حملات توپخانه های تبلیغاتی ایران و عربستان به مواضع یکدیگر لحظه یی آرامش ندارند. کمتر از ده روزپس ازپایان سفر وزیر خارجه کویت به تهران که روزنه یی از امید در منطقه ایجاد کرد بود ،ژنرال العسیری سخنگوی ارتش عربستان در سخنانی بی سابقه تهران را به دخالت در کشور های عربی و به قول او بی ثباتی کردن منطقه متهم کرد. این ژنرال ارشد سعودی در پاسخ لیزدوسد،سئوال خبرنگار ارشد بی بی سی بین المللی که آیا فکر می‌کنید سال ٢٠١٧ سال فشار اقتصادی و یا نظامی بیشتر بر ایران باشد؟گفت:"" اگر امیدوار نباشیم نمی‌توانیم کار کنیم. ما همیشه امیدوار هستیم. ما موضع بسیار مستحکمی داریم"".
اینکه چرا علی رغم تلاش ها صورت گرفته اخیر برای بهبود روابط عربی ایران، خصوصا در منطقه خیلج فارس مقامات ریاض اینگونه بی محابا تهران را آماج حملات لفظی خود قرار داده اند؟ سوالی ست که طی 48 ساعته گذشته ذهن بسیاری از تحلیل گران امور منطقه را به خود مشغول کرده. از نگاه برخی تحلیل گران امور امنیتی و دفاعی موضوع تنها این نیست که چرا سعودی ها همچنان به خصومت سیستماتیک و حملات لفظی معنا دار خود علیه ایران ادامه می دهند. در شناخت علل و ریشه دعواهای تهران و ریاض، حداقل ظرف دو سال گذشته این پدیده تازه یی نیست. اما سخنان العسیری 4 سوال مهم را مطرح کرده است.
1-آیا اتفاق خاص و متفاوتی در حال رخ دادن است؟.
2-آیا تلاش های کویت به عنوان نماینده رسمی شورای همکاری خلیج فارس جهت گفتگو با ایران بی نتیجه بوده؟ .
3- مواضع اعلام شده مقام نظامی سعودی می تواند نشانی از احتمال وجود دو گانگی میان سعودی ها بر سر ایران باشد؟.
4- اگر چنین دو گانگی صحت داشته باشد، وزن تصمیمی کدامیک در ساختار قدرت بیشتر است؟.
گزارش ها یی که تایید مستقل آنها قدری مشکل است حکایت ازآن دارد افرادی مانند پرنس محمد بن نایف ولیعهد،مواضع نسبتا ملایمی(حداقل قابل تحمل تر) در قبال تهران دارند.یک دیپلمات عرب مقیم ابوظبی که دولت متبوعش روابط نسبتا بهتری با ایران دارد اما مایل به افشای نام خود نیست می گوید" وجود چنین شکافی بر سر ایران درست است.اما درست تر آن است بگوییم طرفداران رویارویی وزن سنگین تری دارند،ولی هواداران مذاکره فعلا از منطق قوی تری برخوردارند". این دیپلمات عرب می گوید" همین هواداران تا حدی محور اصلی توافق اخیر اعضای شورای همکاری برای مذاکره با تهران بودند".او در پاسخ به این سوال که آنچه می گوید خبر است یا تحلیل؟ترجیح داد سکوت کند.ولی تلویحا یادآور شد "این واقعیت که هر دوجناح تلاش می کنند اعضای شورا را تحت تاثیر خود قرار دهند قابل انکار نیست".اما صرف نظر از دیدگاه این مقام عرب،تلاش های دیپلماتیک بخش نرم شورای همکاری خلیج فارس به وضوح نشان میدهد دستکم بخشی از متحدان ریاض نگران بالا گرفتن تنش های نظامی درمنطقه هستند. اینکه در شرایط انفجاری متراکم کنونی ، یک مقام ارشد نظامی سعودی به جای مقامات سیاسی این کشور ، توصیف گر سیاست های عربستان در منطقه و رابطه با ایران می شود، با معیارهای شناخته شده دیپلماتیکی و امنیتی منطقه چندان همخوانی ندارد. ژنرال العسیر با توجه به آنچه وی استراتژی مشترک واشنگتن و ریاض خوانده میگوید"زمان آن رسیده است رفتار ایران در منطقه متوقف شود."اما به نظر می رسد این دیدگاه خارج از جنبه های تئوریک آن، مطابق خواست عربستان چندان قابلیت اجرایی ندارد.به ویژه باتوجه به تجربه ناموفق سعودی ها در سوریه و یمن،معلوم نیست ایالات متحده الزاما مایل باشد سیاست های منطقه یی خود در منطقه را با سعودی ها هماهنگ کند. وزیر دفاع ماتیس روز گذشته تاکید کرد نیازی به تغییر آرایش نیروها در منطقه نیست.
البته مقامات نظامی عربستان بر اساس استراتژی ناپایدار خود کما کان می توانند برداشتی شکننده از تحولات پیش رو را داشته باشند. اما از جنبه تحلیل شرایط با معیار های امنیتی، مسئله این است زمانی که هنوز نمی دانیم استراتژی مقابله تهران برای کنترل شرایط دقیقا چیست ؟گمانه زنی شرایط آتی بر اساس سیاست سعودی ها و احتمال به بار نشستن سیاست های آنها، از آن دست اشتباهاتی خواهد بود که هم اکنون ریاض در حال ارتکاب آن است.از سوی دیگر سیاست های لایه دوم متحدان عربستان مانند قطر و عمان و تا حدی کویت، ممکن است دقیقا آن چیزی نباشد که نظامیان سعودی و پرنس محمد بن سلمان در پی آن هستند. بازی هوشمندانه تهران در این میان بسیار تعیین کننده خواهد بود. قانون-matinmos@gmail.com
نظر شما