این حضور سرمایه ارزشمند و پشتوانه گران بهایی برای نظام اسلامی و زمامداران کشور است و سایه شوم بسیاری از تهدیدها و مشکل تراشی ها را دور می کند. اما سوال این است که شکر نعمت ملتی چنین بیدار و فداکار را چگونه می توان بجا آورد؟ ملتی که امام راحل (ره) در باره آنان چنین می فرمود:« من با جرأت مدعی هستم که ملت ایران و توده میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملت حجاز در عهد رسول الله ـ صلی الله علیه وآله ـ و کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین بن علی ـ صلوات الله و سلامه علیهما ـ می‌باشند.»
پاسخ حضور مردم: کار، کار و کار
بی تردید، بهترین پاسخ به اعتماد و حضور مردم، پرداختن همه ما به وظایف اصلی ناشی از مسئولیتی است که برعهده گرفته ایم. امروز متاسفانه همین مردم شریف گرفتار مشکلاتی آزاردهنده هستند؛ مشکلاتی که حق آنان نیست و تا اندازه زیادی قابل اجتناب بوده و هم اکنون نیز قابل حل هستند؛ مشروط بر آنکه متصدیان امور عملاً به وصیت حکیمانه و راهگشای معمار انقلاب گوش فرادهند؛ آنجا که نوشت:« اگر بخواهید اسلام و حکومت الله بر‌قرار باشد و دست استعمار و استثمارگرانِ خارج و داخل از کشورتان قطع شود، این انگیزه الهی را که خداوند تعالی در قرآن کریم بر آن سفارش فرموده است از دست ندهید؛ و در مقابل این انگیزه که رمز پیروزی و بقای آن است، فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف است.»
باید تنازع های بی دلیل و بی فایده را که به تصریح قرآن، موجب فشل و از بین رفتن اقتدار ملی است کنار نهاد و چون « ید واحده»، « همه با هم» به اهداف انقلاب ، آبادانی کشور و رفاه مردم بیندیشیم. اگر هر زمامداری، در هر رده که هست، تمام توان خود را به انجام وظیفه شغلی خود اختصاص دهد، بیکاری، گرانی، گورخوابی و پدیده های زشت دیگری از این دست، تا این اندازه خودنمایی نمی کند.
اگر مسئولی وقت خود را صرف کارهایی کند که وظیفه او به شمار نمی رود، و به همین دلیل از انجام وظایف شغلی خود باز ماند، خطاکار و شایسته توبیخ است؛ حتی اگر آن کارها فی نفسه مجاز و مفید هم باشد. کمیل بن زیاد از اصحاب سرّ امیرمومنان علیه السلام و مورد علاقه و اعتماد شدید آن بزرگوار بود. اما وقتی نیرو و امکانات تحت مسئولیتش را در کار خوبی که مربوط به حوزه کاری اش نبود، مصرف کرد، امام او را مورد عتاب و سرزنش قرار داد و به او نوشت:« أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ تَضْیِیعَ الْمَرْءِ مَا وُلِّیَ، وَتَکَلُّفَهُ مَا کُفِیَ، لَعَجْزٌ حَاضِرٌ، وَرَأْیٌ مُتَبَّرٌ»؛ اینکه انسان مسئولیتی که به وی واگذار شده را ضایع کند، و عهده دار کاری شود که وظیفه او نیست، نشانه ناتوانى آشکار و طرز فکری باطل و مُهلک است.
کمیل کار خلافی نکرده بود، با این حال، امام با همه علاقه و اعتمادی که به او داشت، وی را توبیخ کرد و اسم کارش را تضییع مسئولیت، عجز و بی عُرضگی گذاشت، و این طرز تفکر را نابودکننده دانست. حالا اگر کمیل به کاری نامشروع می پرداخت و به دنبال حاشیه سازی و باندبازی می رفت، امام چه نامه ای به او می نوشت؟!
اشتغال به حاشیه ها ، خواسته یا ناخواسته، موجب غفلت از متن می گردد، و متن، یعنی اغتنام فرصت ها و استفاده از لحظه به لحظه قدرت برای انجام هرچه بهتر وظیفه ای که بر دوش انسان قرار گرفته است.
