برخی نگرانی های غرب درباره اوکراین

-اعتراضات گسترده مردمی  خصوصا ساکنان غرب اوکراین که تراکم جمعیتی بیشتری نیز دارند علیه دولت روسگرای ویکتور یانوکوویچ. آنها نزدیکی به اتحادیه اروپا را دروازه ترقی و رفاه اجتماعی بیشتر می پندارند و براین باورند که دولت یانوکوویچ به جای لحاظ کردن منافع ملی آنها منافع روسیه را لحاظ کرده است.

-اعتراضات مردمی به فساد مالی و اداری دولت یانوکوویچ ، فارغ از گرایشات روسی یا غربی آنها که البته در درجه بعدی اهمیت قرار داشت.

-دخالت های مستقیم و غیرمستقیم آمریکا که فرصت را برای ضربه زدن به منافع روسیه در اوکراین مناسب دید و فارغ از دلسوزی برای مردم اوکراین اهداف خود را دنبال می کرد که یکی از آنها می تواند فشار آوردن به مسکو برای دادن امتیازاتی در پرونده سوریه باشد.

-اصرار اتحادیه اروپا، خصوصا کشورهای آلمان و فرانسه برای یارکشی اوکراین و نزدیک کردن این کشور به استانداردهای تجاری، حقوق بشری، بانکی و ... اروپا و فاصله گرفتن آن از روسیه؛ اما به نظر می رسد اتحادیه اروپا به دنبال براندازی یا تغییر رژیم در اوکراین نبود.

این عوامل و عوامل کم اهمیت تر دیگری در فرسایش و اصطکاک با عوامل دیگری از جمله مخالفت های روسیه، تفاوت های فرهنگی و مذهبی بخش شرقی با غربی، مشکلات شدید مالی و اقتصادی دولت یانوکوویچ، نبود دورنمای دقیق، شفاف و روشن مالی و اقتصادی دولت اوکراین در صورت امضای پیمان تجاری با اروپا و بالعکس وجود ابهامات گسترده و حتی تردید در این خصوص که وضعیت اقتصادی این کشور بدتر از گذشته شود، وابستگی سیاسی دولت به مسکو ؛ سرانجام این کشور را با تغییر رژیم و ورود به یک بحران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رو برو ساخت.

اکنون با توجه به گذشت زمان، آنگونه که الشرق الاوسط تشبیه کرده، بحران اوکراین به یک گلوله برفی شبیه شده است که آنرا از بالای کوه بلندی رها کرده و به مرور زمان بزرگ و بزرگتر می شود و شاید این بحران به حجم و خطرناکی بحران سوریه برسد.

روس ها همانگونه که در یادداشت گذشته اشاره کردم [گزینه‌های روسیه درباره اوکراین]آمریکایی ها را مسبب این تحولات و مسئول تبعات بازگرداندن نارنجی ها به قدرت می دانند. معاون ولادیمیر پوتین دو هفته قبل از برگزاری نشست ژنو2 حتی آمریکا را به مسلح کردن شورشیان اوکراینی متهم کرد و از دولت اوکراین خواست تلاش ها برای کودتا را ناکام گذارند.

چند نگرانی مهم غربی ها درباره اوکراین:

- دخالت نظامی روسیه در اوکراین اگرچه تقریبا منتفی است اما حتی به رغم اعلام مسکو مبنی بر نداشتن عزمی در این خصوص، همچنان حائز اهمیت و یکی از نگرانی های اصلی است. تحولات اخیر در کریمه و تصرف دو فرودگاه در این منطقه موید این نگرانی است.

-احتمال بالاگرفتن درگیری های مردمی میان بخش شرقی و غربی اوکراین بر سر تمایل به روسیه یا غرب و پیدایش زمینه های خودکار تجزیه جدی است. روسیه همچنین می تواند جنبش های جدایی طلب در میان جوامع روسی زبان و ارتدوکس مذهب نیمه شرقی اوکراین را به خوبی برای جدا کردن هر بخشی از این کشورو اعلام تجزیه یا الحاق به روسیه و یا حتی برای طرح ادعای فدرال شدن تحریک کند.

-دورنمای ضعیف موفقیت غربگراها در تشکیل دولتی کارآمد، با توجه به سوابق گذشته ای که پس از انقلاب نارنجی موجود است. آنگونه که وب سایت ریل کلیر پالیتیکس می نویسد : انقلاب نارنجی به بن بست رسید زیرا رهبران آن یعنی ویکتور یوشچنکو رئیس جمهور و یولیا تیموشنکو (بانوی نارنجی) نخست وزیر اوکراین در بهبود اوضاع اقتصادی این کشور یا از بین بردن فساد ناکام ماندند و درگیر نزاع با یکدیگر شدند. یوشچنکو - که زمانی فردی محبوب در اوکراین بود - در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری سال 2010 تنها بیش از پنج درصد آراء را از آن خود کردو در دور دوم انتخابات تیموشنکو از یانوکوویچ شکست خورد. این بار نیز معلوم نیست غربگراها در صورت پیروزی در انتخابات زود هنگام بتوانند دولتی کار آمد تشکیل دهند.

-قطع همه کمک های مالی وعده داده شده به اوکراین از یکسو و مطالبه بدهی های گذشته از بابت فروش نفت و گاز به دولت جدید غربگرای اوکراین از سوی مسکو که می تواند هم دولت تازه کار و هم اتحادیه اروپا را با بحران مواجه کندچرا که این کشور اکنون هم به اندازه کافی درگیر بحران مالی هست و اتحادیه اروپا نیز قادر به اعطای کمک های مالی گسترده به اوکراین نیست. آمریکا نیز صرفا وعده اعطای یک وام تا سقف سه میلیارد دلار به اوکراین را مطرح کرده است.

-سکوت ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که تا کنون از اظهارنظر علنی درباره انقلاب در اوکراین خودداری کرده است خود یک عامل نگرانی است. پوتین به درستی می داند تمام داشته او در این شرایط، سکوت است چرا که ابهام درباره اینکه روسیه ممکن است چه اقدامی انجام دهد را تقویت می کند و باعث گیجی یا به خطا انداختن مخالفان و رقبای سیاسی می شود.

با این حساب جریان غربگرا در اوکراین با وجودیکه دولت روس گرا را ساقط کرده اما بخوبی می داند که روسیه به خوبی قادر است با استفاده ازاهرم های اقتصادی، سیاسی و امنیتی که مجموعه ای از نگرانی ها را بر اردوگاه غرب حاکم کرده است، عیش آنها را منغص سازد و این پیام را القاء کند که اوکراین بدون روسیه کشوری بی ثبات، نا امن و مضر برای همه خواهد بود.