مجید جویا: یک چراغ خوراک‌پزی مقوایی که از نور خورشید برای گرم کردن غذا استفاده می‌کند و برای تغییر نحوه زندگی صدها میلیون روستایی در کشورهای در حال توسعه طراحی و ساخته شده، برنده جایزه سالانه «بنیاد فیوچر» (بنیاد فردا) برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی شد. این جایزه که ارزش آن 75 هزار دلار امریکا است، هزینه لازم را برای آزمایش این اختراع در 10 کشور جهان تامین می‌کند.
این دستگاه که «جعبه کیوتو» نام دارد، از پرتوهای خورشید برای پختن غذا و به جوش آوردن آب استفاده می‌کند و برای استفاده 3 میلیارد انسانی طراحی شده که هنوز از هیزم برای پخت غذا استفاده می‌کنند. ساخت این دستگاه تنها 5 دلار هزینه دارد و قرار است رایگان در اختیار روستائیان کشورهای در حال توسعه قرار داده شود.
جعبه کیوتو از دو جعبه مقوایی تودرتو تشکیل شده که یک لایه شفاف آکریلیک در سطح فوقانی آن قرار دارد. این لایه نور خورشید را به درون جعبه عبور می‌دهد؛ اما گرمای حاصل را در آن محبوس می‌کند و پدیده‌ای گلخانه‌ای را ایجاد می‌کند. فویل و عایق‌کاری جداره‌ها نیز سبب می‌شود دمای درون جعبه به‌قدری بالا رود که بتواند آب را بجوشاند.
بخشی از خوشایند بودن این دستگاه به دلیل سادگی آن است. به گفته آقای بومر که مخترع این دستگاه است، «افراد خیلی کمی به پژوهش‌های ساده توجه می‌کنند. ما به چیزهای اولیه هم نیاز داریم».
ساخت این دستگاه به حدی ساده است که هر کارخانه مقواسازی در جهان می‌تواند آن را تولید کند. نمونه محکم‌تر این دستگاه که از جنس پلاستیک موج‌دار ساخته شده، هزینه مشابهی در بردارد و برای آزمایش در 10 کشور جهان آماده می‌شود.
با جایگزین شدن این دستگاه به جای هیزم، می‌توان از انتشار حداکثر 2 تن کربن در سال به ازای هر خانواده جلوگیری کرد. نام‌گذاری این اجاق خورشیدی به نام جعبه کیوتو برای یادآوری پیمان آبوهوایی کیوتو است و با توجه به میزان صرفه‌جویی در مصرف کربن و نظر به قوانین جدید در زمینه تولید و انتشار کربن، می‌تواند سالانه 25 تا 40 دلار به ازای هر دستگاه، سودآوری داشته باشد که چند برابر هزینه اولیه است. این سود کلان می‌تواند گسترش این ابزار را در آینده ممکن سازد و به راحتی هزینه جایگزینی آن را بعد از 5 سال پوشش دهد.
این اجاق خورشیدی هم‌چنین می‌تواند جان انسان‌ها را نیز نجات دهد؛ با استفاده از آن، می‌توان در عرض دو ساعت، 10 لیتر آب را جوشاند و میکروب‌های موجود در آب را که سالانه جان میلیون‌ها کودک را در جهان می‌گیرند، از بین برد.
آقای بومر می‌گوید: «ما هم جان انسان‌ها را نجات می‌دهیم و هم درخت‌ها را. من فکر نمی‌کنم فناوری دیگری وجود داشته باشد که با چنین قیمت کمی، بتواند چنین تاثیر عمیقی بگذارد».
جایزه‌ای برای کاهش اثرات آبوهوایی
هدف جایزه جهانی مبارزه با تغییرات آبوهوایی، جستجو و یافتن و تبلیغ برای بهترین و ابداعی‌ترین راه‌حل ممکن به‌منظور کاهش اثرات تغییرات آبوهوایی است.
این جایزه توسط بنیاد فیوچر برگزار می‌شود، یک بنیاد خیریه برای کمک به توسعه پایدار و سازگار با محیط‌زیست که از سوی هیولت‌پاکارد (اچ.پی) از شرکت‌های فعال در عرصه فناوری مجله فایننشال‌تایمز حمایت می‌شود. در میان هیئت داوران هشت نفره این جایزه نیز نام سر ریچارد برانسون و دکتر راجندرا پاکواری، از برندگان جایزه نوبل نیز به چشم می‌خورد. این هیئت، ضمن در نظر گرفتن آرای عمومی کسب شده توسط هر یک از نوآوری‌های مرتبط با اهداف این جایزه، برنده نهایی جایزه را انتخاب می‌کنند.
بنیاد فردا اهداف جایزه مبارزه با تغییرات آبوهوایی را این‌گونه اعلام کرده است:
1- بالا بردن نمودار نوآوری‌های سبز و اثبات این نکته که راه‌حل‌هایی برای مشکل تغییرات آب‌و‌هوا وجود دارند که اقتصادی هم باشند.
