علیرضا تهرانی فر کارشناس ارشد مدیریت رسانه:سبک زندگی مجموعه ای است از ارزش ها، نوع نگاه و تفکر و شیوه های رفتاری در هر چیزی. بیشتر مردم معتقدند که باید سبک زندگی شان را آزادانه انتخاب کنند. جامعه شناسان معتقدند سن، طبقه اجتماعی، قومیت و جنسیت در سبک زندگی هر فرد اثر گذارند. این یعنی هویت از نوع ساختار و طبقه اجتماعی فرد و همچنین جنسیت، سن و مذهب او شکل می گیرد. عناصر یک سبک زندگی مشترکاتی را برای شماری ار افراد پدید می آورند. به عبارت دیگر گروه های اجتماعی بیشتر به یک نوع سبک زندگی گرایش دارند. (آزادارمکی، تقی ۱۳۸۶ زندگی روزمره، قدرت، و فرهنگ، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران). در تعریفی دیگر سبک زندگی را مجموعه‌ای از سلیقه‌های یک فرد، در هر موضوعی (از دکوراسیون منزل تا آهنگ مورد علاقه)، شیوه های رفتار فرد با اطرافیان، ارزشها و عقاید فرد و ... می نامند. جمع سبک‌هایی که ما در زندگی داریم هویتمان را می‌سازد، بنابراین سبک زندگی بخشی از هویت یک جامعه است. جامعه مدرن دارای سبک زندگی خاصی است که او را با انسان موجود در جوامع سنتی و توسعه نیافته متمایز می کند. می توان گفت تمایزات یاد شده در زبان، موسیقی، ارزشها، هنر، ادبیات، زندگی خانوادگی، مذهب، آیین، غذا، نام گذاری، زندگی عمومی و به عبارتی فرهنگ مادی و غیر مادی تعریف می شوند.
افرادی که در یک جامعه سنتی زندگی می کنند مجموعه باورها و ارزش هایی که هویت فردی آن شخص را تشکیل می دهند بعد پنهان که در ناخوادگاه فرهنگی فرد قرار دارد عوامل مهم شکل دهنده سبک زندگی فرد است. باورهای یک فرد سنتی با مدرن کاملا متفاوت می باشند.
سبک زندگی یک فرد ریشه درباورهای، خانواده، دین، نظام آموزشی رسانه ها و محیط اجتماعی فرد دارند. سبک زندگی یک شبه ایجاد نشده و یک شبه هم تغییر پیدا نمی کند. رسانه ها و برنامه های آنها نقش مهی در شکل گیری سبک زندگی فرد دارد. بخش مهمی از سبک زندگی افراد در جامعه مدرن توسط رسانه ها شکل و تغییر پیدا کرده اند. رسانه ها در طول زمان و به مرور به ناخوادگاه افراد وارد می شوند و سبک زندگی افراد را همانطور که می خواهند تغییر می دهند. رسانه ها با پیام های خود به صورت پنهان یک سبک زندگی خاصی را معرفی می کنند.
شبکه های تلویزیونی خارج نیشین در غیاب وجود رسانه های قوی در داخل برنامه های خود را بدون رقیب جدی انجام می دهند. یکی از مهم ترین شبکه های تلویزیونی که با برنامه های با کیفیت توانسته است مخاطبان زیادی را در کشور بدست آورد شبکه« من و تو» است. این شبکه با برنامه های جذاب و متناسب با سلیقه مخاطبان خود توانسته است مخاطبان فراوانی در داخل کشور جذب نماید.
مسلما این شبکه ها فقط برای تجارت و کسب سود ایجاد نگردیده اند. قطعا هدف های فرهنگی در پشت برنامه های جذاب خود دارند. یکی از برنامه های پرمخاطب شبکه تلویزیونی من و تو برنامه بفرمائید شام است که دو سال است هر شب در ساعات اوج تلویزیون از این شبکه پخش می گردد.
همانطور که در تعریف سبک زندگی بیان گردید مجموعه عناصری همچون غذا، پوشش، ارتباطات اجتماعی، موسیقی، رقص و غیره جزئی از سبک زندگی فرد است. سبک زندگی افراد در جوامع مختلف متفاوت است آنچه ممکن است در یک فرهنگ کاملا طبیعی باشد در یک فرهنگ دیگر تابو باشد. بدون شک سبک زندگی یک شهروند غربی با سبک زندگی یک شهروند ایرانی متفاوت است و این تفاوت ریشه در باورها و ارزش های و جهان بینی این دو فرد دارد.
برنامه بفرمایید شام شبکه من و تو از جمله برنامه هایی است که مستقیم با سبک زندگی افراد در جامعه ما کار دارند و نوک پیکان پیام خود را بر روی سبک زندگی ایرانی-اسلامی قرار داده اند. نوع پوشش شرکت کنندها، نوع غذا ها، چیدمان سفره ها، دکوراسیون منازل، موسیقی و سرگرمی های این افراد دال بر یک عمل برنامه ریزی شده به صورت پنهان جهت تغییر سبک زندگی شهروندارن ایرانی را دارد.
