مقصر این کار هم نویسنده خوش ذوق فرانسوی سارتر بود که صورت نخراشیده و خشنی از اومانیسم تصویر کرد. قصه اومانیسم چپ هم از همان جا شروع شد. یک زمانی وقتی دانشجوی لیسانس بودیم، عیسی صدیق اومانیسم را در کتابش فرهنگ پژوهی ترجمه کرده بود ولی پس از آن معنای این اصطلاح تغییر کرد و فاصله گرفت.
سارتر یک سخنرانی پرسرو صدا ایراد و در آن اعلام کرد که اگزیستانسیالیسم صورتی از اومانیسم است. پس ازا ین سخنرانی یک فرد فرانسوی از دوستان هایدگر نوشت: اگزیستانسیالیست ها دو گروهند؛ یک گروه مثل من و هایدگر منکر خدا و گروه دیگر به خدا قائلند. در جواب این نوشته هایدگر گفت: من دئیسم هستم و منکر خدا نیستم چون اگر باشم سارتر راست گفته و من اومانیست هستم البته توجه کنید که هایدگر نگفت من خداپرستم و فقط گفت من منکر خدا نیستم. به هرروی تحلیل اومانیسم به انکار خدا جای بحث دارد.
اومانیسم با پدید آمدن logic آغاز شد و logic هم با ارگانون ارسطو تاسیس شد اگرچه سقراط پیش از این گفته بود که من فلسفه را از آسمان به زمین آوردم اما در واقع logic را آورده بود. Logic هم متصرف است.
اومانیسم چیزی نیست که بشود درباره فضائل یا عیب هایش حرف بزنیم، عالم ما عالم اومانیست ونگاه ما به همه چیز اومانیستی است حال از هرملتی باشیم. فکر اینکه بتوانید بدون تعلق داشتن و نظر فکر کنید را از گوشتان دربیاورید ما همواره تعلق داریم واینکه بی نظر و بی طرف وفارغ بتوان حکم داد محال است. اومانیست یک رای یا نظر نیست اگرچه می توانیم با آن موافقت یا مخالفت کنیم. اومانیست یک تاریخ و حادثه است و این افراد نیستند که در دامگه حادثه می افتند بلکه جهان و جوامع هستند که در دامگه حادثه می افتند.
فکر نکنیم که اومانیست یک فلسفه است چون بیشتر از یک فکر یا فلسفه است اگرچه فلسفه همواره از آغازش یک چیزی از اومانیست با خودش داشته است تا به امروز که به اومانیست تبهکار رسیده است. در وصف فاصله طولانی و تاریخ اومانیست همین بس که سقراط نازنین را در نظر بگیرید و در مقابل ابوبکر بغدادی را. آن وقت متوجه فاصله تاریخ اومانیست می شوید.
* متن منقح و تکمیل شده سخنرانی در نشست «تأملی در باب اومانیسم» برای گروه نخبگان خبرآنلاین
نظر شما