وزیرنیرو:برای جذب بخش خصوصی در برق مشوق داریم/آبهای زیرزمینی چگونه جان می گیرند؟

آذرجزایری: از کمبود منابع مالی به عنوان اولین دغدغه اش یاد می کند و از نگاهش نگرانی ناشی از نحوه تامین این منابع مالی برای اجرای پروژه های این وزارتخانه، کاملا مشهود است.

البته شوخی بردار هم نیست. آب و برق همانند دیگر کالاها نیست که اگر 24 ساعت قطع شود حیات ادامه داشته باشد و نهایتا چون قطعی گاز سال 1386 گرمای خانه ها را بشود با استفاده از لباس پشمی بیشتر و پتو پشت سر گذاشت. برق که نباشد کل اقتصاد کشور می خوابد و این شوخی نیست. اگر آب هم قطع باشد حیات ایرانیان با مخاطره مواجه می شود. شاید همین فکر و خیال ها باشد که وقتی حمید چیت چیان از کمبود منابع مالی و نیمه تمام ماندن هزار پروژه ملی حرف می زند می توان نگرانی را در چشمانش خواند.وزیرنیرو از دغدغه های اصلی این وزارتخانه در گفت وگو با خبرآنلاین می گوید تا جایی که می توان کل گفت و گوی وی را در یک جمله خلاصه کرد"وزارت نیرو پول می خواهد."

شما در برنامه های خود به عنوان کاندیدای  سمت وزارت نیرو از اصلاح نظام سدسازی کشور سخن گفتید، این اصلاحات از نظر شما دارای چه چارچوبی است؟

امر سدسازی در کشورهایی که دارای بارندگی کم و نا متوازن هستند یکی از منطقی‌ترین راه‌های توزیع و ذخیره آب و رفع نیازهای زمان کم‌آبی است. البته در سدسازی رعایت شروط اجتماعی، محیط زیست، میراث فرهنگی و توجیه‌پذیری اقتصادی و فنی از الزامات اساسی می‌باشد. در کشور ما خوشبختانه در این زمینه برای مناطق نیازمند و اضطراری طرح‌های سدسازی انجام گردیده و یا در برخی مناطق در مراحل انجام است. وزارت نیرو در دوره جدید، مدیریت جامع منابع آب در کشور و اتمام طرح مطالعات جامع آب کشور را در اولویت قرار می‌دهد و براساس موارد مذکور است که شیوه پایدار تأمین آب به لحاظ فنی، زیست محیطی و اقتصادی و با نگاه جامع می‌باشد توصیه خواهد شد. در چنین حالتی شروع طرح‌های جدید سدسازی علاوه بر توجیه‌پذیری اقتصادی و فنی منوط به تطبیق با وضعیت منابع آب منطقه مربوط، رفع موانع اجتماعی، شرایط زیستی و کمک به توسعه پایدار مناطق خصوصاً عدم آسیب رسانی به محیط زیست و آب‌های زیرزمینی خواهد بود. به علاوه طرح‌های موجود باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد و مواردی که از توجیه فنی اقتصادی و زیست محیطی برخوردار نیست اصلا ح و یامتوقف شود.

توجه به این نکته هم حائز اهمیت است که علیرغم رشد سخت‌افزاری که در صنعت سدسازی داشته‌ایم و به حد خودکفایی نیز رسیده‌ایم اما تجربه دهه‌های گذشته و تجارب جهانی نشان می‌دهد که باید بیش از گذشته به موضوع سدسازی نگاه نرم‌افزاری داشته باشیم و در دوره جدید باید مدیریت تأمین پایدار و با کیفیت آب و سازگار با محیط زیست و در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعی و براساس مدیریت به هم پیوسته منابع آب به جای صرفاً توسعه فیزیکی ظرفیت‌های آب، مبنای کار قرار گیرد.

