دیپلماسی آرام و بی سروصدای عراق در منطقه

به نظر مي رسد دولت عراق به عنوان يك حاكميت سياسي تمام عيار بدون سر وصدا و هياهوي تبليغاتي و جلب توجه همسايگانش در حال بازسازي و تقويت بنيان هاي سياسي ، اقتصادي و نظامي خود است . نه موضوع داعش ، تروريسم و ناامني و نه كاهش قيمت نفت چندان دولتمردان اين كشور را نگران نكرده است. عمدتا به اين دليل كه در موضوع تروريسم و بحران داعش، بيش از خود،كشور هاي همسايه و ائتلاف بين المللي و دولت اقليم كرد را درگير ماجرا كرده اند. در بحران قيمت نفت هم علي رغم كاهش درآمد ها، ظرفيت قابل توجه ذخيره ارزي مورد اشاره مدير بانك مركزي عراق، اعتماد به نفس عجيبي به آنها داده است. مدير بانك مركزي عراق روز گذشته تصريح كرد " ذخیره ارزی این کشور یکی از بالاترین ذخیره ها در جهان است".پاره ايي گزارش هاي غير رسمي ميزان اين ذخائر را حداقل بين 75 تا 90 ميليارد دلاراعلام كرده است. طبيعي است چنين پشتوانه ايي انگيزه كمتري در عراقي ها براي مبارزه بر سر قيمت نفت ايجاد مي كند. به ويژه آنكه فقدان اين انگيزه، احتمالا تبعات مثبت سياسي براي آنها در ارتباط با همسايگان عرب خليج فارس به ارمغان خواهد آورد.
در همين حال حیدر العبادی نخست وزیر عراق اوايل اين هفته برای ملاقات با دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا و بان كي مون دبير كل سازمان ملل و حضور در آنچه کنفرانس بین المللی مبارزه با تروریسم اعلام گرديد عازم لندن شد. هيچيك از منابع سياسي و خبري عراق توضيحي بيشتري در اين زمينه بيش از آنچه دفتر نخست وزير اعلام كرد نداند ،اما به نظر مي رسد عبادي در حال تدارك تهيه چارچوبي معين از يك پروژه بلند مدت وسيعتربراي آينده است كه مي توان آن را " ظهور عراق به مثابه يك دولت اقتدار گرا در منطقه "ناميد. به باور من او و كادر رهبري عراق در حال ارائه تعريفي جديد و كاربردي از نقش و جايگاه و موقعيت كشورشان در عرصه سياسي و اقتصادي بين المللي و منطقه اي هستند. از موضع بين المللي به عنوان يك متحد غرب خصوصا ايالات متحده ، از موضع منطقه اي به عنوان يك عضو جامعه عرب و همسايه اعراب خليج فارس مستقر در شمال غرب اين آبراهه استراتژيك ، ونهايتا از جايگاه اقتصادي به عنوان يك توليد كننده اصلي نفت و گاز. اين تعريف "آينده ترسيم عراقي" بيشتر از اين جنبه جلب توجه ميكند كه بغداد در مصاف و رقابت استراتژيك ميان تهران و واشنگتن ،با هر دو پايتخت مناسباتي حسنه و نزديك دارد و از اين رهگذر رقابتي و كشاكشي زيركانه در حال بيرون كشيدن منافع خود از گرداب مناقشه آنها ست.اما اين منعكس كننده تمام ابعاد سناريوي بغداد نيست. دولت عراق كه به نظر مي رسد در پي تحولات 8 ماه گذشته عميقا نگران ثبات پايدار و امنيت سياسي و ارضي خود شده، ديپلماسي منطقه ايي با رويكرد عرب محوري را فعال كرده كه مبناي آن تصحيح روابط،رفع سوء تفاهم ها و اختلافات با اعراب منطقه، خصوصا اعراب خليج فارس است. اين ديپلماسي شايد آشكار كننده آينده روابط عربي بغداد باشد ،ولي به خودي خود ما را در برابر اين سوال قرار مي دهد" كه شتاب حركت پاندول ديپلماسي عراقي به سمت جامعه عرب و شوراي همكاري خليج فارس، با همان شدت به سمت همسايه ايي چون ايران (فعلا تركيه محل بحث نيست) باز خواهد گشت كه مشاهده ساعت كاندينوي ميدان مركزي بغداد زمان درستي را نشان دهد؟اهميت اين سوال بيشتر از آنجا ناشي مي شود كه همز مان با عدم هر گونه تغيير معنا داردر روابط عربي ايران، تحركات مقامات عراقي براي ارتباط با اعراب منطقه به نحو بي سابقه اي افزايش يافته است. در تحليل نهايي اين شايد الزاما به معناي شكل گيري رقابتي استراتژيك ميان دو كشور درآينده منطقه نباشد،اما مي تواند علائمي از اين مهم باشد كه در بلند مدت جامعه عرب و شوراي همكاري خليج فارس، به مركز ثقل ديپلماسي عراقي ها خواهند بود.در همين حال يك پايگاه خبري وابسته به مجلس اعلای اسلامی عراق روز دوشنبه به نقل از خبر گزاري امارات اعلام كرد"ابوظبي به زودی ۱۰ هواپیمای جنگی میراژ 2000در اختیار عراق قرار خواهد داد. این اقدام در پی سفر دسامبر گذشته حیدر العبادی به امارات صورت مي گيرد و هدف از آن تحکیم روابط دو كشور است".همچنين "ائتلاف الوطنیه" به رهبری ایاد علاوی معاون رئيس جمهور عراق خبر داده برخی کشورهای عربی با اعطای رایگان سلاح به عراق موافقت کرده اند.يك كارشناس ارشد مسائل اعراب در كويت ميگويد" مسلما اعطاي اين كمك ها با موافقت شوراي همكاري بوده است.نمي توانيم بي تفاوت باشيم. عراق بخشي از جامعه عرب تلقي مي شود. ولي اين همه دليل ما براي نزديكي به بغداد نيست. نا آرامي ها و بحران تماميت ارضي اين كشور، به بي ثباتي در منطقه منجر شده است .اگر فكري معقول نكنيم روزي دامان ما را هم خواهد گرفت. در اين ميان منطقا هم نمي توانيم انتظار داشته باشيم عراقي ها به همان ميزان كه به ما نزديك مي شونداز ايراني ها فاصله بگيرند. ولي اينكه صورت ژئوپولتيك آينده منطقه چگونه خواهد شد؟ پاسخي ندارم".براستي چگونه خواهد شد؟matinmos@gmail.com