آقای رئیس‌جمهور! دست از سر روسیه بردارید

باراک اوباما تا چه زمانی می‌خواهد به این بازی ناشیانه نزدیک شدن به روسیه ادامه دهد؟ بازی از زمانی شروع شد که باراک قافیه را به روس‌ها باخت و از استقرار سامانه دفاع موشکی در دو کشور جمهوری چک و لهستان منصرف شد. اکنون هم بازی جدی‌تر شده‌است و واشنگتن چشم‌های خود را بر عدم اعمال قانون در روسیه و احترام به حقوق بشر در این کشور بسته‌است.
باراک تا این‌جای کار به این حماقت‌ها دست زده‌است تا تنها و تنها بتواند از دوستی نسبی میان ایران و روسیه برای حل بی‌دردسر پرونده هسته‌ای ایران کمک بگیرد. باراک اوباما از نخستین روزهای حضور در کاخ سفید از دستگاه دیپلماسی خود خواست تا برای دوستی با مسکو دست به اقدام‌های عملی بزنند. نمونه بدیهی آن ماه مارس گذشته بود که هیلاری کلینتون در دیدار با سرگئی لاوروف از او خواست تا دکمه‌ای نمادین را برای آغاز مجدد روابط دوستانه میان واشنگتن و مسکو فشار دهد . حادثه‌ای که بیشتر شبیه به طنز بود تا واقعیت. اما حقیقت این است که اگر باراک اوباما گمان می‌کند با این حرکات خرد و ریز می‌تواند به چندین دهه امریکا ستیزی در روسیه پایان دهد، باید از این مرد جوان خواست تا مجدد به روی این مساله فکر کند . هیلاری کلینتون چند ساعتی از هفته گذشته را در خاک مسکو گذراند. همان اقامت کوتاه کافی بود تا خانم وزیر متوجه شود که روس‌ها شاید به تمایل امریکایی‌ها برای نزدیکی به خود لبخند بزنند اما زمانی که پای عمل به میان می‌آید، کرملین نشین‌ها علاقه چندانی برای پیشقدمی ندارند .
اتفاقی که در ژنو در ماه گذشته میلادی رخ داد؛ هیلاری کلینتون را از روس‌ها متوقع کرد. ماه گذشته بود که در جریان رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران مقام‌های ایرانی و امریکایی پس از بیست و نه سال برای نخستین بار با هم روبه‌رو شدند . همین حد از برخورد کافی بود تا هیلاری گمان کند که می‌تواند روی کمک روس‌ها برای تحت فشار قرار دادن ایران حساب کند .
بسیاری از کارشناسان امریکایی بر این باورند که روسیه از خبر ساخت نیروگاهی در قم برای غنی سازی اورانیوم توسط ایرانی‌ها شوکه شده است . بسیاری موضع این کشور در قبال ایران در نشست ماه گذشته در ژنو را هم تلافی برای این بی‌اطلاعی می‌دانند . ( این در حالیست که تهران بسیار زودتر از موعد قانونی این خبر را منتشر کرد) در همان زمان کشورهایی دیگری مانند بریتانیا هم اعلام این خبر از سوی ایران و بی‌اطلاعی روسیه را بهانه کردند تا رابطه میان مسکو و تهران را به نفع خود تغییر دهند . اروپایی‌ها همچنان گزینه اعمال تحریم‌های شدیدتر علیه ایران را بر روی میز نگاه داشته‌اند و به خوبی می‌دانند که بدون حمایت مسکو این اعمال فشارها ره به جایی نخواهد برد .
سفر هفته گذشته هیلاری کلینتون به روسیه اما با تغییر موضع مجدد مسکو در برابر تهران همراه بود . هیلاری کلینتون به امید برخورداری از حمایت روسیه از طرح امریکا برای اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی علیه ایران به مسکو سفر کرده بود. در نهایت اما سرگئی لاوروف همتای روسی خانم وزیر سخنرانی مفصل داشت در تقبیح اعمال هرگونه تحریم علیه ایران. لاوروف به سراحت در چشمهای خانم وزیر زل زد و تصریح کرد که تنها راه گفتگو با تهران است.
امریکا در همین مرحله باز از روس‌ها رودست خورد . مذاکره و گفتگو با ایران آخرین راهکاری است که واشنگتن به آن می‌اندیشد. از هفت سال پیش تا کنون مذاکره میان غرب و ایران آغاز شده و با این وجود غربی‌ها هنوز ادعا می‌کنند که ایران در حال دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است . ایران این ادعا را بارها تکذیب کرده‌است . بی‌شک روس‌ها هم از وجود کشوری هسته‌ای در همسایگی خود چندان راضی نیستند. اما همکاری میان روسیه و ایران در ساخت نیروگاه‌ بوشهر ، کرملین نشین‌ها را متقاعد کرده است که ایران به دنبال ساخت تسلیحات هسته‌ای نیست .
هیلاری کلینتون برای همراه کردن روسیه با خود حتی در پرده به روس‌ها اطمینان داد که واشنگتن چشم‌های خود را بر نقض حقوق بشر در روسیه بسته است، این حیله هم روس‌ها را مجاب نکرد . روس‌ها همچنان در قبال ایالات متحده زیرکی خرج می‌کنند. کسانی که این‌روزها قدرت را در کرملین در اختیار دارند می‌خواهند از موضع مثبت واشنگتن در برابر خود برای بقای بیشتر در قدرت استفاده کنند . اگر کسی هست که گمان می‌کند دمیتری مدودف رئیس‌جمهوری روسیه به درخواست‌های باراک تن خواهد داد، باید نگاهی دیگر به پرونده زندانیان سیاسی در روسیه بیندازد .
آنچه میان گرجستان و روسیه در جریان آگوست 2008 گذشت تنها نمونه ای از زیرکی روس‌ها بود . بر اساس گزارشی که اتحادیه اروپا اخیرا در باب این جنگ منتشر کرده است، این روسیه بود که با زیرکی تمام مهره‌ها را به گونه‌ای کنار هم چید تا دولت مرکزی در گرجستان را به حمله تحریک کند . کارشناس‌های اتحادیه اروپا در این گزارش تاکید کرده‌اند که روس‌ها به مبارزان ضد دولتی در اوستیا جنوبی تجهیزات نظامی فروخته‌اند و فوت و فن مبارزه را هم در اختیار آنها قرار داده‌اند . این در حالیست که روس‌ها ادعا می‌کنند نسل‌کشی ارتش گرجستان در دو منطقه آبخازیا و اوستیا جنوبی منجر به درگیری میان آنها و گرجستان شده‌است .
اکنون که باراک اوباما با هزار حاشیه و حدیث صلح نوبل را به خود اختصاص داده‌‌، بی‌شک بر تلاش‌های او برای تغییر فضای حاکم بر روابط میان دو کشور افزوده خواهد شد . البته این تلاش‌ها زمانی به ثمر خواهد رسید که روس‌ها مشت‌های خود را باز کنند.
تلگراف16  اکتبر / ترجمه : سارا معصومی