2- یافتن بهترین ابتکارهای کم کربن در سراسر جهان و کمک به آنها برای یافتن حامیان مالی، با تبلیغ برای آنها و نشان دادن آنها به مخاطبان تجاری در سراسر جهان
3- کمک فوری به برنده با یک جایزه 75 هزار دلاری به منظور توسعه پروژه خود و تولید آن در مقیاس تجاری
این مسابقه در سراسر جهان توجه زیادی را به خود جلب کرده است. به گفته برگزارکنندگان مسابقه تقریبا 300 نوآوری در سراسر جهان به این بنیاد معرفی شده‌اند که از میان آنها 5 نوآوری از 4 قاره به مرحله نهایی انتخاب رسیده‌اند. این نوآوری‌های دیگر شامل این موارد می‌شدند:
رژیم غذایی سیر برای دام‌ها
شرکت نیم‌بیوتک بر اساس تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که استفاده از سیر در رژیم غذایی دام‌هایی مانند گاو و گوسفند، می‌تواند از آزاد شدن متان در اروغ این چهارپایان جلوگیری کند. آنها، ترکیبی ضدمیکروبی را به‌نام آلیسین از سیر بدست آورده‌اند که رشد کلونی باکتری‌های تولیدکننده متان را در معده اول دام‌ها متوقف می‌کند. آزمایش‌‌های انجام شده از کاهش 15 درصدی متان تولیدی این چهارپایان پس از استفاده از آلیسین حکایت دارد و این، وقتی اهمیت می‌یابد که بدانیم سهم چهارپایان در گرمایش جهانی، حدود 20 درصد است.
سفال‌های خنک‌کننده
بسیاری از کارشناسان، رشد تجهیزات تهویه مطبوع را تهدیدی جدی علیه پروتکل کیوتو و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای می‌دانند. اما پژوهشگران دانشگاه لوگ‌بروگ در انگلستان توانسته‌اند سفال‌های سقفی خنک‌سازی ارایه دهند که مصرف انرژی تجهیزات تهویه مطبوع را کاهش دهد. در این سفال‌ها، آب جریان دارد که برای تبخیر، از هوای اطراف خود گرما می‌گیرد و موجب کاهش دمای هوا می‌شود. سازندگان این سفال‌های سقفی امیدوارند این محصول را سال آینده روانه بازار کنند.
قالپاق جدید برای کامیون‌ها
پژوهشگری آمریکایی به‌نام جام فلک، قالپاق جدیدی را به‌نام دفلکتور برای چرخ‌های کامیون‌ها اختراع کرده است که با پوشاندن کامل آن، از تلاطم هوا در حفره‌های چرخ جلوگیری می‌کند و با کاهش مقاومت هوا، مصرف سوخت را نیز می‌کاهد. آزمایش‌ها مشخص کرده که استفاده از این قالپاق‌ها در کامیون‌های سبک، مصرف سوخت را تا 2درصد کاهش می‌دهد و از آن‌جایی‌که کامیون‌ها مسافت‌های بسیار طولانی را طی می‌کنند؛ حتی 2 درصد کاهش مصرف سوخت نیز بسیار قابل توجه است.
مایکروویو زغال چوب
کارشناسان شرکت کربن‌سکیپ در نیوزیلند معتقدند زغال‌چوپ به‌دلیل مقاوم بودن در برابر فعالیت‌های میکروبی، می‌تواند کربن را تا هزاران سال در خود ذخیره کند. از این‌رو، آنها مایکروویو بزرگی به‌نام بلک‌فانتوم ساخته‌اند که می‌تواند هر پسماند زیستی را به زغال‌چوب تبدیل کند. زغال‌چوب بدست‌آمده یا به‌عنوان سوختی با بهره‌وری بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد یا در زمین دفن می‌شود تا مانع از ورود کربن به جو زمین و تشدید اثر گلخانه‌ای گردد. آزمایش‌ها نیز نشان می‌دهد کربن آزادشده دراثر مصرف انرژی این دستگاه بسیار کم‌تر از کربنی است که این ابزار در محصولات خود ذخیره می‌کند.
23هزار نفر از پایگاه اینترنتی این مسابقه بازدید کرده‌اند و در حجم تقریبی 120 هزار صفحه، نظرات خود را در مورد این نوآوریها یادداشت کردند. از این میان، هزاران نفر به برنده نهایی جایزه رای داده بودند. این برنده از ترکیب آرای بازدیدکنندگان و تشخیص هیات داوران انتخاب شد. اعضای این هیات از بین مدیران بازرگانی بین‌المللی، مخترعان و کارشناسان تغییر آبوهوایی انتخاب می‌شوند.
