست.با گذر از اين مرحله، اكنون بايد ديد پروژه بعدي مخالفان داخلي و خارجي روحاني و ظريف چيست؟البته روحاني تاكنون نشان داده ازكنارمخالفانش ولوبه سختي توانسته عبورکند و آنها را چندان جدي نگيرد .آنچناكه چند روز پیش خطاب به آنها گفت "انتقاد ازکت و عینک کج دیپلمات ها،كه انتقاد نیست. بهانه گیری ست". اما خب!اين همه ماجرا نيست. بايد منتظر ماند و ديد،آنها چكار خواهند كرد؟.matinmos@gmail.com