سعید جعفری پویا - اگر شبکه های اجتماعی من را سرنگون کرده اند، بگذار نخستین عکس سلفی پس از تبرئه را برایشان بگیرم و در همان شبکه های اجتماعی پخش کنم. این نخستین اظهار نظر محمد حسنی مبارک پس از اعلام حکم تبرئه است. در حالی که بخشی از خیابان های قاهره و میدان تحریر دوباره شاهد سرازیر شدن جمعیت خشمگین به شهر بود. هرچند تهدید حبس های 5، 10 و 20 ساله برای کسانی که در تظاهرات شرکت می کنند و شاید هم نوع عملکرد مرسی و اخوان تعداد جمعیت امروز در خیابان را کمتر از افرادی کرده که در ابتدای بهار عربی به میدان تحریر می آمدند. صباح زنگنه معتقد است انقلاب دیگری در مصر روی نمی دهد و سیسی توانسته طی این مدت ثبات نسبی را به مصر بازگرداند، کاری که مرسی از انجام آن ناتوان بود.
اعلام حکم حسنی مبارک و تبرئه او از اتهام کشتار مردم معترض واکنش های فراوانی را چه در درون مصر و چه در خارج این کشور به همراه داشت. تحلیل شما این این حکم چیست؟
در ابتدا باید اشاره کنم که زمان اعلام این حکم و آن هم بلافاصله یک روز پس از اعتراضات مردم، شبهه سیاسی بودن این رفتار را تقویت می کند، به ویژه بعد از فراخوان اخوان و برخوردهای شدیدی که با آنها انجام شد و تعدادی کشته و زخمی شدند شبهه سیاسی بودن این حکم قوت بیشتری می گیرد. گرچه در قوه قضائیه مصر در زمان مبارک و حتی سادات هم شاهد صدور احکامی برخلاف خواسته دولت مرکزی بوده ایم و این حکایت از نوعی استقلال قوه قضائیه دارد. اما ترکیب این قوه طبعا روز به روز تغییرات داشته و قضات جدیدی که آمده اند مورد تعرض حکومت اخوان المسلمین قرار گرفته بودند.
اساسا موضوع استقلال قوه قضائیه و برخورد اخوان با آنها را چگونه تحلیل می کنید؟
اخوان تلاش داشت کل قوه قضائیه را تصرف کنند و به نوعی انحصار طلبی ایجاد کند بر همین اساس این قضات اکنون احساس می کنند که اگر زمینه ای برای بازگشت اخوان فراهم شود آنها هم باید کار خود را رها کنند و با زندگی حرفه ای شان وداع گویند. اما این نکته را هم نباید فراموش کرد که همواره در تاریخ دستگاه قضائی مصر شاهد احکام شدیدی هم بوده ایم ولی در دادگاه بعدی آن احکام نقض شده و در جاهای دیگری هم برعکسش شاهد بودیم که احکامی ساده داده می شد و بعد از مرحله ای حکم در مرحله تجدید نظر شدیدتر شده است. گاهی پرونده هایی سالهای مدیدی طول می کشید تا نهایی شود. همه این پدیده ها در تاریخ قضاوت دستگاه قضایی مصر دیده می شود. اما همزمان با تظاهرات و صدور حکم برائت مبارک و همدستانش مانند وزیر کشور و چند تن از سرمایه داران بزرگ کشور حادثه تظاهرات و فراخوان اخوان قدری روند تحلولات را پیچیده کرد. از سوی دیگر در دادگستری مصر هم اتفاق دیگری در حال وقوع است و آن محاکمه آقای مرسی و پیروان اخوان به اتهامات دیگری مانند فرار از زندان و امثالهم است که این امر هم روندها را در مصر پیچیده تر می کند.
