فهیمه حسن‌میری: در ادامه اقداماتی که به منظور افزایش آمار ازدواج و همچنین بیشتر شدن جمعیت در نظر گرفته میشود، طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده در 50 ماده توسط نمایندگان مجلس تهیه شده است. این طرح دو ماده انتقادبرانگیز هم دارد؛ ماده 9 و 10. بر اساس ماده 9 "در کلیه بخش‌های دولتی و غیردولتی اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متاهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است. به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است." همچنین بر اساس تبصره یک این ماده: "مشاغلی از قبیل پزشکی، پرستاری، معلمی که به لحاظ ویژگی تفکیک جنسیتی وجود بانوان را در اولویت قرار می‌دهند از شمول این ماده مستثنی هستند و درصورت نیاز به اشتغال بانوان، اولویت به ترتیب با زنان دارای فرزند و سپس با زنان متاهل فاقد فرزند است."
همچنین در ماده 10 آمده است: " 5 سال پس از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، جذب افراد مجرد به عضویت هیات علمی در تمامی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و غیردولتی و معلمین مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی، ممنوع است. تنها در صورت نبودن متقاضی متاهل واجد شرایط با تایید بالاترین مقام دستگاه، جذب افراد مجرد بلامانع خواهد بود."
این مواد نگرانی‌های زیادی را درباره تبعیضی که به این ترتیب نسبت به زنان و افراد مجرد ممکن است وارد شود به وجود آورده است چرا که اگر به این شکل تصویب شود افراد مجرد و به ویژه دختران مجرد در عمل از چرخه حضور در اشتغال و کارهای دولتی کنار گذاشته می‌شوند.
به گفته منتقدان این طرح، چنین تصمیمی به عنوان طرحی برای خانه‌نشین کردن زنان شمرده میشود و احتمال بروز عواقبی مانند ازدواج‌های صوری، افسردگی و بروز آسیب‌های اجتماعی گوناگون، به حاشیه رانده شدن و مهاجرت افراد مجرد به ویژه زنان و دختران تحصیلکرده را به دنبال دارد.
درباره این طرح و مواد بحث‌برانگیز آن، نظر لاله افتخاری، عضو کمیسیون فرهنگی و فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی را پرسیدیم.
خانم افتخاری، طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده الان در چه مرحله‌ای است؟
این طرح پیش از این یک سال در کمیسیون بهداشت به عنوان کمیسیون اصلی مطرح بوده که چندان کارآمد نبوده و نیاز به بررسی و دقت بیشتری داشت و به کمیسیون فرهنگی آمد. در کمیسیون فرهنگی کارگروهی تشکیل شده و با حضور نمایندگانی از وزارت ارشاد، ثبت احوال و مرکز پژوهش‌های مجلس در حال پیگیری این طرح هستیم و فعلا پیش‌نویس آن آماده شده است.
در این طرح قرار است چه موضوعاتی مد نظر قرار بگیرد؟
طرح تعالی خانواده بیشتر حالت تشویقی و فرهنگ‌سازی برای تسهیل ازدواج و فرزندآوری دارد مثلا قرار است تسهیلاتی برای زنان شاغل در نظر گرفته شود.
همان مواردی که پیش از این هم مطرح بود مثل کاهش ساعت کاری زنان؟
در این طرح مزایای مختلفی در نظر گرفته شده مثلا این که گفته میشود باید امنیت شغلی مادران از قبیل حفظ پست سازمانی پس از پایان مرخصی زایمان و در حین شیردهی تامین شود ضمن این که در این دوران نقل و انتقال و تغییر شغل آنان ممنوع است مگر اینکه خود فرد متقاضی آن باشد. مرخصی شیردهی برای وضع حمل‌های دوقلو و بیشتر 12 ماه با استفاده از حقوق و فوق‌العاده‌های مربوطه تعیین میشود یا یکی دیگر از مواد این طرح این است که دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی موظفند بنا به تقاضای کتبی دانشجویانی که باردار یا دارای فرزند زیر پنج سال هستند با مرخصی بدون احتساب در سنوات تحصیلی آنان به مدت حداکثر پنج نیم سال تحصیلی شامل یک نیمسال قبل از زایمان و چهار نیمسال بعد از زایمان موافقت کنند.