آقای چیت چیان در حال حاضر وزارت نیرو چند پروژه نیمه تمام دارد؟

یک مقدمه عرض کنم بعد پاسخ شما را می دهم. بخش‌های آب و برق و دفع فاضلاب از بخش‌های زیربنایی و بسیار مهم کشور است و تامین آب و برق با توجه به نقش تعیین کننده آن در زمینه توسعه پایدار ملی و بهبود مداوم کیفیت و رفاه زندگی مردم و توسعه اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخودار است و باعث شده که در راس خواسته‌های بحق مردم قرار گیرد. به همین جهت هم اکنون بیش از 1000 طرح و پروژه مهم ملی و استانی نیمه تمام در سطح کشور در حوزه آب و برق و دفع فاضلاب در حال اجراست که علیرغم وجود ظرفیت‌های پیمانکاری و مدیریتی در کشور، از کمبود منابع مالی برای اتمام آنها طبق برنامه زمانبندی پیش بینی شده رنج می‌برند.

این طرح ها قراراست اولویت بندی شود یا منابع مالی تمام آنها در اولویت تامین قرار دارد؟

در این شرایط ضرورت دارد برای بهره‌برداری بهینه از منابع مالی محدود، نسبت به اولویت‌بندی طرح‌ها و پروژه‌های در دست اجرا با در نظر گرفتن شاخص‌های مختلف از جمله آمایش سرزمین، محرومیت زدایی، تکمیل طرح‌های مکمل زنجیره تولید، تامین آب شرب و مهار آب‌های مرزی اقدام کرد و از شروع عملیات اجرایی طرح‌های جدید خودداری کرد.

وزارت نیرو برای اتمام پروژه های آب و برقی خود نیازمند بودجه ای است که متاسفانه در حال حاضر به دلیل مشکلات اقتصادی کشور تامین آن کار آسانی نخواهد بود. با توجه به شرایط فعلی چه برنامه ای برای تامین این منابع دارید؟
به عنوان نمونه، طبق بند د ماده 133 قانون برنامه پنجم توسعه، عملاً 25000 مگاوات نیروگاه باید داخل مدار بیاید یعنی در هر سال برنامه حدود 5000 مگاوات باید به ظرفیت برق کشور اضافه شود که حداقل 10.000 مگاوات آن باید خصوصی باشد که از روش های BOOو BOT توسط بخش خصوصی باید انجام گردد. 

بر این اساس استفاده از ظرفیت‌های بودجه سالانه و حمایت از بخش سرمایه‌گذاری داخلی و تلاش در جذب سرمایه‌گذاران خارجی از عمده اقداماتی است که در جهت وارد کردن ظرفیت‌های موردنیاز سالانه در بخش تولید برق انجام خواهد شد. از جمله اختصاص سهم مشخص از منابع صندوق توسعه ملی برای تشویق بخش خصوصی جهت سرمایه‌گذاری در صنعت برق کشور  نیز باید دنبال شود اما در شرایط حاضر با کاهش سرمایه‌گذاری در بخش افزایش تولید برق مواجه هستیم که یکی از چالش‌های جدی است. 

برنامه ای برای مدیریت مصرف و اصلاح شیوه تولید دارید؟

قطعا؛ باید به موضوع مدیریت مصرف و بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور توجه جدی شود. الگوی مصرف برق در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و خانگی نیازمند اصلاح و بهینه‌سازی است تا ضمن جلوگیری از رشد مصرف، وضعیت کنونی نیز اصلاح شود. همچنین باید استفاده حداکثر از ظرفیت عملی تولید برق در کشور برای پاسخ‌گویی به نیاز مصرف و افزایش راندمان و کاهش تلفات شبکه‌های انتقال و توزیع نیز در اولویت برنامه‌های اجرایی قرار گیرد.

 درهمین راستا طبق بند الف ماده 133 قانون برنامه پنجم توسعه باید 12000 مگاوات از واحدهای گازی به سیکل ترکیبی تبدیل شود (افزایش راندمان کل تولید کشور به سطح 45 درصد) علاوه بر این استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر، تنوع در سبد سوختی نیروگاه‌ها (ذغال سنگ، اتمی و ...) و استفاده هرچه کمتر از سوخت‌های فسیلی بخصوص سوخت پر ارزش گازوئیل و همچنین استفاده از تولید پراکنده، تولید همزمان برق و حرارت و تولید همزمان برق و حرارت و سرما در برنامه توسعه نیروگاهی کشور باید در اولویت قرار گیرد.

