وقتی عنوان میراث‌جهانی هم بنای ۷۰۰ ساله پاسارگاد را نجات نمی‌دهد!

در قرن هشتم هجري، آن زمان كه منطقه پاسارگاد محل تجمع مردم و برگزاري اعياد مذهبي چون عيد قربان بود، كاروانسرايي در نزديكي آرامگاه كوروش ساخته شد تا افرادي كه براي اجراي مراسم مذهبي به اين منطقه مي آيند، بتوانند در آن محل استراحت و اتراق كنند، مكاني كه به دليل آنكه از سوي (آل مظفر) حكومت وقت فارس و جنوب كشور ساخته شد، به نام كاروانسراي مظفري نيز مشهور شد. اين بنا كه تا 50 سال قبل نيز كاربري خود را حفظ كرده بود، هم اينك به مخروبهاي تبديل شده و وضعيت مناسبي ندارد.بنا بر این گزارش کاروانسرای مظفری که قدمتش به بیش از 700 سال قبل بر می گردد، امروزه متروك شده است.

این کاروانسرا در حوالی آرامگاه کوروش قرار دارد. این بنا مشتمل بر حیاطی به مساحت ۲۰۸ مترمربع است که به شکل نامنظم از سنگهای سپید ربوده شده از کاخهای پاسارگاد بنا شده و نیز ایوانی به پهنای ۳در30 متر با جرزهای سنگی نامنظم و چهار گوش با اتاقهای کوچک و بزرگ در پشت آن دارد. درب این سازه به سمت شرق است. سنگهای سازه با ملات گچ به هم وصل شده و در بعضی از نقاط این سازه ملات به کار برده نشدهاست. در زمان سامی قسمتی از این محل تعمیر شده و به دفتر فنی سامی اختصاص داده شده بود ولی امروزه متروک میباشد.این بنا مربوط به دوره آل مظفر هشتم هجری قمری است.در این خصوص امیر حسین حکمتنیا استاد دانشگاه و فعال حوزه گردشگری فارس به خبر نگار ما می گوید: مجموعه جهاني پاسارگاد برگرفته از بقاياي آثار هخامنشي و اسلامي متعددي است كه مي توان به آرامگاه كوروش، كاخ هاي هخامنشي، تل تخت، مقبره كمبوجيه (زندان سليمان) و كاروانسراي مظفري اشاره كرد.نخستين مطالعات باستان شناسي و علمي كه در اين مجموعه تاريخي صورت گرفته حدود 207 سال قبل بوده است.

وی می افزاید: آرامگاه كوروش در ادبيات مردم شناسي به مسجد، مشهد و گور مادر سليمان همچنين مشهد ام النبي و مقبره سليمان و مشهد مرغاب شهرت دارد چرا كه مردم معتقد بودند مادر حضرت سليمان در اين محل دفن شده است.

وي افزود: قديمي ترين باور و فرهنگي كه مردم فارس از اين مجموعه تاريخي داشتند و در سفرنامه تاريخ نويسان در زمان حمله اسكندر به ايران مكتوب شده است، به نگهباناني اشاره مي كند كه از مقبره كوروش محافظت مي كردند و براي آرامش روحش به قرباني كردن اسب مي پرداختند.

حكمت نيا در ادامه اضافه می کند : در قرن هفتم و به سال 621 هجري قمري، آرامگاه كوروش به مسجد تبديل مي شود و سلسله اتابكان در اين سال ها برروي سكه هاي ضربي خود مي نويسند كه وارث ملك سليمان هستند چرا كه معتقد بودند محوطه پاسارگاد ملك سليمان نبي است.

اين مدرس دانشگاه می گوید: در سفرنامه دلاواله، جهانگردي كه در دوره صفوي به فارس سفر كرده، آمده است؛ مردم اين سرزمين معتقدند از درخت سرو كهنسالي كه در نزديكي آرامگاه سليمان نبي قرار دارد هر روز جمعه خون اعجازانگيزي ظاهر مي شود.حكمت نيا همچنين به ساخت كاروانسرايي در نزديكي آرامگاه كوروش اشاره كرد و افزود: اين كاروانسرا كه هم اكنون نيز در اين محل ديده مي شود متعلق به دوره آل مظفر است و هم اكنون نيز كاروانسراي مظفري ناميده مي شود.

وي درخصوص علت اصلي ساخت اين كاروانسرا به خبرنگار ما گفت: مردم شيراز براي برگزاري نماز عيد قربان به مسجد مادر سليمان (محوطه آرامگاه كوروش) مي رفتند و به دليل بعد مسافت، 5 تا 7 روز در راه بودند از اين رو اين كاروانسرا براي اقامت اين مسافران احداث مي شود.

حكمت نيا همچنين به تبديل اين محوطه به زيارتگاهي ويژه زنان در دوره صفوي نيز اشاره كرد و افزود: در دوره صفوي، ورود آقايان به اين محوطه تاريخي ممنوع بوده است و تنها زنان مي توانستند در اين محل حضور يابند و از مقبره مادر سليمان ديدن كنند كه اين رسم تا دوره قاجار نيز متداول بوده است.

در اين رابطه حميد فدايي، مدير پايگاه ميراث جهاني پاسارگاد مي گويد: حفاظت و احياي اين كاروانسرا در دستور كار است و برنامه جدي براي آن داريم و به عنوان فاز نخست احيا، مطالعات جامع و گسترده اي آغاز شده است.وي ابراز اميدواري كرد؛ با بهترشدن وضعيت اعتباري در سال آينده به طور حتم عمليات اضطراري حفاظت و مرمت بنا شروع مي شود.

فدايي در ادامه مي افزايد: كاروانسراي مظفري يكي از بناهاي مهم دوره اسلامي در محوطه جهاني پاسارگاد است و بايد حفاظت و احيا گردد و اميدواريم هرچه سريع تر عمليات مرمت اضطراري آن آغاز شود.

۴۷۴۷