طبیعی است که ما به حکمِ: خوشتر آن باشد که سر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران، از این که یک فیلسوف و نظریه پرداز آمریکایی حرف هایی باب میل ما بزند ذوق کنیم و با صدایی بلند آن را تکرار کنیم و به مخالفانمان بگوییم ببینید نه تنها ما که حتی یک متفکر آمریکایی نیز چنین می گوید و می اندیشد. تا این جای ماجرا هیچ مشکلی نیست. مشکل آن جا پدید می آید که این منتقدِ مستقل گاه سخنانی بر زبان می آورد که نه تنها با افکار ایدئولوژیک ما همخوانی ندارد بلکه درست مخالف آن چیزی است که ما به آن باور داریم.
در چنین وضعیتی آن ها که مدام در ستایش چامسکی منبر می روند و کم مانده است او را حزب اللهی معرفی کنند دچار تناقض می شوند و درمی مانند که چگونه این حرف های متناقض را توجیه کنند. پُرواضح است که مشکل از چامسکی نیست. او کار خودش را می کند و بار خودش را می برد. تعهدی هم به ما ندارد. تکلیف او با خودش روشن است. او برای خودش اصولی دارد و سعی می کند بدون مصلحت اندیشی های رایج از عقایدش دفاع کند. این عقاید گاه آن قدر به شعارها و باورهای ما نزدیک است که با او احساس همدلی و همسخنی می کنیم و از تریبون های رسمی جمهوری اسلامی سخنان او را بازتاب می دهیم اما همانطور که گفتم وقتی از او سخنی می شنویم که به نظر ما غیر متعارف می آید و با باورهای ما در تضاد قرار می گیرد درمی مانیم که چه بگوییم و این وضعیت پارادوکسیکال را چگونه توجیه کنیم.
چندی پیش بزرگوارانی که درسال های اخیر به شدت از چامسکی و عقاید او دفاع می کردند و سعی داشتند از او چهره ای انقلابی و ضد استعماری ترسیم کنند در مواجهه با سخنانی از چامسکی که به نظرشان چندان انقلابی نمی آمد ناگهان خشمگین شدند و به رگ و ریشه خانوادگی او اشاره کردند و به مخاطبان یادآور شدند که به هرحال از یک آمریکایی یهودی تبار نمی توان بیش از این ها انتظار داشت. یعنی در یک لحظه همه آن چه پیشتر برای چامسکی یک امتیاز به حساب می آمد در چشم به هم زدنی به پاشنه آشیل او بدل شد. چامسکی که تا آن لحظه همه امتیازش این بود که علیرغم آمریکایی بودن و به دنیا آمدن در یک خانواده یهودی آن قدر منصف است که نمی تواند از جنایات صهیونیست ها و سیاستمداران آمریکایی چشم بپوشد ناگهان در مقام یک متهم قرار گرفت. متهمی که بزرگ ترین جرمش به دنیا آمدن در آمریکای جهانخوار بود و متولد شدن در خانواده ای یهودی. این روزها و در گرماگرم انتخاباتِ ریاست جمهوری آمریکا بازهم چامسکی حرف های شنیدنی بسیار دارد. حرف هایی که خیلی هایش به کارِ تریبون های داخلی ما می آید. طبیعی است که ما از این حرف ها استقبال کنیم و از قول یک آمریکایی یهودی به نقد سیاست های آمریکا بپردازیم. هیچ ایرادی هم ندارد. اما حواسمان باشد که در این استفاده ابزاری از یک متفکر و نظریه پرداز حد و حدود را نگاه داریم. زیادی ذوق زده نشویم. طرف را به دلیل این که حرف های مورد پسند ما می زند تا عرش بالا نبریم که اگر فردا روزی چیزی خلاف میل ما گفت مجبور شویم او را از عرش به زیر آورده و بر فرش بکوبیم.
یادمان نرود که چامسکی به ما هیچ تعهدی ندارد. او در جهت گیری کلی اش که همانا نقد رادیکالِ سیاست های جاه طلبانه قدرت های بزرگ است با ما همدل و همسخن است و گاه حتی ممکن است در برخی موارد همانند سیاست های هسته ای ایران آشکارا و صریح از ما دفاع کند اما این همه بدان معنا نیست که این فیلسوفِ زبان شناس در خدمت سیاست های ریز و درشت جمهوری اسلامی باشد و همه عقایدش را با متر و معیارهای ما هماهنگ کند. فهم این نکته بدیهی باعث می شود تا هم سخنان او را بهتر بشنویم و هم دچار آن وضعیتی که خدمتتان عرض کردم نشویم.
نظر شما