علت برگزاری این جایزه چیست؟
بسیاری از کارشناسان، تغییرات آبوهوایی را بزرگ‌ترین چالش بشر در قرن بیست و یکم می‌دانند و بر این باورند که آن‌چه ما در چند سال آینده انجام دهیم، تعیین خواهد کرد که آیا خواهیم توانست از مخاطرات جدی آن بگریزیم و یا این امر، اجتناب ناپذیر خواهد بود.
در حال حاضر نیاز فوری به رویکردهای نو و محصولات و خدمات جدید برای مبارزه با تغییرات آب‌و‌هوا احساس می‌شود، به همین دلیل بنیاد فیوچر با همکاری مجله فایننشال‌تایمز و شرکت هیولت‌پاکارد، این جایزه را ترتیب داده‌اند تا در سطح جهانی به تشویق و ترغیب مبتکران برای نوآوری در این حوزه بپردازند.
هدف جایزه جهانی مبارزه با تغییرات آبوهوایی، جستجو و در معرض دید عموم قرار دادن مهیج‌ترین ابتکارها و ایده‌های قابل اجرا است که از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای بکاهند و ما را در مقابل تغییرات پیش رو، انعطاف‌پذیرتر کند و علاوه بر آن، قابلیت این را نیز داشته باشند که بتوان آنها را توسعه داد، به بازار عرضه کرد و در مقیاس وسیع تولید کرد تا حد اکثر تاثیرگذاری را داشته باشند.
به طرح برنده، جایزه‌ای به مبلغ 75 هزار دلار برای کمک به توسعه و تولید آن در مقیاس انبوه تعلق خواهد گرفت که از سوی هیولت‌پاکارد تامین می‌شود.
ولی تمام ایده‌های برتر این شانس را خواهند داشت که از طریق صفحات و وب‌سایت مجله فایننشال‌تایمز، در معرض دید مدیران تجاری در سطح جهان قرار گیرند. ترتیب‌دهندگان جایزه به این ترتیب انتظار دارند که گروهی از طرح‌های برتر بتوانند حمایت مالی لازم را جهت توسعه طرح و تولید انبوه محصول، به‌دست آورند و توانایی‌های خود را برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی ارتقا دهند.
مسابقه چگونه برگزار می‌شود؟
هدف جایزه یافتن امید بخش‌ترین و قابل اجراترین نوآوریها برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی است. طرح برنده می‌تواند یک پیشرفت فنی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای یا یک ابتکار اجتماعی باشد که به افراد کمک می‌کند در برابر تاثیرات محلی تغییرات آبوهوایی، انعطاف پذیری بیشتری داشته باشند.
ولی مهم‌ترین مساله این است که این طرح‌ها قابل اجرا باشند. ویژگی کلیدی لازم برای این طرح‌ها این است که از مرحله طراحی گذشته باشند و قابلیت اجرای خود را ثابت کرده باشند، ولی هنوز به لحاظ اقتصادی موفق نشده باشند. آنها سرمایه‌گذاری اولیه را برای عرضه آزمایشی در بازار محدود و یا ساخت نمونه اولیه کسب خواهند کرد، و شاید نیز بتوانند سرمایه‌گذاری لازم را برای تولید انبوه و یا شناخته شدن در سطح محلی بیابند. طرح‌های ورودی باید مشخص کنند که چگونه از پول جایزه برای توسعه و گسترش محصول یا خدمات استفاده می‌کنند.
نوآوری‌هایی که توسط شرکت‌های بزرگ انجام شده باشند و یا در حال حاضر از حمایت مالی گسترده برخوردار باشند، در این مسابقه حضور نخواهند داشت. طرح‌ها بر مبنای معیارهای زیر ارزشیابی خواهند شد.
• مشارکت در مبارزه با تغییرات آبوهوایی: این‌که آیا این طرح، تاثیر قابل‌توجه و ملموسی در کاهش گازهای گلخانه‌ای خواهد داشت یا نه؟
• نوآوری: آیا یک طرح توسعه جزئی است، یک درجه تغییر در رویکرد است و یا یک تغییر جدی و ریشه‌ای در سیستم خواهد بود؟
• قابلیت تولید انبوه: گسترش این ایده در یک مقیاس بزرگ‌تر چقدر ساده است و آیا جامعه هدف آن هیچ محدودیتی دارد یا این که در هر جایی و با هر مقیاسی قابل ارائه است؟
• فواید گسترده‌تر از مساله آب‌و‌هوا: آیا این طرح به غیر از مبارزه با تغییرات آبوهوایی مساله توسعه پایدار و حفظ ذخایر زمین را نیز در نظر دارد؟
بنیاد فیوچر پس‌از بررسی تمام طرح‌های ثبت‌نام شده، فهرستی حاوی 12 طرح ابتکاری برتر را انتخاب می‌کند. این فهرست توسط هیات داوران مسابقه انتخاب می‌شود. در مرحله بعد، خوانندگان فایننشال تایمز به این طرح‌ها رای می‌دهند و برنده نهایی بر اساس رای آنها انتخاب می‌شود.
نظر شما