اهمیت پیام انتخابات اردیبهشت ۹۶

اظهارات "رکس‌تیلرسون" و نیز سخنان رئیس جمهوری، "جیمز ماتیس" وزیر دفاع و "نیکی‌هیلی" نماینده امریکا در سازمان‌ملل متحد علیه سیاست‌های منطقه‌ای ایران، بیش ازآنکه حاوی مخالفت با این سیاست باشد، اعتراض دولت او را به تمرکز تعاملات دو کشور بر محور برجام نشان می‌دهد. تیلرسون گفته‌است؛ از جمله اشتباهات توافق انجام شده با ایران، عدم رسیدگی به تهدیدهایی است که ایران برای دیگران ایجاد می‌کند. همین سخنان را ترامپ با ادبیاتی دیگر مورد اشاره قرار داده و مدعی است؛ ایران روح برجام را رعایت نمی‌کند. وزیر دفاع امریکا نیز با حمله به سیاست‌های منطقه‌ای ایران، خواستار توقف و یا مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران شده است. نیکی هیلی هم با انتقاد از سیاست‌های ایران، توجه شورای امنیت را به لزوم محدود‌سازی متحدان ایران از جمله حزب‌الله لبنان جلب کرده است.

ممکن است گفته شود؛ واشنگتن رفتاری ژله‌ای درقبال ایران دارد و فاقد تصمیم روشن است. در این‌حال، این گمان هم وجود دارد که دولت ترامپ میان اولویت قائل شدن بر مساله کره شمالی و ایران بلاتکلیف است. اما یک گمان دیگر هم هست؛ اینکه انتخابات 29 اردیبهشت در ایران چه پیامی را برای بیرون از مرزهای خود صادر خواهد کرد؟ به‌عبارت دیگر، نتیجه انتخابات آینده تعیین کننده سیاست‌های آینده در قبال ایران خواهد بود.

به‌نظر می‌رسد واشنگتن تا انتخابات آینده ایران به سیاست کج‌دار و مریز خود ادامه می‌دهد. سرنوشت انتخابات آینده، سیاست امریکا و حتی اروپا را در قبال ایران تعیین می‌کند. در اینجا چند نکته حائز توجه است؛ اینکه به‌رغم غرولند‌های واشنگتن، تکلیف امریکا و اروپا مانند چین و روسیه با این توافق بین‌المللی روشن است. آنها با همه تفاوت‌هایی که در تفسیر و تحلیل برجام دارند، آن را پذیرفته و موظف به قبول آن هستند. کمااینکه تهران نیز این توافق را پذیرفته است. آنچه می‌ماند، مطالباتی است که هریک از طرف‌ها از پیامدهای برجام دارند. به‌طور مشخص دولت ترامپ معتقد است؛ با نقد این توافق و ایراد اتهام‌هایی مانند اینکه ایران با سیاست‌های منطقه‌ای خود روح برجام را دچار چالش کرده‌،می‌تواند دامنه تعاملات خود را با تهران در زمینه‌های مورد اختلاف دیگر گسترش دهد. این تعاملات از مسایل جاری منطقه تا توافق‌های اقتصادی را شامل می‌شود. فراموش نباید کرد که یکی از انتقادهای ترامپ در دوران رقابت‌های انتخاباتی خود و پس از آن این بوده که اروپا، روسیه و چین بزرگترین منتفعان اقتصادی برجام بوده‌اند.

نکته دیگر، سیاست‌های منطقه‌ای ایران است. دولت ترامپ از یکسو ایران را به عنوان یک متغیر تأثیر‌گذار در مبارزه با تروریسم و داعش می‌خواند. از سوی دیگر آن را متهم به گسترش سیاست‌های تروریستی می‌کند. گاه صدای اتهام‌زنی‌ها علیه ایران بلند‌تر از اعتراف به نقش سازنده این کشور در مبارزه با تروریسم می‌شود. با این‌وجود به‌نظر می‌رسد اظهارات ضد‌ایرانی بیشتر به مثابه تیغ و ابزاری است که هم متحدان منطقه‌ای خود را راضی کند و در این‌حال تهران را به انعطاف وادارد.

سیاست ایران با همه مخالفانش در این سو و آنسو‌، تاکنون توانسته است هرگونه فرصت را برای اتخاذ اقدام‌های ماجراجویانه علیه این کشور خنثی کند. نتیجه انتخابات اردیبهشت، تثبیت‌کننده موقعیت‌هایی خواهد بود که اکنون وضع ژله‌ای و بلاتکلیف دارد.