از آنجایی که دفتر مرکزی شرکت فونسِکا در پاناما فعالیت می‌کند، این افشاگری که اطلاعات مربوط به 40 سال گذشته را پوشش می‌داد با عنوان «اسناد پاناما» گسترش یافت و طی آن 214 هزار صفحه سند در رابطه با پولشویی، فرار مالیاتی، دور زدن تحریم‌های بین‌المللی و... مربوط به سرشناس‌ترین افراد در سراسر جهان منتشر شد. این اسناد در فرمت‌ها و اشکال مختلف به انتشار رسید که از بین آنها 8/4 میلیون سند در قالب پست الکترونیک، 3 میلیون مورد در قالب پایگاه داده، دو میلیون مورد با فرمت PDF، یک میلیون عکس و 320 هزار سند متنی منتشر شد و این اتفاق بزرگترین نشت اطلاعاتی و افشاگری مالی سیاستمداران جهان نام گرفت.
افشاگری عمومی
روزنامه آلمانی زوددویچه که در شهر مونیخ چاپ می‌شود پس از دریافت اسناد محرمانه، از 400روزنامه‌نگار برجسته در 100مرکز رسانه‌ای که در حدود 80 کشور مختلف فعالیت می‌کنند کمک گرفت و در نهایت کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی (ICIJ) تحلیل دقیقی روی این اسناد انجام داد. این کنسرسیوم 2 روز پیش سیستم جست‌وجوگر هوشمندی شبیه به گوگل راه‌اندازی کرد که به کاربران امکان می‌دهد در اطلاعات و اسناد فاش شده مربوط به سیاستمداران، مدیران تجاری، افراد سرشناس و... که در مورد آنها افشاگری صورت گرفته است، با کلیدواژه‌های مورد نظر خود جست‌وجو کنند.
«مارینا واکر گوارا» معاون کنسرسیوم بین‌المللی ICIJ در این خصوص توضیح داد: «شما در سیستم جدیدی که راه‌اندازی شده است می‌توانید نام شرکت‌ها و صاحبان رسمی آنها را مشاهده کنید. این‌ها اطلاعاتی هستند که هرگز فاش نشده بودند. بسیاری از این شرکت‌ها به صورت جعلی تأسیس شدند تا فرارهای مالیاتی صورت گیرد. ما معتقدیم نام این شرکت‌ها و صاحبان آنها باید به صورت عمومی منتشر شود و در این زمینه شفاف‌سازی صورت گیرد».
این ابزار جست‌وجوگر به گونه‌ای طراحی شده است که همه اطلاعات مربوط به اسناد پاناما را شامل می‌شود. در این ابزار می‌توانید نام یک شخص یا شرکت را وارد کنید و سپس متوجه شوید منبع مورد نظر شما به چه صورت با دیگر افراد و شرکت‌ها ارتباط داشته است. این پایگاه داده با قابلیت جست‌وجوی آنلاین ارتباط میان 368 هزار نفر و 300 هزار نهاد مختلف را نمایان می‌کند و کاربران برای آنکه بتوانند ارتباطات پنهانی میان آنها را شناسایی کنند، می‌توانند به کمک کلیدواژه‌ها جست‌وجوی خود را شبیه به فرآیندی که در سایت اینترنتی گوگل دنبال می‌کنند، انجام دهند. از جمله افرادی که نام آنها در بین این اسناد مشاهده می‌شود می‌توان به رهبران سیاسی جهان، مقامات فیفا، چهره‌های مشهور ورزشی، بازیگران سرشناس و... اشاره کرد.
به عنوان مثال، اگر کلیدواژه در این ابزار جست‌وجوگر نام شرکت Greenberg Trauring در شهر نیویورک باشد، متوجه خواهید شد که این مرکز در قالب یک شرکت واسط به صورت محرمانه با مرکز سرمایه‌گذاری‌های اروپا، بانک استاندارد سلطنتی، شرکت Met Life و شرکت امریکایی Greenberg در رابطه بوده است و حتی آدرس دقیق این شرکت‌ها، مدیران و میزان فساد مالی در هر یک از آنها را هم می‌توانید متوجه شوید. ابزار جست‌وجوگر، اسناد مربوط به تحقیقات کنسرسیوم ICIJ از سال 2013 به بعد را شامل می‌شود و این تحقیقات به صورت ویژه روی حساب‌های بانکی مخفی، هلدینگ‌های بزرگ دریایی و شرکت‌های نفتی در بریتانیا صورت گرفته است.