برای نمونه به چند مورد از عناصری که این برنامه قصد عادی سازی و الگو کردن آنها را دارد می پردازیم. ابتدا به پوشش شرکت کنند ها اشاره می کنیم. شرکت کننده های این برنامه از خانم ها و آقایون با پوشش غربی هستند. نوع لباس و پوشش این افراد غربی و دور از فرهنگ ایرانی-اسلامی است. شاید اگر چند سال پیش ایرانی بدون حجاب با پوشش غربی را میدیدم کمی تعجب می کردیم اما امروز دیگر عادی شده است و این جزیی از سبک زندگی افراد تبدیل شده است. ارتباط راحت دختر و پسر یکی دیگر از مواردی است که این برنامه در حال عادی سازی آن است. دختر و پسرهای شرکت کننده در این برنامه اکثرن مجرد هستند و تنهایی و مستقل در کانادا یا بریتانیا زندگی می کنند. افراد بدون هیچگونه محدودیتی در این برنامه همدیگر را لمس اجتماعی می کنند. در حالی که در فرهنگ ایرانی -اسلامی لمس کردن جنس مخالف همانند دست دادن اگر از محارم نباشد قابل پذیرش نیست.
مورد دیگر غذا هایی است که در این برنامه توسط شرکت کنندگان پخت می شوند. اکثریت این غذا های با سلیقه ایرانی جور در نمی آیند . غذاها از فرهنگ ها و کشورهای اروپایی می باشند. در فرهنگ ایرانی سفره ها ممکن است رنگی باشند اما هیچگاه کنار سفره شراب گذاشته نمی شود زیرا بر اسال احکام دینی مشروب حرام است. در این برنامه در اکثریت شب ها کنار سفره ها مشروب وجود دارد و شرکت کنندگان می نوشند. برنامه در حال عادی سازی سرو مشروب هنگام شام می باشد. تابو مشروب را می خواهد عادی کند.
مورد دیگر سرگرمی ها از جمله رقص و موسیقی هایی است که گاهی شرکت کنندگان اجرا می کنند. اکثر موسیقی ها غربی و رقص ها نیز آمریکایی یا اروپایی هستند. با این کار قصد تغییر سلیقه موسیقایی جوانان را در ذهن می پرورانند.
دکوراسیون منازل افراد در این برنامه بر سبک غربی می باشد و هیچ نشانی بر ایرانی بودن منازل این افراد وجود ندارد. شاید برخی دسر و یا پیش غذا سرو کنند اما این در بین خانواده های ایرانی زیاد معمول نیست. سرو کردن دسر یا پیش غذا بیشتر در فرهنگ غربی جا افتاده است. برنامه قصد عادی سازی این مورد در بین خانواده های ایرانی دارد.
در برنامه بفرمایید شام شرکت کنندگان در خصوص کشوری که در آن زندگی می کنند و شرایط زندگی خود صحبت می کنند. اکثرن از کشوری که در آن هستند یعنی کانادا و بریتانیا احساس رضایت کامل می نمایند و در این بین انتقاداتی را نسبت به کشور ایران ایراد می کنند. برنامه ریزان این برنامه بسیار هوشمندانه اکثریت عناصر مربوط به سبک زندگی از غذا تا آداب معاشرت و نوع پوشش را مورد حمله فرهنگی خود قرار می دهند و به صورت پنهان و ناخواداگاه قصد ارائه یک سبک زندگی مطلوب و غربی را دارند که مد نظر مدیران این شبکه می باشد. آنها در حال تغییر سبک زندگی خانواده هایی ایرانی می باشند و متاسفانه در این مورد موفق هم هستند.
مسئولین رسانه ملی به خصوص شبکه های سیما بجای ساخت برنامه در جهت تخریب دولت و مذاکره کنندگان هسته ایی به این برنامه های شبکه های من و تو به چشم رقیب بنگرند و با یک استراتژی منطقی با در نظر گرفتن نیازها و سلیقه های مخاطب ایرانی در جهت خنثی کردن برنامه هایی آنها عمل کنند. متاسفانه رسانه ملی بیشتر انرژی خود را صرف برنامه های می کند که ارزش رقابتی ندارند و مخاطب چندانی هم نتوانسته اند جذب کنند. اگر هم برنامه ایی در جهت ارائه الگوی سبک زندگی ایرانی-اسلامی تهیه می کنند انقدر غیرحرفه ای و بدون کیفیت آن را تولید می نمایند که اثر عکس می گذارد.
این رسانه های در حال انجام یک پروسه بلند مدت فرهنگی هستند.هدف آنها کاملا مشخص است تغییر سبک زندگی شهروندان ایرانی و نابود کردن عناصر فرهنگی و سنتی جامعه ما می باشد. متاسفانه مسئولین فرهنگی کشور در سال های اخیر برنامه ا ی مشخص در جهت مقابله با آنها ندارند. مسئولین بیشتر با رویکرد حذفی عمل می نمایند که بدترین و پرهزینه بر ترین استراتژی در مقابل این شبکه های تلویزیونی است.
می توان با یک استراتژی رقابتی درست از فرهنگ خود دفاع کنیم. در این استراتژی با افزایش کیفیت برنامه ها و نیاز سنجی علمی در میان مخاطبان برنامه هایی پر محتوا و جذاب تولید و پخش نمود. مخاطبان ایرانی در غباب وجود یک برنامه قوی و جذاب از تلویزیون داخلی ناچارن به سمت این شبکه های تلویزیونی رفته اند. مسئولین بجای اینکه هزینه پخش پارازیت در هوا را بپردازند می توانند این هزینه ها را در جهت درست و منطقی با کارگردانهایی و نویسندگان و بازیگران توانمند در کشور که کم هم نیستند مدیریت کنند. باور کنید رقابت کردن با این شبکه من و تو فرمول ساده ایی دارد. فرمول آن نیازسنجی و پخش برنامه های با کیفیت است.
نظر شما