همراهی این اتفاقات در کنار یکدیگر شبه سیاسی بودن این حکم را تقویت نمی کند؟
همینطور است. این سه حادثه که در کنار هم قرار داده می شود شبهه سیاسی بودن قضاوت را بیشتر می کند اما در جای دیگری هم نباید فراموش شود که قضات نیازمند اسناد و مدارک ارتکاب جرم است و ثانیا ادامه بازداشت متهم می تواند یک بار و یا دو بار تمدید شود و اکنون برای مبارک ظاهرا این بازداشت بارها و بارها تکرار شده و در قانون هم داریم اما در ماورای همه این مباحث باید به یاد داشته باشیم در مصر دادگاه نظامی و صحرایی و انقلابی بعد از انقلاب شکل نگرفت. به این معنا که مصری ها ترجیح دادند سیستم قضایی عادی را ادامه دهند و در این سیستم اتهامات را پیگیری کنند. در این دادگاه ها ارائه مدارک و مستندات ضرورت پیدا می کند در حالیکه در دادگاه های انقلاب شهادت 4 نفر کافی است تا حکم اعدام صادر کند. بنابراین و با در نظر گرفتن این تفاوت ها و تناسب ها می توان این موضوع را تبیین کرد و ضرورت بررسی نحوه حکومت حاکمان چه در زمان مرسی که نوعی تلاش برای انحصار طلبی همه قوا را داشت و یا در زمان فعلی که باز هم تلاش می کنند از قوه قضائیه هم علیه مخالفین استفاده کنند قابل توجه است. در نهایت همین احکام از سوی شکات دیگری قابل پیگیری و استیناف است.
به نظر شما و با توجه به اینکه معترضان پس از اعلام حکم مبارک به خیابان ها آمدند، آیا می توانیم شاهد انقلابی دوباره باشیم؟
بعید می دانم تغییرات جدی در این احکام ایجاد شود و در عوض ممکن است همین تظاهر کنندگان هم گرفتار احکام دیگری شوند و محکومیت هایی نصیب آنها شود. همانطور که طرفداران مبارک بارها و بارها تظاهرات کردند و تلاششان موثر واقع نشد، مخالفان مبارک هم با توجه به روند عادی سازی که در کشور به وقوع پیوست و کشور از حالت انقلاب به معنای اولیه خارج شده، نمی توانند اقدامی جدی و تاثیرگذار انجام دهند.
پیش بینی شما از وضعیت مرسی و اعلام حکم او چیست؟
بعید است که حکمی نظیر اعدام برای او صادر شود اما احتمالا هم او و هم دوستانش در اخوان حبس های طولانی مدت در انتظارشان خواهد بود.
چشم انداز مصر را با وجود این چالش ها چگونه می بینید؟ آیا سیسی می تواند ثبات و امنیت و بهبود اوضاع را به کشور بازگرداند؟
به نظر می آید آقای سیسی توانسته تعدادی از بحران های اصلی و اساسی را مهار کند. وضع اقتصادی را تا حدودی عادی کرده، کمک هایی که از کشورهای مختلف به ویژه کشورهای شورای همکاری دریافت کرده کمی ثبات به اقتصاد این کشور بخشیده. در این میان مصر تنها کمک 2 و نیم میلیارد دلار قطر را نپذیرفت و آن را پس داد و بقیه کشورهای عربی ثروتمند همچنان به اقتصاد مصر کمک می کنند و این کمک ها در عادی سازی وضعیت اجتماعی بی تاثیر نبوده. نرخ ارز در مصر تا حدود زیادی کنترل شده و کارخانه ها را فعال کردند و پروژه های اساسی مانند احداث مسیر دوم کانال سوئز که امر بزرگ و گسترده ای است را آغاز کردند و برنامه دارند یکساله این پروژه عظیم را به نتیجه برسانند. بر این اساسا به نظر می رسد که اوضاع در مصر در حال بهبود است و تنش ها و تنازعات درونی به سوی کاهش میل پیدا می کند. ضمن اینکه اخوانی ها به دلیل عملکردی که از خود بر جای گذاشتند خیلی از سوی جامعه مصر حمایت نمی شوند.
49308
نظر شما