زیر ذره‌بین عمومی
اسناد پاناما یک سال قبل در اختیار روزنامه زوددویچه قرار گرفته بود و پیش از آنکه خبری در این زمینه منتشر شود، روزنامه آلمانی از روزنامه‌نگاران برجسته در 76 کشور مختلف کمک گرفت تا روی اطلاعات هک شده و به سرقت رفته از شرکت موساک فونسِکا بررسی‌های دقیق صورت گیرد. با این وجود زمانی که برای نخستین بار اخبار مربوطه به صورت عمومی منتشر شد، شرکت موساک اعلام کرد هیچ اقدام اشتباهی انجام نداده است و حتی در برخی موارد ادعا کرد نام‌هایی که در اسناد پاناما فاش شده است مربوط به مشتریان معمول می‌شود و هیچ ارتباطی بین آنها و افراد سرشناس وجود ندارد. اما«ریگوبرتو کاروایال» تحلیلگر اطلاعاتی کنسرسیوم ICIJ نظر متفاوتی دارد. او سپتامبر گذشته برای نخستین بار یک نسخه ویژه از ابزار جست‌وجوگر را ارائه کرد که به صورت داخلی توسط روزنامه‌نگاران مورد استفاده قرار می‌گرفت. البته باید توجه داشت برای کاربرانی که از نسخه کنونی ابزار جست‌وجوگر استفاده می‌کنند، کشف ارتباط میان افراد و شرکت‌ها کار چندان آسانی نیست زیرا کنسرسیوم ICIJ اعلام کرد که با وجود افشاگری‌های صورت گرفته، هنوز تمایل ندارد نسخه کامل اسناد را منتشر کند و میزان سرمایه‌های هر شخص یا جزئیات روابط او با مراکز مختلف را برملا سازد. کاروایال در این خصوص گفت: «بخش‌هایی از این اطلاعات وجود دارد که بسیار شخصی است و نمی‌توان آنها را به صورت عمومی منتشر کرد».
افشاگری‌های اینترنتی
کنســـــرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی رویکرد خود را برای این افشاگری بزرگ متفاوت با ویکی لیکس می‌داند. پایگاه ویکی لیکس که طی چند سال گذشته اقدامات مشابهی را انجام داده است، نسخه اصلی بسیاری از اسنادی که به دست می‌آورد را به صورت عمومی روی اینترنت قرار می‌دهد و همه کاربران می‌توانند به آنها دسترسی داشته باشند. اما این مرکز در افشاگری‌های خود اسناد مربوط به جاسوسی‌های امریکا بین رهبران سازمان ملل متحد را منتشر کرده یا تصاویر ویدیویی به اشتراک گذاشته است که نشان می‌دهد ارتش امریکا چگونه روزنامه‌نگاران و شهروندان عراقی را به ضرب گلوله می‌کشد.
در مقابل کنسرسیوم ICIJ فرآیند متفاوتی را دنبال می‌کند. این مرکز ترجیح می‌دهد اسناد و مدارک محرمانه‌ای که به دستش می‌رسد را به صورت مخفیانه نگه دارد و فقط بخشی از آن که قابلیت انتشار عمومی دارد را در اختیار کاربران بگذارد. گوارا در این خصوص می‌گوید: «اسناد محرمانه‌ای که ما در اختیار داریم برای روزنامه‌نگاران و مراکز اطلاعاتی جهان ارزش فراوانی دارد. ولی سیاست‌های ما به گونه‌ای تعریف شده است که نمی‌توانیم همه آنها را به صورت عمومی منتشر کنیم و فقط بخشی از اطلاعات مربوط به این اسناد را در اختیار کاربران می‌گذاریم. ابزار جست‌وجوگر همین اقدام را انجام می‌دهد و آن بخش از اطلاعات که قابلیت افشای عمومی دارد را ارائه می‌کند. سختگیری‌های روزنامه‌نگارانه ما باعث شده است تا همه اسناد را به صورت عمومی افشا نکنیم». «ادوارد اسنودن» افشاگر بزرگ قرن که از پیمانکاران اسبق آژانس امنیت ملی امریکا (NSA) محسوب می‌شود، از اسناد پاناما به عنوان بزرگترین افشاگری در تاریخ روزنامه‌نگاری جهان یاد می‌کند.
5656
نظر شما