به نظر شما با این طرح ازدواج و فرزندآوری افزایش می‌یابد؟
به هر حال باید برای این مسائل چاره‌ای اندیشید و نمی‌توان هیچ اقدامی انجام نداد اما موضوعی که وجود دارد و ما هم به آن اشاره کردیم این است که باید بررسی شود که مشکل ازدواج چیست تا بتوان برای آن کاری کرد و چنین طرح‌هایی بتوانند مفید باشند. مثلا این که در این طرح روی اشتغال تاکید شده و گفته میشود که اگر فرصت‌های شغلی را در اختیار مردان قرار دهیم می‌تواند به ازدواج و فرزندآوری کمک کند، باید بررسی شود که واقعا موانع تجرد و تمایل نداشتن زوج‌ها به داشتن فرزند بیشتر چیست؟ به نظر ما مقدار زیادی از این مسائل فرهنگی است و باید کار فرهنگی صورت بگیرد. مثلا این که چطور شد که خانواده‌ها به داشتن فرزند کمتر رو آوردند؟ به این دلیل که در آن زمان برای این کار فرهنگ‌سازی شد. الان هم به نظر ما باید فرهنگ‌سازی صورت بگیرد و به همین دلیل قرار شده است از حوزه‌های علمیه در این راستا کمک بگیریم تا با کار فرهنگی، این باور در خانواده‌ها تقویت شود و فرزندان بیشتری داشته باشند.
درباره مواد 9 و 10 این طرح که اولویت استخدام را برای مردان و همچنین برای افراد متاهل قائل است چه نظری دارید؟ این مواد با چه استدلالی در این طرح گنجانده شده‌اند؟
نظر طراحان این بوده که برای بالا بردن آمار ازدواج بهتر است فرصت‌های شغلی بیشتری در اختیار مردان قرار داده شود و به این ترتیب زمینه ازدواج فراهم شود. به عقیده آنها این کار به نفع زنان هم است و باعث میشود فرصت‌های ازدواج برای آنها هم بیشتر شود و آسیب کمتری ببینند. ضمن این که استدلال کرده‌اند می‌تواند انگیزه‌ای باشد که افراد متاهل شوند تا بتوانند به استخدام دربیایند.
اما این کار باعث میشود زنان و افراد مجرد به ویژه دختران تحصیلکرده از اشتغال محروم شوند. این کار نوعی ظلم به آنها نیست؟ با شایسته‌سالاری که روی آن تاکید میشود منافات ندارد؟
بله ما هم مطرح کردیم در شرایطی که عرف نیست دختران بروند خواستگاری و مجبور به تجرد هستند، اگر امکان اشتغال را هم از آنها بگیریم دیگر چه چیزی برایشان باقی می‌ماند؟ به نظر ما هم چنین کاری با شایسته‌سالاری منافات دارد و نباید صرفا بر اساس جنسیت افراد امتیازاتی را برایشان قائل شد بلکه باید به توان و تخصص آنها اهمیت داد.
فراکسیون زنان مجلس هم درباره این تبعیض نسبت به دختران اعتراضی داشته است؟
فراکسیون زنان وارد عمل نشد چون خود ما در کمیسیون فرهنگی نسبت به این مساله واکنش نشان دادیم و خواستیم که با دقت بیشتری این مسائل در نظر گرفته و بازبینی و اصلاح شود.
نسبت به عواقب احتمالی تصویب چنین طرحی کار کارشناسی انجام شده است؟
ما این را مطرح کرده و خواسته‌ایم که ابعاد گوناگون این قضیه و تبعاتی که ممکن است داشته باشد در نظر گرفته شود.
یعنی این احتمال را میدهید که موضوع اولویت اشتغال برای مردان و افراد متاهل از این طرح حذف شود؟
این طرح در دست بررسی است و چیزی که فعلا مطرح شده این است که با دقت و کارشناسی بیشتری روی این مواد کار شود و خواسته‌ایم که به دیدگاه‌ها و اثرات آتی بعضی از مواد آن توجه بیشتری شده و پیشنهادات جایگزین برای آن در نظر گرفته شود.
47234
نظر شما