طبق حدیث معروف دیگری که از آن حضرت نقل شده است، آن بزرگوار فرموده است:« یُستدَلُّ على إدبارِ الدُّوَلِ بأربَعٍ : تَضییعِ الاُصولِ، و التمسُّکِ بالفروعِ ، و تَقدیمِ الأراذلِ، و تأخیرِ الأفاضِلِ»؛ چهار چیز نشانه به سر آمدن اقتداردولتها و آغاز نابودی آنها است: فرو گذاشتن اصول، چسبیدن به فروع، مقدّم داشتن فرومایگان و عقب زدن مردمان با فضیلت و لایق.
تضییع اصول و تمسک به فروع؛ یعنی کم توجهی به وظایف و مشکلات اصلی، و مشغول شدن به امور کم اهمیت. اگر مدیران یک کشور به جای پرداختن به امور زیربنایی و حل مشکل بیکاری، گرانی و درمان مردم مشغول بگومگوهای بی اهمیت، دعواهای شخصی و حزبی و کارهای روبنایی و نمایشی شدند، مصداق خطاب امام به کمیل هستند:« لَعَجْزٌ حَاضِرٌ، وَرَأْیٌ مُتَبَّرٌ»؛ بی عُرضه و ناتوان و با طرز فکری باطل که هم خود آنها را هلاک می کند و هم حکومت و جامعه را.
چرا؟؟! چون اولاً؛ کمترین خسارت اشتغال به امور غیرمهم و نامربوط، از دست دادن امور مهم و مربوط است، و ثانیاً؛ کمترین زیان ترک امور مهم و مربوط پرداختن به آنچه اهمیت و ارتباطی به سرنوشت ما ندارد.
پیامد جابجایی اولویت ها
طبیعی ترین و ابتدایی ترین نتیجه پرداختن به کارهای غیر مهم و نامربوط ( که در معارف دینی امور « مالا یَعْنی» نامیده می شوند)، بازماندن از کارهای مربوط و مهم است( که اصطلاحاً « مایَعْنی» گفته می شوند) . از سرور پرهیزکاران عالم در کتاب « غررالحکم» نقل شده است که فرمود:« مَنِ اشتَغَلَ بما لا یَعنیهِ فاتَهُ ما یَعنیهِ»؛ هر کس به امور بیهوده بپردازد، امور سودمند را از دست می دهد. و در همان جا فرمود:« مَنِ اشتَغلَ بالفُضولِ فاتَهُ مِن مُهِمِّهِ المَأمولُ»؛ کسى که به زواید بپردازد، هدف مطلوب خود را از دست می دهد، و باز فرمود:« مَنِ اشتَغلَ بغَیرِ المُهِمِّ ضَیّعَ الأهَمَّ»؛ هر کس به آنچه مهم نیست بپردازد، کار مهمتر را از دست بدهد.
از سوی دیگر و در نقطه مقابل؛ ترک کار اصلی و ضروری منجر به سرگرم شدن به کارهای بی فایده و بی اهمیت می شود. انسان که بیکار نمی نشیند. بالاخره وقت و توان خود را به شکلی صرف می کند. اگر آن را صرف امور لازم نکرد، مشغول کار غیر لازم، و شاید هم زیان آور گردد!
این است که حضرت امیر سلام الله علیه فرموده است:« مَنِ اطَّرَحَ ما یَعنیهِ ، وَقَعَ إلى ما لا یَعنیهِ»؛ هر کس کار سودمند را کنار گذارد، در کاری بی فایده افتاده است.
مسعودی، مورخ معروف، در کتاب « مروج‌الذهب » نوشته است: «یکى از شیوخ و بزرگان بنى امیه را از پس آنکه مُلکشان زوال یافت و به بنى عباس رسید، پرسیدند: سبب زوال ملک شما چه بود؟
گفت: به لذتهاى خودمان سرگرم شدیم و از رسیدگى به کارهاى لازم باز ماندیم. با رعیت ستم کردیم تا از عدل ما مأیوس شدند و آرزو کردند از دست ما آسوده شوند. بار خراجپردازان ما سنگین شد و از ما ببریدند، املاک ما ویران شد و بیت المال خالى ماند، به وزیران خویش اعتماد کردیم که مقاصد خود را بر منافع ما ترجیح دادند و کارها را بدون اطلاع ما سامان دادند. مستمرى سپاه ما عقب افتاد و از اطاعت ما به در رفتند و دشمنان ما آنها را دعوت کردند و با آنها به جنگ ما همدست شدند. دشمنان به طلب ما بر آمدند و از مقابله ایشان ناتوان ماندیم که یاران ما اندک بودند. اخبار از ما نهان مىماند و این مهمترین سبب زوال ملک ما بود.»
نظر شما