آقای چیت چیان یکی دیگر از معضل های فعلی کشور بحران برداشت های بی رویه از آبهای زیرزمینی است تا جاییکه بسیاری از کارشناسان نسبت به وضعیت 50 سال ایران هشدار می دهند. در حال حاضر وضعیت برداشت از آبهای زیر زمینی به چه شکل است؟

 در حال حاضر بیش از 55 میلیارد مترمکعب در سال از منابع آب زیرزمینی در کشور برداشت می‌شود. روند استفاده از آب‌های زیرزمینی در 40 سال گذشته همواره روبه افزایش بوده به نحوی که آخرین آمار برداشت حدود 10 میلیارد مترمکعب بیش از ظرفیت گذشته منابع آب زیرزمینی را نشان می‌دهد، این امر حاصل کاهش تدریجی نزولات جوی و برداشت بی رویه از منابع استراتژیک آب زیرزمینی است. 

موضوع دیگر مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی است که نیازمند افزایش بهره‌وری آن هستیم. در شرایط حاضر حدود 92 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که سهم بالایی از مصرف می‌باشد و با نرم‌های جهانی فاصله زیادی دارد. یکی از اولویت‌های جدی که باید با همکاری وزارت جهاد کشاورزی انجام شود بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی با اصلاح روش‌های آبیاری، الگوی کشت و استفاده از تکنولوژی‌های نوین است.

برنامه شما برای مهار آب های زیرزمینی چیست؟

برای رفع این معضل باید ابتدا این روند شتابان متوقف و سپس نسبت به احیاء منابع آب زیرزمینی در دشت‌هایی که ریزش نزولات جوی و شرایط زمین‌شناسی دشت‌ها اجازه می‌دهد، اقدام شود. در این راستا توجه ما در وزارت نیرو به استفاده از ظرفیت‌های قانونی برای متوقف کردن برداشت‌های غیر مجاز، بررسی دقیق‌تر وضعیت دشت‌های مختلف کشور به لحاظ بیلان تغذیه و برداشت است. مطالعه و اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی به عنوان عامل احیاگر البته همانطور که عرض کردم برای مناطقی که امکان‌پذیر است پیگیری می‌کنیم.

فکر می کنید مشارکت دادن مردم در این طرح با عنوان یک طرح ملی تاثیرگذار باشد؟

قطعا؛ یک عامل در این راستا مشارکت دادن خود مردم ،ذینفعان و بهره‌برداران از آب زیرزمینی در دشت‌های آسیب دیده است که با کمک به ایجاد تشکل‌های مردمی بهره‌برداری و حمایت از آنان در جهت مدیریت مصرف و نظارت‌های لازم در دشت‌های مورد استفاده آن‌ها، مدیریت کار برای بهره‌برداری پایدار و کاهش صدمات به دست خود آنان و با نظارت عوامل فنی وزارت نیرو سپرده شود.

تا چه اندازه به نقش بخش خصوصی در رسیدن وزارت نیرو به اهداف پیشروی معتقدید؟

استفاده از توانمندی‌های بخش خصوصی در اجرای طرح‌های صنعت آب و برق در سرلوحه برنامه‌های وزارت نیرو در دولت یازدهم قرار دارد. در حال حاضر بخش خصوصی از طریق آب شیرین کن‌ها عهده‌دار تأمین آب شرب شهروندان در 48 شهر و روستا است که تجربه موفقی است. از سوی دیگر در بخش برق نیز احداث نیروگاه به ویژه نیروگاه‌های تولید پراکنده مورد استقبال بخش غیردولتی قرار گرفته است.

 برای تسهیل در بخش غیردولتی و تقویت ظرفیتها و توانمندیهای آن بایستی نسبت به تغییر نگرش به مقوله آب و برق به عنوان یک کالای اقتصادی و اصلاح اقتصاد آب و برق همت گمارد و تا آن زمان از محل منابع عمومی و داخلی صنعت آب و برق نسبت به خرید آب، برق و پساب از بخش خصوصی اقدام کرد.

 اصلاح رویه‌های موجود به منظور روانسازی ارائه تسهیلات به بخش خصوصی متقاضی اجرای طرح‌های عمرانی در بخش آب و برق و استفاده از ظرفیت‌های ماده 142 قانون برنامه پنجم و بند 21 قانون بودجه و تقویت اعتبارات ردیفهای کمک‌های فنی و اعتباری برای اجرای طرح‌های آب و برق توسط بخش غیردولتی و یارانه سود تسهیلات از دیگر اقدامات مورد نظر است. 

31221